Onteigening boedelplantages per 1 mei 2025

Minstens vijftien jaren roepen Mr. Carlo Jadnanansingh en Mr. Dr. Chequita Ramautar-Akkal publiekelijk dat boedelplantages maatschappelijke problemen veroorzaken en de ontwikkeling van Suriname stagneren. Ze onderzochten jarenlang hoe de overheid deze plantages op rechtmatige wijze kon onteigenen. Hierover publiceerden ze vaker artikelen in Surinaamse kranten.

Deze dreiging werd juridisch vastgelegd toen Mr. Dr. Chequita Ramautar-Akkal promoveerde in oktober 2015 met het proefschrift 'Boedelproblematiek in Suriname'. Daarin stelt ze dat de plantage boedelgronden de ontwikkeling van Suriname stagneren omdat:
- erfgenamen vaak niet weten dat ze eigenaar zijn of hoeveel mede-eigenaren er zijn
- verkoop en overdracht van deze gronden bijna onmogelijk is
- erfgenamen geen hypothecaire leningen kunnen sluiten (met de grond als onderpand) waardoor ontwikkelingsinvesteringen niet mogelijk zijn
- districtsontwikkeling daardoor niet op gang komt, waardoor de landelijke ontwikkeling stagneert.

Ramautar-Akkal roept de overheid op om Suriname te ontwikkelen door de volgende maatregelen door te voeren:   
- De titels, aard en omvang van de boedelgronden wettelijk vast te stellen
- Overgaan tot verdeling van de boedelgronden aan personen die voldoen aan de uitgiftevoorwaarden en duidelijk kunnen bewijzen dat ze erfgenamen zijn  
- Terugname van de gronden als blijkt dat er geen erfgenamen meer zijn

Nu, tien jaar later lezen we dat bovengenoemde standpunten zijn verwerkt in het nieuw Surinaams Burgerlijk Wetboek (BW) dat dit jaar in DNA is aangenomen en ingaat op 1 mei 2025. De overheid mag nu zelf handelen zegt Ramautar-Akkal en verduidelijkt het als volgt:   

a. De overheid mag de boedelgronden verdelen en delen hiervan toekennen aan de gebruikers (bewoners worden gebruikers genoemd)
b. Deze gebruikers moeten hun persoonlijke aanvraag indienen bij het ministerie van Openbare Werken
c. Elke gebruiker moet bij de aanvraag ook een beheersplan indienen waaruit duidelijk blijkt dat hij in staat is om de grond tot ontwikkeling te brengen.
d. Het ministerie van Openbare Werken bestudeert de stukken en brengt advies uit.
e. De rechter beslist over het wel of niet toekennen van grond
f. Ook personen die kunnen aantonen dat ze een verbinding hebben met de grond, mogen hun aanvraag indienen. (dus ook vreemden mogen aanvragen)  
g. De grond kan ook toegewezen worden aan de staat Suriname of aan een stichting.
h. Zowel de staat als de stichting kunnen de gronden ontwikkelen of verkopen of uitgeven in erfpacht of anders. (Interview Ramautar, februari 2025)

De gevolgen voor de eigenaren van plantage boedelgronden?
1. Vernietiging van het verworven zelfbeschikkingsrecht van boedelplantages en haar bewoners;
2. De bewoners van boedelplantages zijn verworden tot gebruikers van de gronden;
3. De bewoners zullen hun plantages verliezen als ze niet kunnen aantonen dat ze erfgenamen zijn;
4. Alle erfgenamen zullen hun plantages verliezen als ze geen 'goed' beheersplan kunnen indienen;
5. De plantagebesturen hebben geen gezag, macht en wettelijke instrumenten meer om hun plantagegronden te claimen.  
6. Plantagebewoners zijn nu echte paria’s geworden, landloze burgers, ze kunnen nu geen eigendomsrechten claimen.
7. De overheid gaat geheel voorbij aan het feit dat plantagebewoners wonen op gronden die langer dan anderhalve eeuw geleden zijn gekocht of verkregen in allodiaal eigendom en erfelijk bezit.

Opvallend in deze onsmakelijke ontwikkelingen is dat:
1. Verschillende oorspronkelijke kopers van de boedelplantages pas in staat waren de door hun bewerkte en bewoonde gronden te kopen, nadat de overheid hiervoor schriftelijk toestemming verleende in de periode na de wettelijke afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863. Nu wil dezelfde overheid hun eigen maatregel terugdraaien.
2. De overheid heeft vanaf 1863 op verschillende momenten bewezen respectvol om te gaan met de belangen van de plantage eigenaren. Verschillende historische overeenkomsten tussen plantagebesturen en de overheid getuigen hiervan  bijvoorbeeld:
- de overeenkomsten voor bauxietwinning met plantage Onoribo;
- de aanleg van de spoorwegverbinding in 1903 (onder meer met de plantages Onoribo, Overtoom Osembo, Onverwagt, Mijnhoop/Valkenburg, La Prosperité en de Vierkinderen);
- de aanleg van de Kennedy Highway (ondermeer de plantages Onverwagt, Overtoom en La Prosperité).
3. Plantages toegang verleenden aan de overheid en prive (vreemde) instituten en personen tot hun grondgebieden. Bijvoorbeeld de vestiging van:
- Religieuze faciliteiten (De EBG kerk van de plantages Overtoom, Osembo, Onverwagt/ de RK kerk van plantage De Vierkinderen)
- Productiebedrijven (De Surinaamse Spoorwegen in 1903; De Surinaamsche Waterleiding Maatschappij in 1935); verschillende winkels en bakkerijen (vanaf 1900)
- Tientallen toeristische faciliteiten, voornamelijk vakantiewoningen (vanaf 1930).    

Wat nu?