Wat gebeurt er tegenwoordig met onze mannen? Dit is de hamvraag van de afgelopen periode. Wij zijn als samenleving behoorlijk opgeschrikt door diverse onsmakelijke en onvoorstelbare gevallen, variërend van geweld in de relationele sfeer tot zelfmoord gevallen waarbij mannen zijn betrokken. Ik bejammer mij steeds weer dat wij mannen soms ‘slachtoffer’ worden van onze eigen emoties doordat wij niet heel goed schijnen of weten om te gaan met ze.

Zelf moet ik erkennen dat ik in mijn adolescentieperiode flink worstelde met mijn eigen emoties. Mijn kennis over emoties was nihil, dus kon ik deze ook niet volledig herkennen, begrijpen, beheersen, laat staan benoemen. Het beeld dat ik had van een man was er eentje waarbij jij als man sterk moest zijn en je kwetsbaarheden moest verschuilen anders werd je als 'zwak' gezien. Ik ervoer hierdoor een bepaalde druk als jongeman over hoe op een mannelijke wijze, zoals dat gangbaar was, om te gaan met mijn emoties. En ik denk dat velen die momenteel in deze ontwikkelingsfase zijn, min of meer hiermee geconfronteerd (zullen) worden.

Ik keek recentelijk naar een tienerserie Grown-ish en viel het begrip ‘toxic masculinity’ (giftige mannelijkheid) tijdens die bewuste aflevering. Het ging hierbij om een jongeman die zich na een feestje terugtrok in een intieme setting met zijn vriendin en een andere jongeman. Hij zou toen dus hebben geëxperimenteerd met zijn seksualiteit. Zijn vrienden hebben hem hiervoor behoorlijk veroordeeld, uitgelachen en belachelijk gemaakt, omdat zij vonden dat hij iets 'onmannelijks' had gedaan. Dit trok meteen mijn aandacht als man én psycholoog, omdat ik hun zienswijze van mannelijkheid zag als een potentiële verklaring voor de emotionaliteit van de man, dus ook de Surinaamse man en hoe wij omgaan met onze emoties.

Wat een samenleving verwacht van mannen en de genderrollen die hiermee gepaard gaan, vloeien voort uit de evolutie en sociale psychologie. Toxic masculinity vindt als het ware dus hier zijn grondslag. Wat is nou eigenlijk toxic masculinity? Het is een term dat vanuit de sociale wetenschappen wordt beschreven als een reeks van negatieve aspecten van overdreven mannelijke karaktereigenschappen die zich uiten in dominantie, seksisme, homofobie en overmatig geweld. Volgens deze beschrijving moeten mannen dus hard en sterk zijn waarbij zij soms geweld moeten toepassen als maatstaf voor hun kracht. Daarnaast moeten zij hun emoties onderdrukken, anders worden zij als zwak beschouwd.

De druk op mannen om zich mannelijk te gedragen, gekoppeld aan hun emotionaliteit en maladaptieve coping stijlen kunnen van invloed zijn op hun schoolprestaties, alcohol- en middelengebruik, huiselijk geweld, psychologische trauma, psychische klachten, crimineel gedrag en zelfmoord. In deze moderne tijd en samenleving wordt het weer eens duidelijk dat de traditionele zienswijze van mannelijkheid achterhaald is, maar is de hardnekkigheid hiervan te wijten aan tal van factoren, zoals de sociale identiteit van mannen, de opvoeding, sociale status, religieuze en culturele waarden en normen, seksualiteit en etniciteit.

Hoe verder met onze mannen en hun emoties?
Wij moeten onze Surinaamse mannen emotioneel en mentaal weerbaar maken, vooral in emotioneel beladen situaties, door onder andere te werken aan hun emotionele intelligentie, het aanleren van adaptieve coping stijlen en hen stimuleren om hulp te zoeken wanneer deze nodig is. Statistieken tonen aan dat mannen in mindere mate hulp zoeken bij de huisarts of specialist, maar is dit ook evident voor psychologische hulp. Dit betekent dat wij ook deze denkwijze van ‘hulp zoeken is een teken van zwakte en ondeugdelijkheid’ moeten ombuigen, want gebrek aan hulp kan zich vertalen in onprettige excessen.

Het formuleren van een nieuwe en modernere definitie van mannelijkheid betekent uiteraard niet dat wij volledig zullen of kunnen afstappen van de traditionele rol die mannen vervullen in een samenleving en de aan hun toebedeelde genderrollen, maar is het wel van belang om een sociale identiteit van mannelijkheid te creëren bij onze jongens en mannen die beter aansluit aan deze tijd. Een tijd waarbij het niet alleen normaal, maar noodzakelijk is om openlijk te kunnen praten over je emoties, zonder angstig te zijn voor je kwetsbaarheden en dat zoeken naar hulp bij (psychische) nood een teken van sterkte is. De Amerikaanse schrijver Brandon Sanderson zei eens dat de emoties van een man bepalend is voor wie hij is, maar is het kunnen beheersen van zijn emoties kenmerkend voor zijn ware kracht.

Donovan Isselt, MSc.
Arbeids- & Organisatiepsycholoog
isselt.psyhealth@gmail.com