Pedro Castillo van de Peru Libre-partij zwaait naar de media nadat hij zijn stem zondag had uitgebracht, in een stembureau in Cajamarca, Peru. (Foto: Reuters)
De Peruaanse vakbondsman Pedro Castillo heeft vanmorgen vroeg een verrassende voorsprong genomen met 15,7 procent van de stemmen. Zijn resultaten liggen veel hoger dan peilingen hadden voorspeld. Hij heeft echter 51 procent nodig om een geplande tweede ronde op 6 juni te vermijden.  

Peru, waar stemmen verplicht is, heeft ongeveer 25 miljoen kiesgerechtigden. De bevolking is zondag naar de stembus gegaan, tijdens de dodelijkste week van de Covid-19-pandemie tot nu toe. Gisteren had Peru gisteren de hoogste dagelijkse tol ooit bij de pandemie had gemeld.

De voorsprong van Castillo kwam vanmorgen nadat zo'n 16 procent van de stemmen was geteld. Er zijn 18 kandidaten hebben deelgenomen aan de presidentiële race.  Op de tweede plaats stond de rechtse econoom Hernando de Soto met 14,4 procent, aldus het ONPE-kiesbureau. De twee kandidaten met de meeste stemmen doen mee aan de tweede ronde.

Bijna een derde van de kiezers had verklaard nog geen keuze te hebben voordat Alfredo Torres, chef van Ipsos Peru, zei dat het de "meest gefragmenteerde verkiezing" ooit was.

Velen zeiden dat ze, ondanks de angst voor infectie, zijn gaan stemmen om de boete van 88 sol (ongeveer US$ 24) voor het niet stemmen te ontlopen.

"We zijn bang om besmet te raken, omdat deze pandemie verschrikkelijk is, maar tegelijkertijd moet ik stemmen", zei Nancy Retamozo (58) tegen AFP terwijl ze in de rij stond op een school in een buitenwijk van Lima.

Pandemisch record
De Peruaanse autoriteiten meldden zaterdag 384 dodelijke slachtoffers in 24 uur - het derde dagelijkse record in een week - waardoor de totale tol in het land met 33 miljoen mensen op meer dan 54.600 komt. Er werden meer dan 11.200 nieuwe dagelijkse gevallen gemeld, tot op heden nog eens 1,6 miljoen.

Zondagavond maakten de autoriteiten het laatste dagelijkse dodental van 234 bekend. De regering van Peru had besloten om door te gaan met verkiezingen, aangezien Zuid-Amerika vecht tegen een toename van infecties die worden aangewakkerd door nieuwe virusvarianten waarvan wordt aangenomen dat ze besmettelijker zijn.

Zes van de 18 presidentskandidaten van Peru, waaronder Castillo, hebben het virus opgelopen.

Duizenden stembureaus waren 12 uur lang open vanaf 7.00 uur lokale tijd - vier uur langer dan normaal, omdat de autoriteiten probeerden te voorkomen dat kiezers bijeenkwamen.

Terwijl sommige Peruanen in de rij stonden om zondag te stemmen, stonden anderen in de rij voor het bijvullen van zuurstof voor zieke familieleden die vechten tegen coronavirusinfectie.

"Het is oneerlijk, want in plaats van in de stemwachtrij te staan, moesten we bij het aanbreken van de dag opstaan ​​om zuurstof te halen", vertelde Micaela Lizama (38) aan AFP in Lima.

Mario Tinoco (52) zei dat hij bereid was de boete te riskeren omdat hij niet stemde omdat "ik zuurstof nodig heb, dat is het belangrijkste voor mij."

Ondanks de pandemische vooruitzichten waren de verkiezingscampagnes tot donderdag voortgezet, met kandidaten die honderden volgers naar vaak luidruchtige bijeenkomsten trokken.

'Geen geschikte kandidaat'
De vroege telling toonde de ultraconservatieve Rafael Lopez Aliaga op de derde plaats, gevolgd door de van corruptie beschuldigde populist Keiko Fujimori, die minder dan vier procentpunten achterliep op koploper Castillo.

"Ik wil niet stemmen, omdat er geen geschikte kandidaat is, maar ik ben banger voor radicalen die de regering binnenkomen", zei kiezer Johnny Samaniego (51), zondag tegen AFP in Lima.

In de running waren ook de centrumrechtse Yonhy Lescano, linkse antropoloog Veronika Mendoza en voormalig voetbaldoelman George Forsyth, die ook Covid-19 hebben gehad.

Het tellen van alle stemmen zal nog even duren, en de officiële aankondiging over de laatste twee kandidaten komt mogelijk pas begin mei, zei de Peruaanse Nationale Verkiezingsjury.

Recessie en onrust
De onzekere uitkomst baarde de markten zorgen, en de Peruaanse sol zakte vorige maand naar een record dieptepunt van 3,8 ten opzichte van de US-dollar. Ook met deze situaties krijgt de toekomstige president te maken.

Peru bevindt zich sinds het tweede kwartaal van vorig jaar in een recessie nadat het coronavirus bedrijven tot stilstand bracht en de zo belangrijke toeristische sector lam legde.

De economie kromp in 2020 met meer dan 11 procent, vier miljoen mensen verloren hun baan en nog eens vijf miljoen vielen in armoede. Het land is ook geschokt door politieke onrust, gedreven door beschuldigingen van corruptie in de hoogste regionen.

Degene die wint, wordt de vijfde president van Peru in drie jaar, nadat drie in november 2020 binnen enkele dagen na elkaar vielen te midden van protesten waarbij twee mensen omkwamen en honderden gewond raakten.

Peruanen stemden ook op 130 leden van het Congres.