Marcello (27) kan eindelijk over zijn verleden praten zonder zich hulpeloos of boos te voelen. Jarenlang had hij last van emotionele uitbarstingen door huiselijk geweld en seksueel misbruik in zijn jeugd. Hij zocht zijn troost in alcohol en het roken van marihuana, maar vond pas écht verlichting na het ondergaan van trauma-therapie. Marcello betreurt het dat hij niet eerder hulp heeft gezocht; veel van zijn leed had met specialistische ondersteuning voorkomen kunnen worden.

Aisha (43) en haar dochter (9) zijn ontzettend angstig na een woningroof. Hoewel hen fysiek niets is aangedaan, kampen ze met paniekaanvallen en concentratieproblemen. Sinds de overval is Aisha niet in staat te werken en met haar dochter gaat het op school helemaal niet goed.

Veel slachtoffers zoals Marcello en Aisha lijden openlijk of in stilte onder hun trauma. Trauma’s kunnen een langdurige negatieve impact hebben op het gevoel van geluk, relaties en op prestaties op school of de werkvloer. Bella Fernandes Vaz, GZ-psycholoog, licht namens de nascholingscommissie van de Surinaamse Vereniging van Psychologen en Orthopedagogen (SVPO) toe dat trauma niet alleen voor persoonlijke problemen zorgt, maar ook financiële consequenties voor een land heeft. Zo zijn overheidsuitgaven aan gezondheidszorg en ziekteverzuim enorm hoog. Zij pleit daarom voor meer aandacht voor preventie, laagdrempelige hulpverlening en een uitbreiding van expertise om het traumaleed in Suriname te verminderen.

EMDR: een krachtige therapie voor traumaverwerking
Vanaf 10 maart 2025 worden psychologen in Suriname verder opgeleid in de EMDR therapie (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). Deze wetenschappelijk onderbouwde therapie helpt om de emotionele lading van traumatische herinneringen te verminderen.

EMDR kan zowel bij Aisha en haar dochter (trauma type I), als bij Marcello (trauma type II) worden toegepast. Al deze angstige ervaringen kunnen leiden tot PTSS (Posttraumatische stressstoornis). 

Ytje van Pelt, GZ-psycholoog en Orthopedagoog Generalist, leidt de vervolgtraining en legt uit hoe essentieel deze training voor de psychologen is: "Deze groep therapeuten heeft het afgelopen jaar onder supervisie optimaal kunnen oefenen met de aanpak van PTSS, vooral bij trauma type I, en nu zullen ze leren hoe ze meer complexe klachten bij trauma type II moeten behandelen. Na de vervolgtraining worden ze, wederom onder supervisie, begeleid in het versterken van deze vaardigheden, totdat ze hebben aangetoond deze goed onder de knie te hebben."

Imaginaire exposure en Exposure in vivo
Veel mensen vermijden herinneringen aan trauma’s, maar dit kan de klachten juist verergeren. Het advies "Denk er maar niet aan" lost niets op, stelt Jiska Weijermans, GZ-psycholoog en Register Kinder- en Jeugdpsycholoog. Samen met Ytje geeft zij, naast de EMDR vervolgtraining, ook een training in Imaginaire exposure en Exposure in vivo, methoden waarbij cliënten hun angsten gecontroleerd onder ogen zien.

"Als jij de confrontatie met de dingen die je vermijdt aangaat, zal je van tevoren bang zijn dat er hele vervelende dingen gaan gebeuren, zoals angst dat je nergens meer controle over hebt, ook niet over jezelf. Maar, als je systematisch en onder veilige begeleiding van je therapeut geconfronteerd wordt met iets dat je angstig maakt, kun je leren dat dat wat je gedacht had dat zou gebeuren, niet gebeurt", legt Jiska uit. "Bij Imaginaire exposure en Exposure in vivo leren cliënten dat hun negatieve verwachtingen niet optreden. Door herhaling neemt de angst af en voelen ze zich over het algemeen veel minder gespannen."
De weg naar deskundigheid
Bella Fernandes Vaz onderstreept het belang van kwalitatief goede opleidingen voor psychologen in Suriname. "De implementatie van evidence-based traumabehandelingen is een geweldige stap naar een 'traumavrij' Suriname. Deze opleidingen versterken onze gezondheidszorg en bieden duurzame oplossingen voor traumagerelateerde problemen. Een ander bijkomend doel is het verzamelen van data over trauma binnen de Surinaamse samenleving. Deze data zal bijdragen aan een beter begrip van welke methoden het meest effectief zijn binnen onze multiculturele context", aldus Bella.

Samenwerking met de VEN
Een belangrijke partner in de implementatie van traumabehandelingen in Suriname is de Vereniging EMDR Nederland (VEN). Jiska, voorzitter van de VEN, verklaart: "De VEN zet zich in voor de kwaliteitsborging van EMDR en biedt trainingen aan gekwalificeerde professionals volgens de standaarden van EMDR-Europe."

Door samen te werken met de VEN profiteert Suriname van de expertise van een gevestigde organisatie. "De VEN en haar leden helpen met al hun geduld en toewijding bij het opleiden en superviseren van onze therapeuten in Suriname. De rol die de VEN speelt in het bevorderen van de toegang tot trauma-therapie in Suriname is van onschatbare waarde en verdient onze allergrootste dankbaarheid", sluit Bella met een glimlach af.