'Het verbrande huis' in Paramaribo

In de vroege ochtend van 15 oktober 2012 wordt Suriname opgeschrikt door een grote vlammenzee aan de Prinsen- en Zwartenhovenbrugstraat. Verschillende panden staan in brand. Een van die gebouwen is Drogisterij R.L. de la Parra met bovenwoning waar de familie woont. In één klap gaat meer dan een eeuw aan tastbare geschiedenis in vlammen op. Ruim zes jaar verder voert kleindochter Bodil de La Parra in haar voorstelling Het verbrande huis het publiek terug in de tijd: naar de apotheek en thuis vol met familie.

Toen het huis was afgebrand was er niets meer in materiële zin over, maar wel de verhalen, geeft De La Parra aan. Die heeft zij neergepend en aan elkaar geregen in het theaterstuk, dat zij ook zelf speelt. “Ik voelde de noodzaak om alle verhalen die ik heb en alles wat ik beleefd heb met mijn familie te vertellen.” De la Parra, dochter van filmregisseur Pim de la Parra, woont in Amsterdam en voelt zich thuis in Paramaribo. Zij is zes jaar wanneer zij voor het eerst naar Suriname komt en logeert bij de De la Parra’s aan de Zwartenhovenbrugstraat 140. Aan de voorzijde is de apotheek (later in handen van grootvader Richard), achter en boven woont de familie.

Twee jaar na de brand, staat zij met haar vader in de straat en kijkt naar wat eens huize De la Parra was. “Ik heb daar zulke mooie avonturen beleefd en ik hou zoveel van mijn familie”, blikt de tekstschrijver en acteur terug. Verhalen moet je vertellen, “anders gaan die verloren”, stelt zij. “Ik vind het belangrijk dat als je leeft, je een bewustzijn hebt van de geschiedenis.”

In ruim anderhalf uur zet zij een stukje familiehistorie in een solovoorstelling liefdevol neer. Het is een monoloog; saai zou je denken. Maar de actrice kruipt in de huid van haar familie, zoals de tantes Gus, Pop en Jet en spreekt hun taal met een Surinaams accentje. Ze schakelt met zang, stemverschillen en houdingen over naar anderen. “Heb je HET al gedaan’, hoe vond je HET’, doet zij neef Noël na.

Het publiek krijgt een kijkje in de keuken waar de pom wordt bereid. En ook in de winkel waar tientallen medicijnflessen staan en personeel van verschillende komaf werkt. Er is maar weinig fantasie nodig om je de inrichting, levendige verhalen met smeuïge anekdotes of zelf de smaak van de pindasoep voor te stellen.

De voorstelling is van de week voor genodigden opgevoerd in een ongewone plek: de Neve Shalom Synagoge aan de Keizerstraat. Het is de eerste keer dat een theaterstuk hier is uitgevoerd, bevestigt Lilly Duijm, ondervoorzitter van de Israëlitische Gemeente Suriname (IGS). Het weinige dat als decor voorkomt in het stuk past perfect in de synagoge. De actrice gebruikt de kansel met de trap en danst in het witte zand.

Tussen de gasten zitten IGS-leden en enkele van de Islamitische gemeente – de buren van naast. In Suriname kan dat. Joden, moslims en andere gelovigen naast elkaar op een bankje, die luisteren naar hoe een joodse familie hier terechtkwam.
Het is de zeventiende eeuw en joden moeten voor de inquisitie vluchten, omdat ze het joodse geloof aanhouden en niet het christendom. De broers Salomon en Samuel ontsnappen de Jodenvervolging in Portugal en Italië en belanden in de kolonie Suriname. “Daar ben ik afstammeling van”, geeft de acteur aan.

Neem je de hele familiehistorie en verbindt je die met waar ik in 2014 met mijn vader heb gestaan, dan is die een rijke en bijzondere, stelt zij. “Ik vind het leuk om geschiedenis te delen en heb graag dat mensen gaan denken ‘hoe zit het nu met mijn familie’. ‘Waar komt mijn familie vandaan’; dat men vragen stelt.”

De la Parra denkt de voorstelling ongeveer vijftig keer te hebben gespeeld in Nederland. “Mensen weten niet dat er in Suriname oorspronkelijk ook heel veel Joods-Portugezen woonden.” Het is een andere ervaring om het stuk in Suriname te spelen. “Het verhaal blijft hetzelfde. Maar het spel opvoeren in de synagoge en vooral in de stad waar dit verhaal zich afspeelt, is heel bijzonder. Het huis staat er niet meer, maar de verhalen zijn er nog”, benadrukt zij.

De la Parra brengt in de familiekroniek Het verbrande huis niet alleen het huis en haar familie tot leven, maar ook de gedeelde Nederlands-Surinaamse geschiedenis. De publieke voorstellingen zijn komende week van 31 januari tot en met 3 februari 2019 te zien in Theater On Stage.