Duitsers stemmen, extreemrechtse partij koerst op beste resultaat ooit

Duitsers gaan vandaag, zondag, naar de stembus voor nationale verkiezingen. Naar verwachting krijgen de conservatieven van Friedrich Merz de macht weer terug, terwijl de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) naar verwachting haar beste resultaat tot nu toe behaalt in de kwakkelende economische grootmacht van Europa.

Het CDU/CSU-blok van Merz staat consequent bovenaan in de peilingen, maar het is onwaarschijnlijk dat het een meerderheid zal behalen gezien het gefragmenteerde politieke landschap in Duitsland, waardoor het gedwongen is om coalitiepartners te benaderen.

De verwachting is dat deze onderhandelingen lastig zullen zijn, na een campagne die scherpe verdeeldheid aan het licht bracht over migratie en over de vraag hoe om te gaan met de AfD in een land waar extreemrechtse politiek een bijzonder sterk stigma met zich meebrengt vanwege het nazistische verleden.

Dat zou ertoe kunnen leiden dat de impopulaire bondskanselier Olaf Scholz maandenlang een interim-functie bekleedt, waardoor dringend noodzakelijke beleidsmaatregelen om de grootste economie van Europa nieuw leven in te blazen, na twee opeenvolgende jaren van krimp, worden uitgesteld terwijl bedrijven het moeilijk hebben tegen wereldwijde rivalen.

Merz bracht zondagmorgen zijn stem uit in het westelijke stadje Arnsberg. Op de vraag hoe de verkiezingsdag zou verlopen, glimlachte hij en antwoordde: "Het zal goed gaan."

Scholz stemde in de oostelijke stad Potsdam.

Een interim-regering die maandenlang aanblijft, zou een leiderschapsvacuüm creëren in het hart van Europa, terwijl de EU te maken heeft met een groot aantal uitdagingen, waaronder de dreigementen van de Amerikaanse president Donald Trump over een handelsoorlog en pogingen om een ​​staakt-het-vuren voor Oekraïne te versnellen zonder Europese betrokkenheid.

Duitsland, dat een exportgerichte economie heeft en al lang afhankelijk is van de VS voor zijn veiligheid, is bijzonder kwetsbaar.

Duitsers zijn nu pessimistischer over hun levensstandaard dan ooit sinds de financiële crisis in 2008. Het percentage mensen dat zegt dat hun situatie verbetert, daalde scherp van 42% in 2023 naar 27% vorig jaar, aldus opiniepeiler Gallup.

Ook de houding ten opzichte van migratie is verhard door een ingrijpende verandering in het Duitse publieke sentiment sinds de 'Vluchtelingen welkom'-cultuur tijdens de Europese migrantencrisis van 2015.

De stembussen zijn geopend om 08.00 uur lokale tijd en sluiten om 18.00 uur. Vervolgens start het tellen van de stemmen en worden de exitpolls vrijgegeven.

Merz "weet iets over de economie", zei kiezer Brigitte Klute nadat ze de kou had getrotseerd om haar stem uit te brengen in Arnsberg, de geboorteplaats van Merz.

"Hij moet ons land een beetje beter herbouwen. Er is zoveel verloren gegaan," zei ze.

Bemoeienis Musk
De verkiezingen van zondag volgen op de ineenstorting van Scholz' coalitie van zijn centrumlinkse sociaaldemocraten (SPD), de Groenen en de vrijemarktdemocraten (FDP) in november vorig jaar, in een conflict over de begrotingsuitgaven.

De SPD stevent af op het slechtste resultaat sinds de Tweede Wereldoorlog.

De verkiezingscampagne werd gedomineerd door felle discussies over de opvatting dat illegale immigratie uit de hand loopt. Dit werd aangewakkerd door een reeks aanslagen waarbij de vermoedelijke daders migranten waren.

Een Syrische vluchteling werd vrijdag gearresteerd voor het neersteken van een toerist bij het Holocaustmonument in Berlijn. Volgens aanklagers was hij van plan "Joden te vermoorden".

De campagne werd ook overschaduwd door de ongewoon krachtige uitingen van solidariteit door leden van de regering van Trump - waaronder vicepresident JD Vance en techmiljardair Elon Musk - voor de anti-migrantenpartij AfD en de aanvallen op Europese leiders.

Vlak voordat de stembussen opengingen, steunde Musk opnieuw de AfD door een clip te posten van de regionale AfD-leider Bjoern Hoecke die een toespraak hield waarin hij zei: "Duitsland is ons land, ons land, onze natie... laten we ons land terugnemen!" van de globalisten.

Hoecke is twee keer beboet voor het gebruiken van een slogan uit het nazitijdperk en wordt zo radicaal geacht dat een rechtbank hem een ​​fascist noemde.

De 12 jaar oude AfD is op weg om voor het eerst bij een landelijke verkiezing de tweede plaats te behalen.

"Ik ben compleet teleurgesteld in de politiek, dus misschien is een alternatief beter," zei de gepensioneerde Berlijnse boekhouder Ludmila Ballhorn. De 76-jarige, die van plan is om AfD te stemmen, zei dat ze moeite had om rond te komen van haar staatspensioen van 800 euro ($836,64) per maand. "Huren en alle andere kosten zijn enorm gestegen," voegde ze toe.

Het is echter onwaarschijnlijk dat de AfD voorlopig zal regeren, omdat alle grote partijen een samenwerking met de partij hebben uitgesloten.

Sommige analisten denken echter dat het de weg zou kunnen vrijmaken voor een overwinning van de AfD in 2029.

De kracht van de AfD, gecombineerd met een klein maar belangrijk stemmenaandeel voor extreemlinks en de neergang van de grote Duitse partijen, maken het vormen van coalities en het besturen ervan steeds ingewikkelder.

Coalitie opties
EU-bondgenoten hopen voorzichtig dat de verkiezingen een coherentere regering opleveren, die in staat is om het beleid in eigen land en in de EU voort te zetten.

Sommigen hopen ook dat Merz het grondwettelijke mechanisme van de 'schuldenrem' zal hervormen. Dat mechanisme beperkt de overheidsleningen en volgens critici heeft het nieuwe investeringen gewurgd.

Volgens analisten is de meest waarschijnlijke uitkomst van de verkiezingen een samenwerking tussen Merz' conservatieve blok van christendemocraten (CDU) en christen-socialistische unie (CSU) en de SPD, die op de derde plaats staat in de peilingen in een andere onzekere 'grote coalitie'.

Peilingen wijzen er echter op dat er mogelijk nog een driepartijencoalitie nodig is als meerdere kleine partijen de kiesdrempel van 5% halen om in het parlement te komen. Dit zou de onderhandelingen ingewikkelder maken.

"Veel van mijn vrienden zullen waarschijnlijk op de conservatieven stemmen, omdat deze regering niet zo goed heeft gefunctioneerd en Merz internationaal gezien een goede reputatie heeft", aldus de 26-jarige ambtenaar Mike Zeller.

"Ik hoop alleen dat er genoeg partijen akkoord gaan met een regering, zodat ze de AfD erbuiten kunnen laten."