Iraniërs gespannen, leiders zeggen: 'Tel Aviv is ons slagveld'

Teheran is gespannen, twee dagen na de ongekende directe aanval van Iran op Israël. Bezorgd over de oorlog en de impact ervan op de toch al wankelende Iraanse economie, verzet een aanzienlijk deel van de Iraniërs zich tegen wat zij zien als het roekeloze avonturisme van de elite Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC), die zaterdagavond meer dan 300 drones en raketten heeft afgevuurd.

In een brief aan BBC bekritiseerde een lange lijst van Iraanse activisten, zowel in het land als in het buitenland, de acties van de IRGC en zeiden: "Nee tegen oorlogszucht!"

Veel Iraniërs zien de confrontatie tussen Iran en Israël die nu uit de schaduw komt ook als georkestreerd door de Iraanse regering, in plaats van als een afspiegeling van de wil van het Iraanse volk.

Deze perceptie wordt onderstreept door een zware politie-aanwezigheid in de straten van Teheran – ogenschijnlijk over het handhaven van strikte islamitische kledingvoorschriften, waarbij vrouwen worden verplicht hun haar te bedekken, maar waarvan velen vermoeden dat het vooral gaat om het neerslaan van mogelijke protesten.

Sommige besluitvormers vrezen dat als de Iraanse veiligheidstroepen en de commandocentra van het IRGC getroffen worden in een oorlog met Israël en de VS, dit de landelijke protesten zou kunnen doen herleven die in 2022 uitbraken na de dood van een jonge vrouw die in politiehechtenis zat.

Er is wat graffiti op muren in Iraanse steden verschenen: "Israël, val het huis van de opperste leider Ayatollah Ali Khamenei aan", luidt er één. "Israël raak ze, ze missen de moed om wraak te nemen", aldus een ander.

De regering heeft haar eigen reclameborden: "Tel Aviv is ons strijdtoneel, niet Teheran", staat er op één.

Onmiddellijk na de IRGC-aanval vierden aanhangers van de Islamitische Republiek feest en werd er aan een gebouw in Teheran een spandoek gehangen dat de Israëli's waarschuwde dat "de volgende klap heviger zal zijn".

"Ik geloof dat het de juiste beslissing was om Israël aan te vallen om verdere moorden op Iraanse commandanten in Syrië en elders te voorkomen", zei een vrouw in een gesproken bericht aan BBC.

Maar een ander zei: "De Iraniërs zelf verkeren in een staat van oorlog met het huidige regime. Wij koesteren geen vijandigheid jegens welke natie dan ook, inclusief Israël."

Ondertussen zei een vrouw dat ze zich zorgen maakte over een bredere oorlog. Dergelijke angsten leken mensen ertoe aan te zetten zich te haasten om essentiële zaken als voedsel en brandstof in te slaan, met foto's van rijen die zich vormden voor benzinestations in Teheran en supermarkten die overspoeld werden met winkelend publiek.

Nu het officiële inflatiecijfer iets meer dan 40% bedraagt en tientallen miljoenen mensen worstelen met de kosten van levensonderhoud, was een militaire confrontatie met Israël het laatste wat de meeste Iraniërs wilden.

De waarde van de Iraanse rial daalde ten opzichte van de Amerikaanse dollar na de IRGC-aanval, zoals al was gebeurd na de eerdere aanval van Israël op het Iraanse consulaat in Syrië.

Velen maken zich zorgen dat de militaire escalaties vroeg of laat de prijzen van veel goederen zullen doen stijgen, van mobiele telefoons tot huishoudelijke apparaten en veel voedingsmiddelen.

De Iraanse regering bepaalt de prijs van een aantal essentiële artikelen, zoals brood en brandstof, en laat veel artikelen importeren tegen een preferentiële wisselkoers (met andere woorden goedkope buitenlandse valuta). Maar nog steeds volgt de prijs van veel goederen de wisselkoers op de open markt.

De Iraanse economie heeft het moeilijk sinds de VS in 2018 een internationale deal verliet om de nucleaire activiteiten van Iran te beperken en opnieuw verlammende sancties oplegde, met name door het beperken van Irans vermogen om ruwe olie te exporteren.

Dinsdag concentreerden Iraanse kranten zich op de internationale druk op Israël om terughoudendheid te tonen, maar ook op pogingen om eventuele economische zorgen weg te nemen.

De Iraanse pers – die een reeks politieke standpunten weerspiegelt, zij het binnen ongeschreven regels – heeft de actie van de IRGC grotendeels gesteund.

Keyhan benadrukte dat er sprake was van "economische rust door de macht van Iran te tonen". Hardline Vatan-e Emrouz zei dat de door Israël bijeengeroepen noodvergadering van de VN-Veiligheidsraad zondagavond een "nacht van isolatie" voor Israël was, terwijl de hervormingsgezinde krant Arman-e Emrouz noteerde dat er een "wereldwijde golf was om een einde te maken aan de spanningen in het Midden-Oosten".

De populaire voormalig voetballer Ali Karimi, eveneens buiten Iran gevestigd, plaatste ondertussen een foto van ineengestrengelde handen met daarop de Israëlische vlag en een eerdere versie van de Iraanse vlag die in gebruik was vóór de Islamitische revolutie van 1979.

"Wij zijn Iran, niet de Islamitische republiek", zei hij.