De Venezolaanse president Nicolás Maduro toont een opnieuw getekende kaart van Venezuela, waarop de Essequibo-regio van Guyana is opgenomen. (Bron: X (voorheen Twitter)
De Venezolaanse president Nicolás Maduro wil de mijnbouw uitbreiden in het bosrijke Essequibo-gebied van Guyana, dat zijn land claimt en nu op zijn officiële kaart heeft opgenomen, maar de inheemse volkeren van Guyana hebben deze stappen afgewezen.

Voor verschillende inheemse groepen in Guyana worden de bossen waarvan zij afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud, direct bedreigd.

"Als we naar de regio Essequibo kijken, waar bijna 90% van de inheemse bevolking woont, is dat een bedreiging voor het eigendom van ons land en is het een totale minachting voor de rechten van inheemse volkeren", zei Derrick John, voorzitter van de Nationale Toshaos Council (NTC), in Dubai, waar hij dit jaar de COP28-klimaatconferentie bijwoont.

John is de Toshao of het hoofd van zijn gemeenschap, Moraikobai. Als voorzitter van een orgaan dat bestaat uit inheemse leiders in heel Guyana, is hij verwant aan een Chief of Chiefs. En volgens hem zorgen de aanspraak van Venezuela op het land van Guyana en de acties die door de door Maduro geleide regering worden ondernomen, voor grote bezorgdheid bij alle inheemse volkeren, omdat zij een harmonische relatie hebben met de natuurlijke omgeving. John gelooft dat deze stap een bedreiging vormt voor hun bezetting van voorouderlijke en titelrijke landen.

“Het is een totale minachting voor onze rechten als inheemse volkeren, maar meer nog is het een bedreiging voor onze natuurlijke hulpbronnen in dit land.

"Als – en ik gebruik het woord als – Venezuela zijn zin zou krijgen, dan zullen we alles verliezen wat we hebben bereikt, waarvoor we hebben gevochten en dat we eeuwenlang hebben beschermd, en dat zal echt schadelijk zijn voor ons als inheemse volkeren," betreurde John.

Inheems leiderschap, aldus het Wereld Natuur Fonds (WWF) in zijn 'Living Planet Report 2022', is de sleutel tot de zorg voor de aarde. Het rapport merkt op dat er beter voor inheemse gebieden wordt gezorgd dan op andere plaatsen waar de "menselijke activiteiten die de klimaatverandering en het verlies van leefgebieden veroorzaken" niet onder controle zijn.

Waar John bang voor is, is precies dat: de acties van Venezuela kunnen inheemse volkeren van hun land verdrijven en/of de manier veranderen waarop het land en zijn hulpbronnen worden gebruikt.

De regio Essequibo, opgeëist door de Venezolaanse Maduro, beslaat ongeveer tweederde van de gehele landmassa van Guyana. Het is een gebied dat ook het grootste deel van Guyana’s ruim 18 miljoen hectare bos omvat.

President Irfaan Ali en vicepresident Bharrat Jagdeo zijn op de COP28 en andere internationale fora geweest om op te scheppen over deze bossen en de klimaatdiensten die ze leveren.

Ze zoeken ook steun voor Guyana’s onderneming op het gebied van koolstofkredieten, die belooft Guyana miljarden dollars te gaan opleveren uit de intacte bossen. Het geld zal worden gebruikt voor klimaatadaptatie (85% van alle opbrengsten) en ter ondersteuning van projecten in inheemse gemeenschappen (15% van alle opbrengsten).

Tijdens de COP28 zei president Ali dat de beweringen van Venezuela geen invloed hebben op de plannen van Guyana voor zijn bossen of andere natuurlijke hulpbronnen.

"Allereerst zijn we heel duidelijk over waar onze grenzen liggen. We verleggen de bossen omdat het Guyana-bossen zijn, dus we houden niet echt rekening met de controverse in deze klimaatbesprekingen", zei hij tijdens een exclusief interview met News Room in Dubai.

Venezuela's claim
President Maduro heeft tijdens een persconferentie van 5 december een opnieuw getekende kaart van Venezuela vrijgegeven, waarop de regio Essequibo in Guyana is opgenomen. Die regio wordt beschouwd als 'Guayana Esequiba'.

Hij beval ook de "onmiddellijke oprichting" van nieuwe divisies voor de olie- en mijnbouwbedrijven van het land en zei dat hij "licenties zal verlenen voor de exploratie van olie, gas en mijnen."

De olie- en gasbronnen van Guyana bevinden zich offshore in de Exclusieve Economische Zone (EEZ) die verbonden is met de regio Essequibo. Mijnbouw wordt gedaan in de beboste regio, hoewel het grotendeels verboden is op Indiaanse gronden en in beschermde gebieden.

Maar het is nog niet duidelijk hoe de regering van Maduro deze ondernemingen zal voortzetten in het gebied dat onder Guyanees beheer staat. Hij beloofde ook om 120 "nieuwe, fatsoenlijke huizen" te bouwen in de regio Essequibo en wil daar nieuwe centra voor biodiversiteit en toerisme.

Controverse
De grenscontroverse tussen Guyana enVenezuela over Essequibo, is al tientallen jaren oud. De grens werd, zoals internationaal erkend, in 1899 vastgesteld door een arbitrale uitspraak. Het werd aanvaard door Venezuela en Guyana (toen Brits Guyana) tot de jaren zestig, toen Guyana zijn onafhankelijkheid naderde.

Er werd een politiek mechanisme opgezet dat bekend staat als het Akkoord van Genève uit 1966 om de controverse op te lossen, maar nadat tientallen jaren van gesprekken mislukten, verwees de secretaris-generaal van de Verenigde Naties de zaak door naar het Internationale Gerechtshof (ICJ), het belangrijkste gerechtelijke orgaan van de VN. De rechtbank heeft bepaald dat zij de zaak kan behandelen en erover kan beslissen, maar Venezuela heeft op 3 december een referendum voorgesteld, voordat het Hof uitspraak kan doen.

Twee dagen vóór het referendum oordeelde het Hof dat Essequibo is erkend als Guyanees grondgebied en sinds de uitspraak van 1899 door Guyana wordt bestuurd, dus Venezuela moet zich ervan onthouden de Guyanese soevereiniteit over het gebied te onderbreken, tenminste totdat het Hof zelf uitspraak doet over de inhoudelijke grenszaak.