Column: Wereldnieuws nader belicht - Mexico-Ecuador

Mexico heeft afgelopen zaterdag de diplomatieke relaties met Ecuador verbroken. Dat is een zeer vergaande stap in de relatie tussen twee landen. Aanleiding was het feit dat de politie van Ecuador de ambassade van Mexico met geweld was binnengedrongen. Ook dat is ongekend. Wat schuilt hierachter?

De directe aanleiding tot het bestormen van de Mexicaanse ambassade door de politie van Ecuador was het feit dat Mexico politiek asiel had verleend aan oud vicepresident Jorge Glas van Ecuador. Glas zat op de ambassade van Mexico en volgens de regels van de diplomatie, welke zijn vastgelegd in het Verdrag van Wenen, is een ambassade onschendbaar. Glas verbleef vanaf december vorig jaar op de ambassade, maar pas vrijdag werd hem politiek asiel verleend door Mexico.

Jorge Glas was vicepresident van Ecuador in de linkse regering van Rafael Correa (2013-2017). Glas is twee keer veroordeeld voor corruptie en wordt nu aangeklaagd voor misbruik van publieke middelen. Zijn eerste veroordeling was voor het accepteren van steekpenningen van het Braziliaanse bedrijf Odebrecht in ruil voor staatscontracten. Glas heeft een paar jaar in de gevangenis gezeten, maar was inmiddels weer vrij. Hij moest zich echter weer aanmelden.

Het verdrag van Wenen inzake diplomatieke relaties (1961) stelt heel duidelijk dat “De gebouwen van de zendende Staat onschendbaar zijn. Vertegenwoordigers van de ontvangende Staat mogen deze alleen betreden met toestemming van het hoofd van de ambassade (of consulaat).” (artikel 22 lid 1). Ecuador mag dus alleen met toestemming van de ambassadeur van Mexico de ambassade betreden. Die toestemming hebben ze begin maart ook gevraagd, maar dat was geweigerd.

Ecuador heeft jarenlang politiek asiel verleend aan de oprichter van Wikileaks, Julian Assange. Hij zat zeven jaar op de ambassade van Ecuador in London totdat de Ecuadoraanse regering in april 2019 zijn politiek asiel introk. Hij werd toen door de Engelse politie gearresteerd op de Ecuadoraanse ambassade. Ecuador weet dus heel goed wat de diplomatieke regels zijn. In het geval van Jorge Glas, stelt Ecuador dat het om een crimineel gaat, die illegaal asiel zocht. Zelfs indien Glas een grote crimineel was, mochten zij de ambassade van Mexico niet met geweld binnendringen. Terecht is er door veel landen verontwaardigd gereageerd. 

Nadat de Ecuadoraanse politie de ambassade was binnengedrongen en Glas arresteerde, heeft Mexico vrijwel direct de diplomatieke relaties verbroken. Alle diplomaten zijn teruggeroepen en zijn zondag naar Mexico vertrokken. Verbreking van de diplomatieke relaties is een vergaande stap.

 

Op de achtergrond van het conflict speelt wellicht het feit dat Mexicaanse drugskartels al enkele jaren operationeel zijn in Ecuador. Zij hebben de veiligheid in Ecuador behoorlijk ondermijnd en Ecuador heeft blijkbaar het gevoel dat de Mexicaanse regering daar te weinig tegen doet. Over enkele maanden zijn er presidentsverkiezingen in Mexico en de huidige president kan niet herkozen worden.  De huidige Mexicaanse regering zal geen extra inspanningen leveren om Ecuador bij te staan tegen de Mexicaanse drugskartels.

De Mexicaanse president, Andres Manuel Lopez Obrador, heeft begin van de vorige week een par uitspraken gedaan die niet in goede aarde zijn gevallen bij Ecuador. Hij bekritiseerde de verkiezingen van het vorig jaar in Ecuador, waarbij de huidige president gekozen werd. Volgens Obrador vond de tweede ronde van die verkiezingen onder “heel vreemde” omstandigheden plaats. Het leek er op alsof hij de linkse kandidaat Luisa Gonzalez daarbij ondersteunde. De regering van Ecuador reageerde prompt door de Mexicaanse ambassadeur uit te wijzen. Dat speelde mee in de verslechtering van de relaties. 

De huidige president van Ecuador, Daniel Noboa, zit maar voor een korte periode aan, omdat hij de tussentijdse verkiezingen had gewonnen. (zie mijn artikel over de verkiezingen in Ecuador).  Volgend jaar zijn er weer verkiezingen. Hij probeert volgens sommigen als krachtig over te komen in het bestrijden van de criminaliteit en het oppakken van Jorge Glas zou daar ook toe behoren. Men vermoedt dat hij het voorbeeld van president Nayib Bukele van El Salvador wil volgen, die via een harde aanpak van de misdaad zeer populair werd in eigen land. 

Bukele’s anti-misdaadbeleid riep weerstand op bij mensenrechtenorganisaties, maar bij de laatste verkiezingen haalde hij meer dan 80% van de stemmen in eigen land. Net zo zou Noboa zich dan weliswaar de kritiek van het buitenland op zijn hals halen, vanwege het niet houden aan diplomatieke regels, zolang het zijn populariteit bij de eigen kiezers vergroot.

Zoals aangegeven lijkt er toch wel wat meer te spelen op de achtergrond met Mexico en lijkt het niet alleen op een vroege verkiezingsstunt. De reacties van andere landen laten ook zien dat het in eerste instantie overwegend landen met een linkse regering waren die de bestorming van de Mexicaanse ambassade veroordeelden. Daaronder zelfs Nicaragua, dat zelf de internationale normen regelmatig overtreedt. Wat het ook mag zijn, het bestormen van de ambassade van een vreemd land gaat tegen de internationale afspraken en wetten in en dient veroordeeld te worden.

Marten Schalkwijk

Politiek analist