Er is stof te zien terwijl een bulldozer van het Israëlische leger opereert tijdens een Israëlische inval in het kamp Nour Shams, in Tulkarm, op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. (Foto: Reuters)
Het Internationale Gerechtshof oordeelde vrijdag dat de aanwezigheid van Israël in de bezette Palestijnse Gebieden illegaal is en riep het land op te stoppen met de bouw van nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. De president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas, juicht het besluit toe, terwijl de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei dat het de "wettigheid van de Israëlische nederzettingen in alle gebieden van ons thuisland" niet kan veranderen.

Met de uitspraak van het hoogste VN-gerechtshof werd een ongekende, ingrijpende veroordeling uitgesproken van Israëls heerschappij over de gebieden die het 57 jaar geleden veroverde.

In een niet-bindend advies heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) gewezen op een brede lijst van beleidsmaatregelen, waaronder de bouw en uitbreiding van Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen in het gebied, de annexatie en het opleggen van permanente controle over land en discriminerend beleid tegen Palestijnen, die volgens haar allemaal in strijd zijn met het internationaal recht.

Het panel van vijftien rechters zei dat Israëls 'misbruik van zijn status als bezettingsmacht' zijn 'aanwezigheid in het bezette Palestijnse gebied onwettig maakt'. Het zegt dat zijn voortdurende aanwezigheid "illegaal" was en zo "snel mogelijk" moest worden beëindigd.

Het zei dat Israël de bouw van nederzettingen onmiddellijk moet beëindigen en dat bestaande nederzettingen moeten worden verwijderd, volgens het 83 pagina's tellende advies van rechtbankpresident Nawaf Salam.

Israël, dat de Verenigde Naties en internationale tribunalen normaal gesproken als oneerlijk en bevooroordeeld beschouwt, heeft geen juridisch team naar de hoorzittingen gestuurd. Maar het heeft schriftelijke opmerkingen ingediend en gezegd dat de vragen die aan de rechtbank worden gesteld, bevooroordeeld zijn en niet tegemoetkomen aan de Israëlische veiligheidsproblemen. Israëlische functionarissen hebben gezegd dat de tussenkomst van het Hof het vredesproces, dat al meer dan tien jaar stagneert, zou kunnen ondermijnen.

De Palestijnse militante groep Hamas, die de Gazastrook regeert, riep op tot "onmiddellijke" internationale actie om een ​​einde te maken aan de Israëlische bezetting van de Palestijnse Gebieden, nadat het Internationaal Gerechtshof zijn uitspraak had gedaan.

In een verklaring van de groep, die tegen Israël in Gaza strijdt sinds zij de dodelijke aanvallen van 7 oktober op Zuid-Israël leidde, staat dat de uitspraak "het internationale systeem boven de noodzaak van onmiddellijke actie stelt om de bezetting te beëindigen".

Het kantoor van president Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit verwelkomde een 'historisch' besluit van het Internationaal Gerechtshof.

"Het presidentschap verwelkomt het besluit van het Internationale Gerechtshof, beschouwt het als een historisch besluit en eist dat Israël wordt gedwongen het uit te voeren", zei het in een verklaring op zijn officieel persbureau, kort nadat de uitspraak openbaar was gemaakt.

In reactie op de uitspraak zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem deel uitmaakten van het historische "thuisland" van het Joodse volk.

"Het Joodse volk is geen veroveraar in zijn eigen land – niet in onze eeuwige hoofdstad Jeruzalem en niet in het land van onze voorouders in Judea en Samaria", zei hij in een post op X. "Geen enkele valse beslissing in Den Haag zal dit verdraaien. De historische waarheid en eveneens de wettigheid van de Israëlische nederzettingen in alle gebieden van ons thuisland, kunnen niet worden betwist."

Het is onwaarschijnlijk dat de mening van de rechtbank, gevraagd door de Algemene Vergadering van de VN na een Palestijns verzoek, van invloed zal zijn op het beleid van Israël. Maar de klinkende reikwijdte ervan – inclusief de bewering dat Israël geen aanspraak kan maken op de soevereiniteit in de gebieden en het Palestijnse recht op zelfbeschikking in de weg staat – zou de internationale opinie kunnen beïnvloeden.

Het gebeurde tegen de achtergrond van Israëls verwoestende tien maanden durende militaire aanval op Gaza, die werd veroorzaakt door de aanslagen van 7 oktober. In een afzonderlijke zaak overweegt het Internationaal Gerechtshof een Zuid-Afrikaanse bewering dat de campagne van Israël in Gaza neerkomt op genocide, een bewering die Israël heftig ontkent.

Israël veroverde tijdens de oorlog in het Midden-Oosten van 1967 de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook. De Palestijnen streven in alle drie de gebieden naar een onafhankelijke staat.

