26 februari 1981 - historische ontmoeting Lachmon en Arron?

Precies een jaar na de militaire omverwerping van de democratie in Suriname vond op 26 februari, thuis bij VHP-parlementariër Ram Sardjoe aan de Commissaris Robblesweg nummer 3 te Blauwgrond de historische ontmoeting plaats tussen VHP-voorzitter Jagernath Lachmon en zijn politieke rivaal uit die tijd, NPS-leider en ex-premier Henck Arron. Dit was het gevolg van een dialoog die bevelhebber Desi Bouterse eind 1980 met Jagernath Lachmon was gestart over terugkeer naar de democratie. Lachmon stelde bij aanvang hiervan wel als voorwaarde dat ook de politieke leiders van de NPS en de KTPI betrokken moesten worden. Zo geschiedde.

In november 2014 kwam de politieke biografie van Henck Arron uit, waarin hij onder meer openhartig vertelt over de inspanningen van de oude politieke partijen voor het herstel van de democratie in Suriname. In zijn getuigenis ontkent Arron echter met klem dat hij op 26 februari 1981 aanwezig was thuis bij Ram Sardjoe. Dus is er van een historische ontmoeting tussen Arron en Lachmon geen sprake. Toch blijft de VHP in twee publicaties waartussen 20 jaar ligt, vasthouden aan die historische ontmoeting van 26 februari 1981, thuis bij Ram Sardjoe. Wat is de waarheid?

Gedenkboek VHP 50 jaar
Achtergronden over de dialoog van Bouterse met de oude politieke partijen zijn voor het eerst beschreven door Evert Azimullah in Jagernath Lachmon – een politieke biografie (1986) en daarna door Ram Sardjoe in het gedenkboek dat uitkwam ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de VHP op 16 januari 1999. Op pagina 57 staat: ‘Op 26 februari 1981 vond ten huize van Ram Sardjoe, een der VHP-exponenten, na een verwijdering van veertien jaren de historische ontmoeting plaats tussen de VHP- en de NPS-leiders, waarbij Lachmon en Arron elkaar de hand reikten.’ De cursief gezette zin in deze authentieke aanhaling wordt door de redacteur van het gedenkboek, Harold Ramdhani, in de volgende alinea toegelicht, want hoezo ‘na veertien jaren’? Het antwoord is dat de VHP en de NPS, toen onder leiding van Johan Pengel, in 1967 hun samenwerkingsrelatie verbraken en ‘geen van beide partijen had (daarna – RK) onverdeelde positieve ervaringen opgedaan in het dragen van regeringsverantwoordelijkheid met kleinere partijen.’

In september 2001 interviewde ik Lachmon een week lang in zijn werkkamer in het parlementsgebouw voor een televisiedocumentaire en het boek Jagernath Lachmon -Testament voor het nageslacht. Met de hierboven aangehaalde informatie als inleiding vroeg ik Lachmon hoe hij die ontmoeting met zijn jarenlange politieke rivaal Henck Arron ervaren had. “Zeer bewogen. We keken elkaar beiden met tranen in de ogen aan. Niet tegenstaande hij was weggeschoten en ik hem geen kwaad had aangedaan. Want hij erkende op dat ogenblik naar mijn bescheiden mening dat hij er spijt van had dat het allemaal gebeurd was ... Maar ik zeg u wel dat wij beiden de tranen in onze ogen hadden toen wij elkander omhelsden”, aldus Lachmon op pagina 81 van mijn boek dat in september 2002 uitkwam.

Biografie Henck Arron
In november 2014 verscheen de politieke biografie Henck Arron – Man van het moment, geschreven door historicus- en Surinamekenner Peter Meel. Voor zijn onderzoek interviewde hij Henck Arron tussen 2 en 16 november 2000 in Paramaribo. In hoofdstuk X van deze biografie komt op pagina 425 de historische ontmoeting tussen Lachmon en Arron, thuis bij Ram Sardjoe op 26 februari 1981, ter sprake. Meel refereert ook naar het gedenkboek VHP 50 jaar en had zelf op 23 januari 2002 een interview met Ram Sardjoe. Meel houdt toch een slag om de arm als hij schrijft over die historische ontmoeting en stelt: ‘De twee mannen zouden elkaar de hand hebben geschud en overeen zijn gekomen de samenwerking tussen de VHP en de NPS te herstellen’.

Arron: “Dat berust op een misverstand. Ik heb niet deelgenomen aan dit gesprek en was er ook niet van op de hoogte. Rodgers was er wel. En het was ook zeker een gedenkwaardige bijeenkomst... Ik weet dat vanaf het allereerste moment bij hem (Lachmon-RK) de intentie leefde: hoe breng ik dit land weer op het democratische spoor. Ik onderkende dit en ben daarom met hem gaan samenwerken, want hij stond erop de verantwoordelijkheid hiervoor met mij te delen. Pas later hebben we er Soemita bij gehaald.” In voetnoot 13 bij dit hoofdstuk X merkt de auteur op dat ‘onbekend is waar en wanneer deze ontmoeting plaatsvond.’ Met andere woorden, ook hij gelooft Ram Sardjoe niet. In de biografie komt nergens anders aan de orde wanneer Arron en Lachmon elkaar dan wel voor het eerst hebben ontmoet na de staatsgreep van 25 februari 1980.

Gedenkboek VHP 70 jaar
Het is in elk geval een gemiste kans voor de VHP om in het gedenkboek VHP 70 jaar de inspanningen van de partij voor het herstel van de democratie in Suriname na de staatsgreep van 25 februari 1980, nieuwe inzichten en of informatie te verschaffen. Zeker naar aanleiding van de politieke biografie van Henck Arron waarin feitelijk staat dat Ram Sardjoe liegt. In plaats van een reactie van de VHP op het historische statement van Henck Arron lees ik weer de tekst van 20 jaar geleden. Als de redactiecommissie van VHP 70 jaar de biografie van Arron had gelezen, dan was een reactie van Ram Sardjoe in het hoofdstuk ‘Naar een democratische rechtsstaat na 1987’ een historisch zeer gewenste nuancering.

Ram Sardjoe om een reactie gevraagd op het statement van Henck Arron in de biografie bevestigt opnieuw die ontmoeting thuis bij hem. Hij was de enige die het aandurfde zijn huis hiervoor beschikbaar te stellen. Henck Arron was vergezeld van Otmar Rodgers en Rufus Nooitmeer. Van VHP-zijde ondersteunden Ram Sardjoe, tevens gastheer, en Alwin Mungra voorzitter Lachmon. De heren kwamen rond half acht in de avond en om tien uur was het gesprek afgelopen. Sardjoe: “De rede waarom Arron zo reageert in de biografie is omdat het voor hem moeilijk te verkroppen is geweest – misschien zelfs ook heel pijnlijk – dat hij als ex minister-president van Suriname, ondanks het feit dat hij was weggeschoten door de militairen, thuis bij een simpele VHP-parlementariër – zo moet je dat zien – moest langskomen om de grote oppositieleider te ontmoeten. Wie bekend is met de rol van Lachmon en Arron in de Surinaamse politieke arena tussen 1973, de opmaat naar de onafhankelijkheid en daarna de staatsgreep van februari 1980, kan begrijpen waarom Arron liever niet aan deze dag herinnerd wil worden”, aldus Ram Sardjoe.


roy.khemradj@gmail.com