VS: Voorzitter Huis van Afgevaardigden afgezet in historische stemming

De voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Kevin McCarthy is afgezet na een rechtse opstand. McCarthy werd met 216  (208 Democraten en acht Republikeinen) tegen 210 stemmen afgezet als leider van de Republikeinse meerderheid in de Tweede Kamer van het Congres.

De ultraconservatieve frustratie over zijn leiderschap kookte afgelopen weekend over toen hij een deal sloot met de Democraten in de Senaat om overheidsinstanties te financieren.

Het is de eerste keer ooit dat een voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is afgezet via een motie.

De Republikein Matt Gaetz uit Florida, een bondgenoot van Donald Trump die maandagavond het procedurele instrument heeft ingediend om het Californische congreslid af te zetten, heeft hem ervan beschuldigd een geheime deal te hebben gesloten met het Witte Huis om de financiering van Oekraïne voort te zetten.

Voorafgaand aan het debat van dinsdag verdedigde de voorzitter zijn besluit om zaterdag laat een pact met de Democraten te sluiten om een gedeeltelijke sluiting van de regering te voorkomen.

McCarthy zei: "Het openhouden van de regering en het betalen van onze troepen was de juiste beslissing. Ik blijf bij die beslissing en als ik hierdoor mijn baan moet verliezen, dan is dat maar zo."

Hij werd pas in januari voorzitter na vijftien slopende stemrondes in de Kamer, waarbij Gaetz en andere rechtse partijen weigerden hem te steunen.

Acht Republikeinen stemden dinsdag voor het afzetten van McCarthy. Nog eens 210 – allemaal Republikeinen – stemden voor om McCarthy in deze rol te behouden.

Maar de Democraten sloten zich aan bij de Republikeinse critici van de voorzitter om hem te verwijderen.

Eerder op dinsdag zei Hakeem Jeffries, leider van het Democratische Huis van Afgevaardigden, in een brief aan collega's dat hij niet de stemmen zou leveren die nodig zijn om McCarthy te redden.

"Uiteindelijk heeft het land een voorzitter nodig waarop men kan vertrouwen", aldus de Democratische vertegenwoordiger van Californië, Adam Schiff. "Wij vertrouwen hem niet. Hun leden vertrouwen hem niet. En je hebt een zekere mate van vertrouwen nodig om voorzitter te zijn."

Congreslid Pramila Jayapal, een linkse democraat uit de noordwestelijke Amerikaanse deelstaat Washington, zei vóór de stemming tegen verslaggevers: "Laten ze zich wentelen in hun varkensstal van incompetentie."

Na de stemming stapte een BBC-verslaggever in een lift in het Capitool en hoorde een democratisch parlementslid zeggen: "Laat de burgeroorlog beginnen". Een collega-Democraat lachte hartelijk.

De volle zaal – die door de Republikeinen met een krappe meerderheid van 221 tegen 212 wordt gecontroleerd – was grotendeels stil terwijl de leden wachtten op de uitslag van de hoofdelijke stemming.

"Het ambt van voorzitter van het Huis van Afgevaardigden wordt hierbij vacant verklaard", verklaarde de Republikein Steve Womack uit Arkansas, in de stoel met een klap van zijn voorzittershamer.

Verschillende Republikeinen liepen naar McCarthy toe en schudden hem de hand. Hij sprak niet met verslaggevers toen hij de kamer verliet.

De voormalige Amerikaanse president Donald Trump postte op zijn socialemediaplatform Truth Social: "Waarom vechten de Republikeinen altijd onderling?"

Hij zei dat de partij in plaats daarvan "de radicaal-linkse democraten" zou moeten bestrijden.

Tijdens het debat van dinsdag stonden alle volgende drie topleden op om te spreken ter verdediging van McCarthy.

Elise Stefanik, voorzitter van de Republikeinse Conferentie van het Huis van Afgevaardigden, noemde McCarthy 'een gelukkige krijger' die de leden heeft gesteund tijdens hun belangrijkste levensgebeurtenissen.

De Republikein Patrick McHenry uit North Carolina, die McCarthy steunde, is nu de interim-voorzitter. Hij riep de Kamer tot reces.

Het is onduidelijk of de tijdelijke voorzitter de volledige bevoegdheden van het ambt zal hebben, of slechts administratieve bevoegdheden en de mogelijkheid om toezicht te houden op nieuwe verkiezingen.

De regels geven niet aan hoe lang iemand als interim-voorzitter kan optreden of wanneer er nieuwe verkiezingen gehouden zullen worden.

Het is niet duidelijk wie McCarthy zal vervangen, maar de Republikein Steve Scale uit Louisiana en de Republikein Tom Emmer uit Minnesota worden genoemd als kanshebbers – hoewel ze geen enkele interesse hebben getoond in de rol.

De voorzitter is de tweede in de lijn van opvolging voor het presidentschap, na de Amerikaanse vicepresident. Hij of zij bepaalt de wetgevende prioriteiten van het Lagerhuis, controleert de commissieopdrachten en kan de agenda van het Witte Huis maken of breken.

De laatste twee Republikeinse voorzitters – Paul Ryan en John Boehner – verlieten het Congres na herhaalde conflicten met hun meer conservatieve collega’s.

De zogenaamde motie tot ontruiming was in de afgelopen eeuw slechts twee keer gebruikt om een voorzitter af te zetten, maar tot dinsdag nooit met succes.

Het werd voor het laatst gebruikt in 2015 tegen voorzitter John Boehner. Het voorstel om hem af te zetten mislukte, maar oefende voldoende druk op  Boehner uit, zodat hij, omdat hij zijn fractie niet kon verenigen, twee maanden later zijn ontslag aankondigde.

Voor die tijd werd het voor het laatst gebruikt in 1910.