Ode aan de 100-jarige nationalist en taalkundige Hein Eersel

In ‘De eeuw van "oom” Hein Eersel’ ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag, vandaag, schetste Carlo Jadnanansing dinsdag een voortreffelijk beeld van het werkzame leven van deze nationalist van het eerste uur, taalkundige en kenner van het Sranan, waarin ook gerefereerd werd naar een ‘legendarische ontmoeting’ met een even legendarische schrijver, de op Trinidad & Tobago geboren Nobelprijswinnaar V.S. Naipaul.
Jammer dat die ‘legendarische ontmoeting’ niet uit de doeken werd gedaan, waarschijnlijk door het woordmaximum voor ingezonden bijdragen op Starnieuws. Juist, Hein Eersel verdient op deze historische dag van zijn 100e verjaardag een dikke herinnering aan die ontmoeting waarbij hij VS Naipaul treffend overtuigde dat het Sranan geen brabbeltaaltje was!
 
In Suriname was dichter en schrijver Rudy Bedacht (Corly Verlogen), die bij de Surinaamse voorlichtingsdienst werkte, zijn gids door het koloniale Suriname dat Naipaul in zijn boek omschreef als de twaalfde provincie van Nederland. In zijn zoektocht naar wat authentiek Surinaams was, stuitte Naipaul op het Sranan, vroeger taki taki ‘voor oneerbiedige lieden’ of Negerengels voor ‘correcte personen’ en ‘Surinaams’ voor de nationalisten.

“Maar hebben jullie geld om elk belangrijk boek uit de wereld te vertalen in het Sranan?”, vroeg Naipaul, waarop Eersel antwoordde: “Dat zou wel lukken”. “En was het redelijk van schrijvers te eisen dat ze in een taal schreven die door slechts een kwart miljoen mensen gesproken werd?” Eersel: “Dat was geen probleem, als ze goed waren, zouden ze vertaald worden.”

‘They flee from me that some time did me seek
With naked foot stalking in my chamber
I have seen them gentle, mild and meek
That now do scorn to remember
That they have taken bread from my hand’
 
Deze tekst, schrijft V.S. Naipaul, vertaalde Hein Eersel onmiddellijk als volgt:

‘Den fre gwe f’mi, d’e mek’ mi soekoe so,
Nanga soso foetoe waka n’in’ mi kamra
Mi si den gendri, safri,
Di kosi now, f’no sabi
 Fa den ben nian na mi anoe.’

Toen ik dit las had ik een euforisch gevoel; die Naipaul moet niet denken dat we achterlijk zijn! Ik was trots op Hein Eersel. Hierbij moet vermeld worden dat er toen nog geen gestandaardiseerde spelling van het Sranan bestond, met nu suku in plaats van soekoe en nyan in plaats van nian. Hoe reageerde de latere Nobelprijswinnaar? Hij schrijft: ‘Mijn geheugen had de eenvoudige versregels van Wyatt verminkt en vereenvoudigd, en Eersel had ze nog verder vereenvoudigd, maar ik kon niet ontkennen dat de taal een zekere lieflijkheid en ritme bezat. Ik had wel willen zien hoe een meer abstracte tekst in deze taal klonk, maar mijn geheugen liet me nu totaal in de steek’. Deze laatste zin betekent feitelijk dat V.S. Naipaul van slag was. Een groot compliment voor Hein Eersel en een historische eer dat hij in de literatuur ook internationaal is vastgelegd. Vandaag, inmiddels 62 jaar geleden, om zijn honderdste verjaardag in perspectief te plaatsen.

roy.khemradj@gmail.com