Israël beschouwt de Westelijke Jordaanoever als een betwist gebied, waarvan de toekomst moet worden beslist in onderhandelingen, terwijl het de bevolking daarheen heeft verplaatst in nederzettingen om zijn greep te verstevigen. Het heeft Oost-Jeruzalem geannexeerd op een manier die internationaal niet wordt erkend. Het land trok zich in 2005 terug uit Gaza, maar handhaafde een blokkade van het gebied, nadat Hamas daar in 2007 de macht overnam. De internationale gemeenschap beschouwt alle drie de gebieden over het algemeen als bezet gebied.

Tijdens hoorzittingen in februari beschuldigde de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken van de Palestijnse Autoriteit, Riad Malki, Israël van apartheid en drong er bij het Hooggerechtshof van de Verenigde Naties op aan om te verklaren dat de Israëlische bezetting van door de Palestijnen gezochte gronden illegaal is en onmiddellijk en onvoorwaardelijk moet eindigen, omdat er geen hoop meer is op een twee-staten toekomst om te overleven.

De Palestijnen presenteerden in februari samen met 49 landen en drie internationale organisaties argumenten.

Uitspraak 'verergert argumenten voor bezetting'
Erwin van Veen, een senior research fellow bij de denktank Clingendael in Den Haag, zei dat een uitspraak van de rechtbank dat het beleid van Israël op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem in strijd is met het internationaal recht Israël "internationaal verder zou isoleren, althans vanuit juridisch oogpunt."

Hij zei dat een dergelijke uitspraak "de argumenten voor bezetting zou verergeren. Het verwijdert elke vorm van juridische, politieke en filosofische onderbouwing van het Israëlische expansieproject."

Het zou ook de hand versterken van "degenen die ertegen willen pleiten" – zoals de door Palestijnen geleide basisbeweging die pleit voor boycots, desinvesteringen en sancties tegen Israël.

Hij zei dat het ook het aantal landen dat de staat Palestina zou erkennen zou kunnen vergroten, vooral in het Westen, naar het recente voorbeeld van Spanje, Noorwegen en Ierland.

Veiligheidsmaatregel versus landroof
Het is niet de eerste keer dat het Internationaal Gerechtshof wordt gevraagd om juridisch advies te geven over het Israëlische beleid. Twintig jaar geleden oordeelde het Hof dat de Israëlische scheidingsbarrière op de Westelijke Jordaanoever "in strijd was met het internationaal recht'. Israël boycotte deze procedures en zei dat ze politiek gemotiveerd waren.

Israël zegt dat de barrière een veiligheidsmaatregel is. Palestijnen zeggen dat de structuur neerkomt op een enorme landroof, omdat deze vaak in de Westelijke Jordaanoever terechtkomt.

Volgens de anti-nederzettingsmonitoringgroep Peace Now heeft Israël ruim honderd nederzettingen gebouwd. Volgens een pro-kolonistengroep is de kolonistenpopulatie op de Westelijke Jordaanoever de afgelopen vijf jaar met ruim 15 procent gegroeid tot ruim 500.000 Israëliërs.

Israël heeft ook Oost-Jeruzalem geannexeerd en beschouwt de hele stad als zijn hoofdstad. Nog eens 200.000 Israëli's wonen in nederzettingen gebouwd in Oost-Jeruzalem, die Israël beschouwt als buurten van zijn hoofdstad. Palestijnse inwoners van de stad worden geconfronteerd met systematische discriminatie, waardoor het voor hen moeilijk wordt nieuwe huizen te bouwen of bestaande uit te breiden.

De internationale gemeenschap beschouwt alle nederzettingen als illegaal of als obstakel voor de vrede, omdat ze zijn gebouwd op gronden die de Palestijnen voor hun staat zoeken.

De harde regering van Netanyahu wordt gedomineerd door kolonisten en hun politieke aanhangers. Netanyahu heeft zijn minister van Financiën, Bezalel Smotrich, een voormalig leider van de kolonisten, een ongekende autoriteit gegeven over het nederzettingenbeleid. Smotrich heeft deze positie gebruikt om de controle van Israël over de Westelijke Jordaanoever te versterken door plannen naar voren te schuiven om meer huizen in nederzettingen te bouwen en buitenposten te legaliseren.

De autoriteiten hebben onlangs de toe-eigening goedgekeurd van 12,7 vierkante kilometer land in de Jordaanvallei, een strategisch stuk land diep in de Westelijke Jordaanoever, volgens een kopie van het bevel verkregen door The Associated Press. Uit gegevens van Peace Now, de trackinggroep, blijkt dat dit het grootste afzonderlijke krediet was dat werd goedgekeurd sinds de Oslo-akkoorden van 1993 aan het begin van het vredesproces.