De verkiezingen komen eraan. ‘Wie’ volgt? Misschien is het handig om het over een andere boeg te gooien: ‘Wat’ volgt? Wat verwachten we van de volgende president?
1. Zij (vrouwen hebben geen last van testosteron) heeft een trackrecord van behaald succes.
2. Zij heeft een duidelijk goed onderbouwd plan die de meeste Surinamers begrijpen.

Doel van het plan? 
Meer welvaart voor meer Surinamers op een duurzame manier. Als jij president was, hoe maak je zo een plan? Mijn ervaring is door met minimaal 6 stappen rekening te houden:

Bouw je team (dag 0-45)
Stap 1: Je kan niets alleen. Elk ministerie heeft kundige mensen met een positieve trackrecord. Zoek ze. De rest van het personeel valt in twee categorieën: a) zij die gecoacht moeten worden om te kunnen bijdragen, en b) zij die een cheque moeten krijgen om naar huis te gaan. Betrek mensen die (onderbouwd) ‘nee’ durven te zeggen tegen je. Begrijp wat je team ambieert en wat het nodig heeft, maak duidelijk wat jij van hen wil.

Hoe kom je erachter wat jij wil?
Stap 2: Luister naar de samenleving en betrek ze bij de uitvoering (dag 0-30; per kwartaal daarna)
Suriname kent vele groeperingen vertegenwoordigd door vakbonden, belangenorganisaties, DNA-leden enzovoorts. Identificeer de belangrijkste. Stel ze vijf vragen: 1) wat gaat goed, 2) wat zijn de uitdagingen, 3) welke oplossingen stellen ze voor? 4) zijn er alternatieven? en 5) welke rol willen zij spelen bij de uitvoering ervan?

Prioriteer oplossingen (dag 15-45-herijk elk jaar)
Stap 3: Je kan niet alles doen. Je hebt er het budget niet voor, noch de tijd. Wat draagt veel bij aan je welvaartsdoel? Welke minder? Welke zijn makkelijk uitvoerbaar? Maak duidelijk dat wanneer je iets niet doet, wat daartoe de reden is.

Een aantal prioriteitsacties zal naar boven komen drijven:
- De sectoren waarin veel Surinamers werken voegen weinig economische waarde toe aan inputs. Lage toegevoegde waarde = lage salarissen. Identificeer drie sectoren waar toegevoegde waarde veel hoger is waar veel Surinamers kunnen werken (zorgtoerisme, regionale logistiek, IT support services speciaal voor mining) en zet in kaart wat er lokaal en internationaal nodig is om deze te ontwikkelen. Sluit ambassades in landen die deze sector strategie niet ondersteunen.

- Toegang tot financieel systeem voor alle Surinamers. Digitale platformen zoals MOPE moeten meer gekoppeld worden met bedrijven en organisaties, zodat geld en data sneller circuleren. Dan kan het volgende geïmplementeerd worden:
- Basisinkomen eenieder. Onze samenleving zal zich niet snel ontwikkelen als teveel Surinamers nog in survival modus leven. Als je die survival niet adresseert zal het gedrag van velen zorgen dat je alleen brandjes blust. Haal de hete kolen uit het vuur: begin aan een basis inkomensprogramma voor elke Surinamer.

- Ons onderwijs is een verouderd Nederlands systeem. Het gaat allang niet meer om kennis in de 21e eeuw (we hebben toch Google?!). Het gaat om gemotiveerde, creatieve, en kritische burgers die problemen oplossen. We zullen echt moeten kijken naar alternatieven waarbij zowel leerlingen, docenten, als ouders enthousiast worden en leerlingen leren vanuit intrinsieke - in plaats van opgelegde - motivatie.

- Gezondheidszorg: ons systeem is op vele gebieden al geïmplodeerd. Surinamers moeten weten dat als ze ziek worden, onze zorgverleners voldoende middelen hebben om voor ons te zorgen. Dat geldt ook voor andere kwetsbaren: wezen, ouderen, mensen met beperking, mentaal zwakkeren. Identificeer ‘showprojecten’ (nieuw DNA gebouw, bruggen, asfalteren van sommige wegen). Herallocceer dat budget - zorg dat er weer goed voor Surinamers gezorgd wordt.

- Wetgeving: Onze wetgeving is op zoveel gebieden niet meer effectief. Identificeer welke wetten nodig zijn. Zet onze beste advocaten bij elkaar, schrijf de wetten, presenteer ze aan de samenleving via DNA. Tip: don’t pay them peanuts. You’ll get monkeys.

Plan in fasen
Stap 4: Je acties zullen effect hebben op de korte, midden of lange termijn. Zorg dat je al in de eerste maand verandering kan laten zien. Geen verhalen van ‘lichten en tunnels’. Elke maand moet de samenleving iets tastbaars kunnen zien. Committeer jouw team aan het behalen van resultaten. Zo een commitment aan resultaten vergt ballen, maar dit is wat we nodig hebben.

Communiceer het plan
Stap 5: Geef de samenleving aan wat het plan is en wat ze wanneer kan verwachten. Hou je communicatielijnen open, bouw (digitale) kanalen om realtime te begrijpen wat er speelt.

Toon leiderschap
Durf andere keuzes te maken. Hetzelfde doen en een andere uitkomst verwachten is waanzin. Neem soms impopulaire keuzes als je ervan overtuigd bent dat het ten goede gaat komen van alle Surinamers. Wees transparant. Geef ook aan wanneer je fouten hebt gemaakt. Betrek oppositie en nee-zeggers, je zou veel van ze kunnen leren. Ben er voor alle Surinamers, ongeacht welvaartsniveau, etniciteit of religie.

Uitkomst
Binnen 5 - 7 jaar kan Suriname echt weer een welvarend land zijn. Een BBP per capita van $20,000 is mogelijk met een eerlijkere verdeling. Een gezondheidszorg waar de regio naar toekomt vanwege onze specialismen. Een ontwikkeld, erudiet volk met een leider op wie we trots kunnen zijn.

Aan u de keuze…

Steven Coutinho