Getrouwen rouwen om Benedictus XVI tijdens begrafenis

Met luidende klokken rouwden tienduizenden gelovigen, politieke leiders en de paus zelf om Benedictus XVI tijdens een zeldzame requiemmis op donderdag voor een overleden paus onder leiding van een levende. Benedictus XVI was de Duitse theoloog die geschiedenis schreef door afstand te doen van het pausdom.

De menigte applaudisseerde toen dragers de cipressenkist van Benedictus uit de in mist gehulde Sint-Pietersbasiliek droegen en voor het altaar op het uitgestrekte plein buiten neerlegden. Paus Franciscus, gekleed in de karmozijnrode gewaden die typerend zijn voor pauselijke begrafenissen, opende vervolgens de dienst met een gebed en sloot deze plechtig door de eenvoudige kist te zegenen - alleen versierd met het wapen van de voormalige paus. Het werd later begraven in de basiliekgrot.

Staatshoofden en royalty's, geestelijken van over de hele wereld en duizenden gewone mensen stroomden naar de ceremonie, ondanks het verzoek van Benedictus om eenvoud en officiële inspanningen om de eerste begrafenis van een emeritus paus in de moderne tijd rustig te houden.

Veel rouwenden kwamen uit Benedictus' geboorteland Beieren en trokken traditionele kleding aan, inclusief jassen van gekookte wol om zich te beschermen tegen de ochtendkou.

"We kwamen om Benedictus te eren en wilden vandaag hier zijn om afscheid te nemen", zei Raymond Mainar, die voor de begrafenis uit een klein dorpje ten oosten van München kwam. "Hij was een heel goede paus."

Sommigen in de menigte negeerden de aansporingen tot fatsoen op het einde en hielden spandoeken vast of riepen "Santo Subito!" - "Heiligheid nu!" - in navolging van de spontane gezangen die losbarstten tijdens de begrafenis van St. John Paul II in 2005.

De voormalige Joseph Ratzinger, die op 31 december op 95-jarige leeftijd stierf, wordt beschouwd als een van de grootste theologen van de 20e eeuw en bracht zijn hele leven door met het hooghouden van de kerkelijke leer. Maar hij zal de geschiedenis ingaan voor een bijzondere, revolutionaire daad die de toekomst van het pausdom veranderde: hij ging met pensioen, de eerste paus in zes eeuwen die dit deed.

Franciscus prees de moed van Benedictus om opzij te stappen en zei dat het "de deur opende" voor andere pausen om hetzelfde te doen.

Volgens het Vaticaan woonden zo'n 50.000 mensen de mis van donderdag bij, nadat ongeveer 200.000 hun respect betuigden gedurende drie dagen van openbare bezichtiging.

Alleen Italië en Duitsland werden uitgenodigd om officiële delegaties te sturen, maar andere leiders gingen op het aanbod van het Vaticaan in en kwamen in hun "private hoedanigheid". Onder hen waren verschillende staatshoofden, minstens vier premiers en twee delegaties van koninklijke vertegenwoordigers. Bovendien voegde een groot aantal patriarchen zich bij 125 kardinalen op de stoelen aan de zijkant van het altaar, en de Russisch-orthodoxe kerk stuurde haar buitenlandse gezant.

Onder de aanwezigen was de Hongkongse kardinaal Joseph Zen, die speciale toestemming van de rechtbank had gekregen om de begrafenis bij te wonen. Zen werd in mei vastgehouden op verdenking van samenspanning met buitenlandse troepen in het kader van een Chinese nationale veiligheidswet, nadat hij in aanraking kwam met de autoriteiten vanwege zijn deelname aan een nu tot zwijgen gebrachte democratiebeweging. Zijn paspoort werd ingetrokken toen hij werd vastgehouden.

De naaste vertrouwelingen van Benedictus waren ook aanwezig, en de oude secretaris van de voormalige paus, aartsbisschop Georg Gaenswein, bukte zich en kuste een boek met de evangeliën dat open op de kist lag voordat de ceremonie begon.

Matteo Colonna, een 20-jarige seminarist uit Teramo, Italië, zei dat hij deels kwam vanwege het historische karakter van de begrafenis, maar ook omdat het een persoonlijke weerklank voor hem had. "De eerste vonk van mijn roeping begon onder het pontificaat van Benedictus, maar werd nog sterker onder paus Franciscus", zei Colonna, terwijl hij bij zonsopgang op het Sint-Pietersplein in gebed zat. "Ik zie een continuïteit tussen deze twee pausen en het feit dat Franciscus vandaag de begrafenis viert ter nagedachtenis aan Benedictus is een historische gebeurtenis."

Maar de dienst was ook belangrijk voor wat het miste: het gevoel van onzekerheid dat normaal gesproken gepaard gaat met het overlijden van een paus voordat er een nieuwe wordt gekozen. Nu Franciscus op zijn plaats was, markeerde de dood van Benedictus het einde van een ongebruikelijk decennium waarin een regerende paus naast een gepensioneerde leefde.

