Steven Debipersad
Suriname staat aan de vooravond van het doorvoeren van een zoveelste herstelplan. Scheve economische verhoudingen moeten worden rechtgetrokken. "Ze eisen uiteindelijk hun tol in de wisselkoers, inflatie, productiviteit, groei van de economie en welzijn van de samenleving. Een bij de tijds wisselkoersbeleid, waarvan de flexibele wisselkoers een goede eerste stap is, zal alleen als onderdeel van een fundamenteel streven van de regering om naar gezonde evenwichten in de economie te gaan, succesvol blijken. Zal de (suppletoire) Staatsbegroting een drastische knip in de overheidsuitgaven laten zien en hebben het Herstelplan 2020-2022 en het Ontwikkelingsplan 2022-2026 die ingrediënten om de zieke economie gezond en sterk te maken? Aan wie de antwoorden op deze vragen heeft, ligt het oordeel: Geslaagd of niet?", zegt econoom Steven Debipersad om een reactie gevraagd, aan Starnieuws.

De Centrale Bank van Suriname (CBvS) heeft op 7 juni een nieuwe stap gezet in het wisselkoersbeleid als onderdeel van haar nationaal monetair beleid. Er is sprake van een flexibele wisselkoers, die dagelijks tot stand komt. De aankoopkoers voor de US$ is SRD 20,931 en de verkoopkoers SRD 21,086. Met informatie van transacties van de algemene banken en de cambio's wordt gemiddelde dagkoers (verhouding van de US-dollar ten opzichte van de SRD) bepaald. Deze maatregel is een van de instrumenten die de CBvS beter in staat moet stellen haar hoofddoel van prijsstabiliteit te verwezenlijken.

Prijs-instabiliteit lijkt volgens Debipersad echter te overheersen in de economische geschiedenis. Zo is het geen geheim dat de samenleving sterk gebukt gaat onder een stijgende prijzenlast met name als gevolg van de steeds verdere ontwaarding van de SRD. Het jaar 2020 werd afgesloten met een inflatiecijfer van 61% (Herstelplan 2020-2022), terwijl de maandelijkse publicaties van het Algemeen Bureau voor de Statistiek ook voor 2021 forse prijsstijgingen laten zien. Hiernaast gaan importeurs uit van verder toenemende prijzen van importgoederen nu de 'douanekoers' omhoog gegaan is. Met de aangekondigde lastenverzwaringen voor consumenten en producenten is het verwachtbaar dat de samenleving ook voor de rest van dit jaar getergd zal worden door inflatie-'geesten', meent Debipersad. Het Herstelplan 2020-2022 van de regering gaat echter uit van een lager inflatieniveau voor 2021 in vergelijking met 2020. Of monetaire maatregelen alleen hiertoe zullen bijdragen lijkt twijfelachtig.

Scheve verhouding
Er zijn meerdere scheve verhoudingen in de economie. Zo is er een 'astronomische' groei geweest van de hoeveelheid SRD, met name door monetaire financiering, die in verhouding tot de US-dollar veel waarde structureel verloor. De CBvS is reeds geruime tijd bezig met 'liquiditeitsoperaties', met het doel om de inflatie te beteugelen. "Het succes hiervan hebben wij als consumenten nog niet gezien. Technieken om de grote hoeveelheid SRD (liquiditeit) te verminderen (af te romen) zullen op een meer lange termijn soelaas bieden."

Een andere scheve groei zijn de overheidsuitgaven die een veelvoud van de overheidsinkomsten zijn geworden. Deze jarenlange, in ernst toenemende scheve verhouding, heeft noodlottige gevolgen. Een berg aan schulden was nodig om in de afgelopen jaren het uitgavenpatroon van de overheid mogelijk te maken. Dan is er ook de scheefheid in het subsidiebeleid (waarbij eenieder, ongeacht hoe dik je portemonnee is, gesubsidieerd wordt) en in de werkgelegenheid (resulterend in een log, duur en inefficiënt overheidsapparaat), stelt Debipersad. "Soms kan externe interventie een steun in de rug zijn, net zoals je hulp nodig hebt om op de weegschaal te komen bij ernstig overgewicht. Met alle scheve verhoudingen in onze economie kan ondersteuning door het Internationaal Monetair Fonds helpen op weg naar gezonde evenwichten."

Internationale reserves
Elk land heeft een voorraad US-dollars nodig om te kunnen importeren. Een veelgebruikte vuistregel is een US-dollar (deviezen)voorraad waarmee ten minste 3 maanden importen worden gegarandeerd. Sinds midden 2019 werden de reserves (deviezenvoorraad) structureel minder, "totdat wij het kritieke punt bereikten en belangrijke importen niet meer konden garanderen. In april 2021 zijn de bruto internationale reserves van ons land in beheer bij de CBvS gegroeid tot US$ 671 miljoen, een toename van 15% ten opzichte van december 2020. Ofschoon dit bedrag omvangrijk lijkt, gaat het hier echter om een bruto opsomming. Na aftrek van verschillende committeringen en de vreemde valutakasreserve blijkt de netto reserve toch onder het kritieke punt te komen", zegt Debipersad.

Over de discussie wat gerekend mag worden tot de internationale reserve van het land, antwoordt de econoom op een vraag van Starnieuws dat de gerinfencede US$ 313 miljoen niet ter beschikking is van de CBvS, aangezien ze belegd zijn. De PBOC Swap met China van ruim US$ 137 miljoen staat op de balans van CBvS, maar is niet daadwerkelijk in haar bezit. Ofschoon het niet verantwoord is om de andere middelen te gebruiken, kunnen ze wel worden aangesproken. 

Slechts een goed gepland productiestimulerend beleid waarmee de deviezen instroom (door exporten) structureel en duurzaam wordt verhoogd, zal de economie uit dit dilemma helpen. "Desondanks blijft er een adder onder het gras, namelijk de grote uitstaande buitenlandse schuld die wij als land hebben. De schulden hangen ons al een jaar als 'een zwaard van Damocles' boven het hoofd. Uit mediaberichten kunnen wij over de vele momenten lezen waarbij de regering met schuldeisers onderhandeld over de bijna onbetaalbare schuld die wij als land op ons hebben genomen. Op welk termijn en hoe precies de schaarse internationale reserves op een acceptabel niveau moeten komen, wordt niet geheel duidelijk met het huidig monetair beleid," stelt Debipersad.

Geslaagd of niet?
De ogenschijnlijk ontembare wisselkoers heeft meerdere achtergronden en veroorzakers, merkt Debipersad op. Een bijdetijds monetair beleid is wat een samenleving verwacht van de CBvS. "Het succes van dit beleid zal afhangen van het adaptatievermogen aan de Surinaamse realiteit en de bereidheid om te leren uit vorige fouten. Why will it work this time? Dit is echter slechts een deel in het succesverhaal. Veel meer relevant is de vraag hoe de regering te werk zal gaan in de komende maanden. Hoeveel solidariteit voor een getergde samenleving is er vanuit de beleidstop? Worden de privileges en entourages uit solidariteit opgegeven, bijvoorbeeld totdat de nood niet meer tot aan de lippen van de samenleving staat? Wat waren de fouten uit het verleden en hoe zal dat nu anders gaan?"