Column: Trots op slavernij en kolonialisme

Vier moedige mensen hebben in Nederland de knuppel in het hoenderhok gegooid over hoe om te gaan met het Nederlandse koloniale verleden. Barryl Biekman, voorzitter van het Landelijk Platform Slavernijverleden, Harry van Bommel, Tweede Kamerlid van de Socialistische Partij, Mariko Peters, Tweede Kamerlid voor GroenLinks en de Indonesiër Jeffry Pondaag, voorzitter van het Comité Nederlandse Ereschulden.

Biekman en Van Bommel zijn oude bekenden in de Surinaamse gemeenschap. Biekman is die dappere zwarte vrouw die in de voorhoede staat in de strijd voor de erkenning van slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid. Van Bommel is een voorbeeldig lichtpunt van de Nederlandse beschaving. Hij durft wat Surinaamse kamerleden niet durven: consequent kritiek leveren op het Nederlandse koloniaal verleden. Bommel staat in de voorhoede in de strijd om de verdediging van de belangen van de Surinaamse gemeenschap. Waar Surinaamse kamerleden dokken en zich heel stil houden bij gevoelige vraagstukken, steekt Van Bommel gewoon zijn nek uit voor de Surinaamse zaak.

In een gezamenlijk artikel schrijven ze: “Volgende week rijdt de Gouden Koets weer door Den Haag. De zijpanelen hebben als onderwerp ‘Hulde aan Nederland en Oranje’ en ‘Hulde der Koloniën’. Het zijpaneel ‘Hulde der Koloniën’ roept bij ons grote weerstand op. Op dat zijpaneel worden namelijk halfnaakte zwarte mannen en vrouwen afgebeeld die hun rijkdommen aanbieden aan het Koningshuis. In de koloniale tijd en de nadagen van de slavernij leek een dergelijke afbeelding heel gewoon. Nu herinnert het ons aan een gruwelijke periode in de Nederlandse geschiedenis.”
Ze vervolgen: “Wij hopen van harte dat de Nederlandse regering met de vaderlandse geschiedenis in het reine kan komen en naar Australisch en Amerikaans voorbeeld ruimhartig excuses gaat aanbieden aan de nabestaanden van de Nederlandse koloniale onderdrukking en het geweld dat daar soms uit voortkwam. Wellicht wil koningin Beatrix de regering een duwtje in die richting geven door het paneel ‘Hulde der Koloniën’ van de Gouden Koets te verwijderen en de plaats te geven waar het thuishoort: het Rijksmuseum.”

Wat is schokkend aan dit voorstel? Voor beschaafde mensen is er niets schokkend. Veel landen zijn Nederland voorgegaan in het afrekenen met de erfenis van het kolonialisme. Canada, Amerika, Frankrijk, Australië hebben ruimhartig erkend dat hun verleden van racisme en kolonialisme niet hoort bij een beschaafd land. Ze nemen afstand van uitingen daarvan en laten weten er niet trots op te zijn. Uitingen van kolonialisme horen thuis in het museum, niet op straat.

En zoals te verwachten valt half Nederland over hen heen. Premier Rutte roept op een verontwaardigde toon dat het een bizar voorstel is. Biekman stelt terecht in een uitzending van Pauw en Witteman dat Rutte een premier zou moeten zijn voor alle Nederlanders, niet alleen voor blanke Nederlanders.
Prof. Suzanne Legêne van het Koninklijk Instituut voor de Tropen, die zich in Surinaamse kringen graag als progressief voordoet, laat definitief haar progressieve masker vallen en roept in Eén Vandaag: “Je moet dat laten staan. Het is belangrijk dat geschiedenis op straat blijft.”
Volgens Legêne’s redenering zou je blij moeten zijn met swastika’s in het Duitse straatbeeld omdat het nu eenmaal hoort bij de geschiedenis van Duitsland.

Tante Uncle Tom met een rasta krulletje, Aspha Bijnaar van het NinSee, ondersteunt Legêne in hetzelfde programma en zegt wat de kolonialisten graag willen horen: “Het is goed dat de koning kan laten zien: Dit is ons verleden. Daar zijn we trots op. Dat hoort bij ons. Er is veel meer dat verwijst naar het slavernijverleden. Als je eenmaal dit eraf haalt, dan moet alles eraf. Het zou er niet af moeten.”

Nederigheid en onderdanigheid zoals afgebeeld op de panelen van de Gouden Koets, mevrouw Bijnaar, horen niet bij ons. Ze horen bij Uncle Tom. Respect en beschaving horen bij ons. Zoals geen beschaafde Duitser trots is op de Joodse holocaust, zou geen enkele Nederlander trots moeten zijn op de zwarte holocaust en het koloniale verleden. Dat hoort niet bij een beschaafde natie. Zoals de Duitsers afstand hebben genomen van hun nazi-verleden, zo zouden beschaafde Nederlanders afstand moeten nemen van hun koloniaal verleden in plaats van er apetrots op te zijn, zoals premier Balkenende dat enkele jaren geleden deed, toen hij het land opriep om de VOC-mentaliteit weer in te voeren. De VOC maakte zich schuldig aan menshandel, onderdrukking en uitbuiting. Hoe kun je daar nou trots op zijn?

Harry van Bommel vertegenwoordigt die beschaafde stroming in de Nederlandse samenleving die de moed heeft om openlijk afstand te nemen van dat koloniale verleden. Door de opkomst van Wilders zouden we denken dat die Nederlanders niet bestaan, maar Van Bommel laat zien dat dat niet zo is.
Daarom zouden Surinamers Van Bommel en Biekman moeten ondersteunen in de strijd om iets dat internationaal heel normaal is: de erkenning van slavernij en kolonialisme als een misdaad tegen de menselijkheid zoals de Joodse holocaust ook een misdaad is tegen de menselijkheid.

Zal Nederland op eigen houtje die stap kunnen maken of is er buitenlandse druk voor nodig? In het verleden liep Nederland steeds een halve eeuw achter op de beschaafde wereld. De slavernij in Nederland is bijna vijftig jaar later afgeschaft dan in andere delen van de wereld. De Nederlandse koloniale oorlog in Indonesië heeft het leven gekost aan 150.000 Indonesiërs die voor hun vrijheid vochten. Terwijl alle andere landen Indonesië erkende als zelfstandige republiek duurde het tot 2005 voordat Nederland die onafhankelijkheid officieel erkende. Steeds was het buitenlandse druk die het beschavingsniveau van Nederland een beetje omhoog tilde.

Misschien ligt hier een taak weggelegd voor het Surinaamse parlementslid Ronny Asabina. Hij werd door de Nederlandse regering aangesproken op zijn opvattingen over homoseksualiteit. Nu kan hij de Nederlandse regering aanspreken over haar opvattingen over beschaving: wanneer zal Nederland toetreden tot de rangen van geciviliseerde naties in de wereld waar men afstand heeft genomen van een verleden dat door de VN officieel is bestempeld als een misdaad tegen de menselijkheid?

Sandew Hira

Gisteren is de NTR gestart met een televisieserie over de slavernij. Ik zal iedere aflevering van commentaar voorzien op de website van www.iisr.nl. Het eerste commentaar is intussen al op de website gepubliceerd.