"Benedictus is de brug geweest tussen Johannes Paulus en Franciscus", zegt Alessandra Aprea, een 56-jarige uit Meta di Sorrento in de buurt van Napels. "Zonder hem zouden we Franciscus niet kunnen hebben."

Begin donderdag heeft het Vaticaan de officiële levensgeschiedenis van Benedictus vrijgegeven, een kort document in het Latijn dat in een metalen cilinder in zijn kist werd geplaatst voordat het werd verzegeld, samen met de munten en medaillons die tijdens zijn pausdom werden geslagen en zijn palliumstola's.

Het document besteedde ruimschoots aandacht aan het historische aftreden van Benedictus en noemde hem 'paus emeritus', letterlijk verwijzend naar de Latijnse woorden die hij uitsprak op 11 februari 2013, toen hij aankondigde met pensioen te gaan.

Het document, bekend als een "rogito" of daad, citeerde ook zijn reiken naar anglicanen en joden en zijn inspanningen om seksueel misbruik door geestelijken te bestrijden "waarbij hij de kerk voortdurend oproept tot bekering, gebed, boetedoening en zuivering".

Franciscus noemde de specifieke nalatenschap van Benedictus niet in zijn homilie en sprak zijn naam slechts één keer uit, in de laatste regel, in plaats daarvan een meditatie houdend over Jezus' bereidheid om zichzelf toe te vertrouwen aan Gods wil.

"Terwijl we vasthouden aan de laatste woorden van de Heer en aan het getuigenis van heel zijn leven, willen ook wij, als kerkelijke gemeenschap, in zijn voetsporen treden en onze broeder in de handen van de Vader aanbevelen", zei Franciscus aan het eind.

Tijdens de kwarteeuw van Johannes Paulus II als paus leidde Ratzinger als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer een hardhandig optreden tegen afwijkende meningen, waarbij hij actie ondernam tegen de linkse bevrijdingstheologie die zich in de jaren zeventig in Latijns-Amerika verspreidde en tegen afwijkende meningen van theologen en nonnen die het niet eens waren met de harde lijn van het Vaticaan over zaken als seksuele moraal.

Zijn nalatenschap werd ontsierd door het schandaal over seksueel misbruik door geestelijken, ook al erkende hij eerder dan de meesten de "vuiligheid" van priesters die kinderen verkrachtten, en legde hij feitelijk de basis voor de Heilige Stoel om hen te straffen.

Als kardinaal en paus keurde hij ingrijpende kerkelijke wetgeving goed die resulteerde in het ontslag van 848 priesters van 2004 tot 2014, ongeveer zijn pontificaat met aan beide uiteinden een jaar. Maar overlevenden van misbruik hielden hem nog steeds verantwoordelijk voor de crisis, omdat hij geen bisschop had bestraft die misbruikers verplaatste, weigerde om aangifte te doen van seksuele misdrijven bij de politie en hem identificeerde als de belichaming van het administratieve systeem dat de instelling lange tijd beschermde tegen slachtoffers.

Mike McDonnell van de Amerikaanse groep SNAP, die slachtoffers van mishandeling heeft overleefd, zei dat terwijl Benedictus nieuwe canonieke wetten goedkeurde, hij veel meer had kunnen doen om John Paul te beïnvloeden om krachtige maatregelen te nemen. Verwijzend naar de bijnaam van Benedictus als "Gods Rottweiler", zei hij: "Weet je, naar onze mening was het een hond die blafte zonder te bijten. Hij had zeker meer kunnen doen.”

Een groep die overlevenden van misbruik door Duitse geestelijken vertegenwoordigt, riep Duitse functionarissen die de begrafenis van Benedictus bijwoonden op om meer actie van het Vaticaan te eisen tegen seksueel misbruik. Eckiger Tisch vroeg de Duitse leiders om te eisen dat Franciscus een "universele kerkwet" zou uitvaardigen die nultolerantie voorschrijft bij het omgaan met misbruik door geestelijken.

Het begrafenisritueel zelf is gemodelleerd naar de code die wordt gebruikt voor dode pausen, maar met enkele aanpassingen was Benedictus geen regerende paus toen hij stierf.

Na de mis werd de cipressenkist van Benedictus in een zinken kist geplaatst en vervolgens in een buitenste eikenhouten kist voordat hij werd begraven in de crypte in de grotten onder de Sint-Pietersbasiliek die ooit het graf van de heilige Johannes Paulus II bevatte voordat het naar boven werd verplaatst.

Hoewel de mis van donderdag ongebruikelijk was, heeft het wel een precedent: in 1802 zat paus Pius VII de begrafenis voor in de St. Peter's van zijn voorganger, Pius VI, die in 1799 in ballingschap in Frankrijk was gestorven als gevangene van Napoleon.