Zuid-Afrika: ANC schorst ex-president Jacob Zuma

De voormalige president van Zuid-Afrika, Jacob Zuma, is geschorst uit de partij die hij ooit leidde, nadat hij had geweigerd erop te stemmen en een rivaliserende organisatie had opgericht. Het regerende Afrikaans Nationaal Congres (ANC) maakte maandag zijn besluit bekend.

"Zuma en anderen wier gedrag in strijd is met onze waarden en principes, zullen buiten het Afrikaans Nationaal Congres terechtkomen", zei secretaris-generaal Fikile Mbalula.

De negen jaar dat Zuma president was, vanaf 2009, werden achtervolgd door schandalen.

Uit een officieel onderzoek bleek dat de voormalige president de belangen van corrupte medewerkers boven die van zijn land plaatste, in een proces dat bekend staat als 'state capture'. Nadat hij zijn ambt had verlaten, werd hij in 2021 gevangengezet, omdat hij niet bij het onderzoek was verschenen.

Hij wordt ook beschuldigd van corruptie vanwege een wapendeal uit 1999. Hij ontkent in alle gevallen dat er sprake is van wangedrag.

Ondanks deze problemen had het ANC Zuma getolereerd, maar de oprichting van een nieuwe partij die een bedreiging zou kunnen vormen, werd als een stap te ver beschouwd.

De partij, uMkhonto we Sizwe (MK), wat 'speer van de natie' betekent, deelt een naam met de voormalige gewapende vleugel van het ANC, waar hij ooit diende.

In een vernietigende brief beschuldigen de voormalige ANC-partijgenoten van Zuma hem ervan de "trotse geschiedenis van de gewapende strijd tegen het apartheidsregime", te verlagen door het "opportunistische gebruik van militaire symboliek".

Ze zeggen ook dat MK alleen bestaat om "het draagvlak van het ANC uit te hollen".

De huidige president van Zuid-Afrika, Cyril Ramaphosa, verving de toenmalige president Zuma in 2018 en beloofde de regering schoon te maken. Hij leidt nu een omstreden ANC naar de algemene verkiezingen van dit jaar.

'Reddingsmissie'
Bij de officiële lancering van MK in december, werd namens Zuma een verklaring voorgelezen waarin stond dat hij "zou sterven als lid van het ANC", maar er niet voor zou stemmen, eraan toevoegend dat sommige leiders zich op een "niet-ANC-manier" gedragen en dat het nu zijn missie is om de "eens zo grote beweging", te 'redden'.

Zuma heeft ook zeer persoonlijke aanvallen gelanceerd op zijn opvolger en voormalig plaatsvervanger, Ramaphosa.

Veel Zuid-Afrikanen zien Zuma als een vertegenwoordiger van wat er mis is met het recente verleden, en als iemand die het ANC heeft bezoedeld. Toch dwingt hij van sommige kanten enorme loyaliteit af. Duizenden Zuid-Afrikanen kwamen in opstand uit protest tegen zijn gevangenisstraf in 2021 wegens minachting van de rechtbank. Een recente opiniepeiling schat dat bijna een op de drie Zuid-Afrikanen hem goedkeurt.

Het is nog niet duidelijk in hoeverre dit zich zal vertalen in steun van de bevolking voor zijn nieuwe MK-partij in de stembus, maar het zal het ANC waarschijnlijk stemmen gaan kosten.

Het ANC, dat zijn wortels had in de bevrijdingsstrijd tegen de apartheid, regeert Zuid-Afrika sinds het einde van de blanke minderheidsregering in 1994.

De 81-jarige Zuma was zijn hele leven lid van het ANC. Hij trad toe op 17-jarige leeftijd zonder formele scholing en klom al snel op in de gelederen van de militaire en inlichtingenafdelingen van het ANC, gevolgd door topposten in zijn thuisprovincie KwaZulu-Natal en uiteindelijk het plaatsvervangend presidentschap en presidentschap.

Correspondenten zeggen dat de verkiezingen van dit jaar door velen worden gezien als de meest competitieve sinds het ANC in 1994 aan de macht kwam.