Het woord partij heeft verschillende betekenissen. Het kan feest (‘party’) betekenen, maar ook een groep van personen die hetzelfde willen, zoals in een politieke partij, zegt Van Dale. Soms vloeien beide betekenissen samen. Politieke bijeenkomsten zijn vaak feestelijke bijeenkomsten; een gezellig uitje met muziek, eten, drinken, gratis busvervoer en vooral veel show en loze beloftes. Op het podium is politiek belangrijker dan deskundigheid. Een technisch verhaal over de werking van financiële markten zou het publiek in slaap kunnen sussen.

Na de verkiezingen is het feest voorbij voor de verliezende partij en begint het feest voor de winnende partij. De winnaar begint vlot met het accommoderen van vrienden, familie, supporters en sponsors, alvorens serieus beleid te gaan voeren. Een elite maakt plaats voor een nieuwe elite, zonder dat er veel verandert. En soms gaat het feesten door en wordt de staatskas beschouwd als een pot honing die moet worden uitgedeeld onder vrienden, familie en sponsors.

De democratie in Suriname is door de jaren heen uitgehold door partijpolitiek en polarisatie. Partijbelangen gaan vóór het algemeen belang. Omkoperij, belastingontduiking en gebrek aan transparantie, hebben de politiek een slechte smaak bezorgd. Er zijn soms schreeuwerige debatten in het parlement waar te weinig respect, kennis en kunde worden getoond. Niet zelden zien politici hun werk als een winstgevende baan waar zo veel mogelijk profijt uit moet worden gehaald. Dit wekt wantrouwen in de politiek.

Als gevolg van politieke verdeeldheid worden er te weinig verstandige besluiten genomen die de middenklasse en de rechtstaat versterken en het publiek inspireren. Een goed voorbeeld van hoe het wel zou moeten zijn, was de eenheid en het tempo waarmee politieke partijen het nieuwe kiesstelsel hebben aangenomen, zodat vanaf 2025 elke uitgebrachte stem even zwaar weegt. Het was een feestje voor de democratie.

Kiezers blijven ook niet ongestraft. Ze kunnen mensen met een strafblad of gebrekkige kennis aan de macht brengen. In 2010 stuurden ze een regering die niet meer gewenst was naar huis. Maar wat ervoor in de plaats kwam, was niet beter. In 2025 wil je geen ondeskundige cowboys aan het stuur die de begrotingsdiscipline overboord gooien en de rechtstaat verzwakken.

Zelfs hoog opgeleide mensen kunnen onverstandige besluiten nemen. Door kadaverdiscipline kunnen ze meewerken aan besluiten die dramatische gevolgen hebben voor het dagelijkse leven van velen. De vorige regering liet de ingebouwde rem op het schuldenplafond los, met als gevolg een belachelijk begrotingstekort, ambtenaren die niet meer konden worden uitbetaald, een inflatie die piekte tot 60% en staatsschulden die niet meer konden worden afgelost.

Technocratie is ook niet de oplossing voor een aangetaste democratie. Technocraten zijn de tegenhanger van populistische politici. Technocraten hebben expertise, maar geen binding met het volk. Populisten zijn zeer politiek, maar incompetent. Technocraten zien maar één rationele oplossing waarover geen discussie mogelijk is; populisten weten precies wat het volk wil en willen daarover geen discussie. Er is geen evenwicht.

Suriname krijgt vrijwel altijd coalitieregeringen, die leiden tot verdeeldheid en stagnatie. Uitzondering was 2015-2020, toen NDP alleen kon regeren. Dat begon feestelijk, maar eindigde in een ramp. In coalitieregeringen raakt het politieke landschap verdeeld. Er bestaat nog steeds de middeleeuwse praktijk om ministeries als ‘eigendom’ van een coalitiepartij te beschouwen. Dit brengt het land niet vooruit.

Democratie bestaat niet zonder politieke partijen. Suriname heeft ruim twintig politieke partijen. Wordt de democratie er beter van? Links van het spectrum zit de NDP, rechts de VHP, de rest ergens tussenin. Kiezers willen hetzelfde - banen, betaalbare prijzen, veiligheid, onderwijs, gezondheidszorg -, maar de manieren waarop politieke partijen dat willen bereiken, verschillen. Sommige partijen verspillen, andere besparen, maar geen enkele partij bouwt aan een sterke economie. 

Etnische partijdigheid is ook een rem op ontwikkeling. Je moet niet werken voor een etnische groep, maar voor Suriname. Omdat veel kiezers stemmen op personen die op hen lijken, proberen politieke partijen etnisch diverser te worden om te kunnen groeien. Naar mijn mening worden VHP, NPS, ABOP en PL nog steeds ervaren als respectievelijk een Hindostaanse, Creoolse, Marron en Javaanse partij. Maar: 40% van de DNA-fractie van de VHP is niet-Hindostaans (het ligt niet ver achter de NDP). De ABOP/PL is de enige combinatie die openlijk oproept tot etnische bundeling. De NDP wordt gezien als een multi-etnische partij, maar heeft een negatief imago vanwege een onverantwoord macro-economisch beleid waar mensen nog steeds de zure vruchten van plukken. Die partij is nu gehandicapt, omdat haar roerganger is gevlucht.

De economische crisis lijkt af te nemen (stabiele koers, dalende inflatie), maar de politieke crisis duurt voort. Er is nog te veel polarisatie en partijpolitiek. Alleen een grotere compromisbereidheid en de wil om samen een sterke, duurzame economie op te bouwen, kan de democratie weer laten floreren. 

D. Balraadjsing