Tolerantie en etnische nuchterheid zijn zoek in Suriname

Suriname, zo prediken wij aan buitenstanders, is het land waar verschillende etnische groepen vredig naast elkaar (kunnen) leven: Hèt voorbeeld voor de rest van de wereld, vooral voor die landen waarin mensen elkaar uitmoorden puur om etnische verschillen. Helaas, constateer ik en velen met mij, dat dit beeld van Suriname een grote illusie is. Wat scheelt ons, waar zijn wij blijven steken in de tijd en wat is er aan de hand? Is dit normaal voor een land in ontwikkeling? Er is veel werk aan de winkel voor sociale wetenschappers. Nu is echter één ding duidelijk, wij hebben een hele hele lange kromme weg te gaan om te komen tot de gewenste situatie die wij al jaren prediken: De Surinaamse natie gebaseerd op tolerantie en etnische nuchterheid.

Bovenstaande conclusies heb ik getrokken naar aanleiding van enkele reacties op het nieuwste nummer 10 koeien en 1 Zundapp van Scrappy W en Bryan B. Mensen aanschouwen en interpreteren situaties vanuit een bepaalde omgevingsbeïnvloeding. Dat is normaal en dat dient niet te veranderen. Als je het mij vraagt, dan is het deze verscheidenheid in zienswijzen die onze samenleving helpt vormgeven. Maar wanneer burgers en met name hooggeplaatste individuen (onder wie leden van het hoogste College van Staat) opmerkingen maken die indruisen tegen onze één natie-gedachte en daarbij blijk geven van hun ondemocratische inborst, klassensplitsende mentaliteit en etnische niet-nuchterheid (om het diplomatisch te beschrijven), dan is er wel iets aan de hand dat wij bespreekbaar dienen te maken.

Nuchter ernaar luisteren
Wij voelen ons gauw op de tenen getrapt en laten geen ruimte open dat outsiders ‘onze zaak’ bespreken. Alleen wij mogen onze zaken bespotten, aanhalen en bespreken, anders is het denigrerend. De kernvraag is of het fenomeen van zelfmoord onder Hindoestanen, een Hindoestaans probleem is of een puur Surinaams probleem? Is het feit dat vele Marron jongeren zich schuldig maken aan de harde criminaliteit een probleem van alleen die gemeenschap, of is het een Surinaams probleem? Eenieder die zich op de eerste plaats eerst Surinamer voelt, zal geschetste problemen als nationale beschouwen.

Het punt hier is dat Scrappy W. en Bryan B een tot nu toe onbesproken probleem in de Surinaamse samenleving bespreken en in plaats dat wij nuchter naar de boodschap luisteren en ons afvragen wat wij er tegen kunnen doen, springen wij uit onze vel en doen vergaande etnische uitspraken. Is de bezongen situatie vanaf de uitgave van de film Wan Pipel verdwenen uit onze samenleving? Let wel: Ik gebruik het woord verdwenen, want zoals het was, dat is het niet meer, maar betekent dat ook dat deze situatie er niet meer is?

Juist deze ontkenning en aanvallend gedrag maken dat wij nooit de zoooo gepredikte en gewenste eenheid in Suriname zullen bereiken/hebben. Wij zijn slechts met de mond tolerant. Daarnaast blijven wij onszelf voor de gek houden dat de spanning tussen de verschillende etnische groepen er allang niet meer is, en dat wij "incidenten" als in de jaren 60 moeten negeren. Niets is minder waar. Ik heb goede vrienden in alle etnische groepen die Suriname telt, rijk zowel arm. Ik kan je vertellen dat het nog steeds een discussiepunt is, trouwen met iemand van een andere etnische groep, deze spanning vind je haast niet meer tussen marrons en creolen, maar nog steeds tussen Hindoestanen en vooral marrons, tenzij die Marron jongen of dat meisje kapitaalkrachtig is. Het wordt minder, maar het is er nog steeds.

Een spiegel voorhouden
De rapper Scrappy houdt ons met zijn lied integendeel de spiegel voor over deze onbesproken barrière binnen onze samenleving. Zelfs binnen de Hindostaanse gemeenschap (let wel: het wordt steeds minder), ontstaan er grote wrevels tussen families betreffende huwelijken tussen moslims en hindoes, of armen en rijken. Hoe des te meer een huwelijk tussen een goed gesitueerde Hindostaanse familie en een Marron jongen uit een volksbuurt met weinig toekomstperspectieven en die ook nog deel uitmaakt van een gemeenschap gestigmatiseerd door de grote golf van criminaliteit? Als je het mij vraagt, wordt dit nummer aan het einde van het jaar, uitgeroepen tot lied van het jaar. Laten wij die issues die onze natievorming belemmeren, bespreekbaar maken.

