Dengue-piek in Zuid-Amerika leidt tot vaccinatiedrift

Zuid-Amerika ziet tijdens de zomer op het zuidelijk halfrond een stijging in het aantal gevallen van de door muggen overgebrachte ziekte dengue, wat Brazilië ertoe aanzet een nieuwe vaccincampagne uit te rollen, terwijl in Argentinië veel winkels geen voorraad insectenspray meer hebben.

Nu in 2023 al een record is gevestigd voor gevallen van dengue in de regio, heeft Argentinië een scherpe piek gezien in de ziekte die endemisch is in een groot deel van Latijns-Amerika. Hoewel dengue vaak asymptomatisch is, kan het dodelijk zijn.

Brazilië is deze maand begonnen met het spuiten van insecticiden vanuit vrachtwagens terwijl de ziekte door voorheen onaangetaste gebieden raast en ziekenhuizen in Paraguay nachtklinieken hebben opgezet om zieken te verzorgen vanwege de verhoogde dengue-activiteit.

Volgens het laatste officiële gezondheidsbulletin heeft Argentinië de afgelopen maand ruim 12.500 gevallen van de ziekte geregistreerd, een grote sprong ten opzichte van dezelfde periode een jaar geleden, wat heeft geleid tot gezondheidswaarschuwingen en tekorten aan insectenwerende middelen.

"Overal waren de insectenwerende middelen uitverkocht, er waren letterlijk muggenwolken", vertelde Laura Ledesma, inwoner van Buenos Aires, aan Reuters vanuit de Argentijnse hoofdstad, voordat ze eraan toevoegde dat er tekenen waren dat de situatie begon te verbeteren. "Het lijkt beter beheersbaar te zijn dan eerder in januari."

In Brazilië, waar dengue vaak breukbeenkoorts wordt genoemd vanwege de ernstige gewrichtspijn die het veroorzaakt, zijn de gevallen in de eerste week van januari meer dan verdubbeld vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Brazilië zal het eerste land ter wereld worden dat een dengue-vaccin aanbiedt via het volksgezondheidssysteem, waarvan ambtenaren zeiden dat het binnen enkele dagen zou kunnen beginnen.

Zuid-Amerika en daarbuiten zien de verspreiding van dengue verergeren nu de stijgende temperaturen en het El Niño-weerpatroon in de Stille Oceaan bijdragen aan langere dengue-seizoenen en de geografische verspreiding van infecties, zeggen wetenschappers.

"Klimaatverandering heeft het bereik waarin muggen zich kunnen voortplanten vergroot, zowel in Amerika als wereldwijd", vertelde Thais dos Santos, gespecialiseerd in arbovirale of door insecten overgedragen ziekten bij de Pan American Health Organization (PAHO), aan Reuters.

Uit PAHO-gegevens blijkt dat vorig jaar het record van 2019 voor gevallen van dengue in Amerika werd overtroffen, met ongeveer 4,2 miljoen gevallen en 2.050 sterfgevallen. Een groot deel daarvan bevond zich in de zogenaamde "Zuidelijke Kegel" van Zuid-Amerika.

Dengue-uitbraken, verspreid door muggen, vinden doorgaans drie tot vijf jaar na een eerdere epidemie plaats. De zuidelijke zomermaanden van december tot februari bieden ideale warme en vochtige omstandigheden voor muggen om zich voort te planten, waardoor de potentieel dodelijke ziekte wordt verspreid die hoge koorts, spierpijn en inwendige bloedingen kan veroorzaken.
​
Paraguay en Uruguay hebben in december epidemiologische waarschuwingen afgegeven voor de ziekte na hevige regenval, omdat stilstaand water ook ideale omstandigheden voor de voortplanting van muggen biedt.

Inwoners van Brasilia stonden deze week in de rij buiten tijdelijke medische faciliteiten die waren opgezet om te testen op dengue, aangezien het aantal gevallen in de Braziliaanse hoofdstad in de eerste 20 dagen van januari met maar liefst 646% is gestegen ten opzichte van vorig jaar.

Vrachtwagens die insecticiden sproeien in de zwaarst getroffen gebieden zijn ingezet in zogenaamde 'fogging'-operaties om de overdracht te vertragen.

Nelson Diego (37) die positief testte op dengue in de wijk Recanto das Emas in Brasilia, waar de begassing aan de gang is, zei dat hij last had van spierpijn en vermoeidheid door de ziekte, hoewel sommige dagen zwaarder waren dan andere.
"Vandaag is een van de betere dagen, omdat ik mijn ogen nog steeds kan openen", zei hij. "Ik had veel pijn in mijn gewrichten en kon voorheen niet lopen."