De Hindostaanse gemeenschap is voor mij een voorbeeld in de Surinaamse gemeenschap, waarom mag iemand niet materialistisch zijn? Hoe denk je dat het komt dat deze mensen tot de beter geschoolde en financieel sterkere Surinamers behoren of zijn? Er zijn ook arme Hindostanen, maar laten wij eerlijk zijn, over het algemeen zijn zij beter gesitueerd. Hoe komt dat? Door hardwerken, business-minded en alertheid te prediken aan hun kinderen van jongs af aan. Daar mogen wij best wel iets van leren. Wel, hij die mijn dochter wil trouwen moet alvast ervoor zorgen dat hij een behoorlijke bruidschat aanbiedt. Ik wil niet langer horen dat Marron ouders aan schoonzonen zeggen "teke yu sani dan un go pina pina (neem haar en maken jullie maar moeite, het maakt niet uit of jullie in armoede moeten leven, als jullie maar goed met elkaar leven)"

Een andere boodschap die ik haal uit het nummer, is dat Scrappy belooft hard te werken en op te klimmen op de maatschappelijke ladder door zijn liefde voor Rubia en de druk vanuit haar familie. Diezelfde Scrappy zou indien hij verliefd was op Sa Amaida gewoon op de hoek van de straat blijven staan, omdat niemand bijvoorbeeld voorwaarden aan zijn liefde zou stellen. Daarnaast gebruikt hij ook woorden als ‘bandiet’ voor marrons. Zijn alle Marrons bandieten? Neen, het lied heeft daarom mijn goedkeuring door de realistische kijk op ‘iets’ dat leeft in onze samenleving. Bovendien, blijkt aan het einde van het nummer dat de zelfmoordplannen van Rubia niet doorgaan door de hoop die hij haar geeft, namelijk dat hij zich zal inzetten voor hun liefde. Bovendien, zelfmoord komt niet alleen voor onder Hindoestanen, en zo ook criminaliteit niet alleen bij Marrons. Zo weten wij ook dat zelfmoordpogingen het grootst is onder Hindoestanen en dat de groep die het meest wordt genoemd bij criminele activiteiten, marrons zijn, en dat de groep onder wie de meeste slachtoffers vallen, de Hindoestanen zijn.

Toleranter opstellen
De diepe boodschap van dit lied, is een roep tot ‘binding’, de roep van iemand die zegt, ik maak moeite, geef mij een kans om mij te bewijzen. Wat is er dan mis aan? Ik verwacht in Suriname dat wij ons toleranter opstellen, want dat is onze kracht geweest als geprojecteerde natie. Let's keep it that way. Ik leef graag in Suriname, omdat ik mij er vrij voel en omdat het er niet is zoals in andere delen van de wereld waar mensen hun woorden moeten kiezen tegenover andere etnische groepen. Let's LIVE Suriname as it meant to be!
Ik wil graag een lied horen over marrons die roven, stelen en moorden...zij zijn niet de enige, maar wel de groep die zich het meest schuldig maakt aan harde criminele praktijken. Of over incest onder Marrons, en het fenomeen van tienerzwangerschap en het ongepland krijgen van kinderen onder die groep, zonder dat zij kwalitatief voor de zorg kunnen instaan. Het zal mij steunen in discussies met de eigen groep waarvan ik direct afstam, hoe veranderingen in die gemeenschap te bewerkstelligen. Het lied moet wel in het Sranan, zodat mijn neven, nichten, ooms en tantes de harde waarheid kunnen horen en wij daarover met elkaar kunnen overleggen hoe onze kinderen beter te begeleiden.

Zo kijk ik ook uit naar een lied over gold digger-mentaliteit, konkelen, fraude, oplichting en grensoverschrijdende drugshandel die overwegend voorkomen bij andere etnische groepen. Laten wij Surinaamse problemen op een Surinaamse manier bespreekbaar maken en samen zoeken naar oplossingen. Graag, I look forward to hearing these songs, of deze thema’s verwerkt in andere kunstvormen. Voor zij die het niet weten, humor en spot zijn twee van de meest gebruikte communicatiemethoden om maatschappelijke issues te bespreken. Scrappy W. ondersteund door Bryan B, heeft zijn taak als artiest begrepen.

Want één natie zijn wij pas wanneer wij iedere misstand, ongeacht onze etnische afkomst, aan de kaak durven te stellen. Want één natie zijn wij pas wanneer wij elkaars waardigheid, ongeacht onze afkomst, zullen durven te verdedigen.

Erna Aviankoi
Dochter van Suriname