In memoriam: Roshnie Radhakishun-Ramlakhan

(21 januari 1931-18 juli 2018)

Op 18 juli 2018 is overleden de nestor van de Surinaamse media, mevrouw Roshnie Radhakishun-Ramlakhan, op de gezegende leeftijd van 87 jaar. Zij was directeur van Ra Di Ka, Radio Dihaat Ki Awaaz, wat betekent ‘de Stem van het District’. Met het heengaan van deze dappere grote dochter verliest Suriname een veelzijdige vrouw op maatschappelijk en cultureel gebied.

Roshnie werd geboren op 21 januari 1931 te Leiding 11. Zij was het vijfde kind van Kalicharan Ramlakhan, die op 17-jarige leeftijd als contractarbeider in 1916 met het laatste transportschip ‘Dewa’ uit Brits-Indië in Suriname aankwam, en Ramradji Gangadin uit Saramacca. Roshnie groeide op met vier zussen en zes broers. Tijdens haar schoolperiode leerde ze op advies van haar vader Hindi lezen en schrijven dat haar later goed van pas zou komen. Op zaterdagen en zondagen hielp ze haar vader op de markt die inmiddels als zelfstandige marktkoopman gevestigd was na zijn vijfjarige contractperiode.

Op de markt werd gezamenlijk naar de radio (AVROS) geluisterd, zodra deze in de lucht kwam. ’s Avonds luisterde ze graag naar de orale overleveringen van de ouderen op de prasidjari van hun prasi-oso aan de Saramaccastraat. Ze hield van deze tori-neties en stak er veel van op waardoor ze haar algemene kennis vergrootte.

Na de Louiseschool (Mulo), deed ze haar onderwijzersexamen voor respectievelijk de 4e rang en de 3e rang. Ze ging werken als onderwijzeres te Paradise in Nickerie en later te Welgedacht C in toen nog, het district Suriname. In Nickerie stond ze voor de eerste klas en zag ze zich genoodzaakt tweetalig en aanschouwelijk onderwijs te geven. Ze gaf ook de nodige aandacht over het belang van hygiëne en lichaamsverzorging aan de kinderen.

In 1954 trad Roshnie in het huwelijk met Sew S. Radhakishun. Sew was afgestudeerd ingenieur en werkzaam bij Billiton. Ze raakte in datzelfde jaar in verwachting van hun eerste van zeven kinderen. Ze stopte met werken en gaf thuis pro deo Hindilessen.

Een lang gekoesterde wens van Sew Radhakishun ging op 9 september 1962 in vervulling. Hun eigen radiostation Radika kwam in de lucht op de middengolf met een zendbereik tot over de grenzen van Suriname. Roshnie steunde haar echtgenoot ten volle en stapte onverschrokken in de wereld van de media als een bevlogen radiopionier in hart en nieren. Radika richtte zich op de districtsbewoners met programma’s in het Nederlands, Hindi, Sarnami en Javaans.

Door haar diepe betrokkenheid bij het wel en wee van haar land en volk bedacht en produceerde Roshnie programma’s voor verschillende doelgroepen. Bijvoorbeeld educatieve programma’s voor de jeugd, Chanda mama; muziekprogramma’s bij de lunch Bhojan ke samay par Chatney en oude vertellingen Apni Kahani. Haar echtgenoot nam de uitgebreide nieuwsverzorging in het Nederlands op zich, samen met zijn nicht Saraswati.
Grote bekendheid kreeg het paradepaard van Roshnie Radhakishun, het roemruchte Auraton ki Duniya (de wereld van de Vrouw). Ze heeft dit programma ruim 55 jaar geproduceerd en gepresenteerd vanaf de start van Radika tot aan haar laatste radio optreden enkele weken geleden.

Roshnie: ‘Auraton ki Duniya’ was bedoeld voor de achtergestelde vrouwen. Ik kreeg met hun en hun achtergronden te maken vanuit de verschillende (vrouwen) organisaties waarin ik zat. Vrouwen moesten zich ontwikkelen; ze moesten gaan studeren, een vak leren. Mijn slogan was: Je eerste man moet je diploma zijn.

Behalve via haar medium heeft ze ook een wezenlijke bijdrage geleverd via verschillende maatschappelijke-, culturele- en religieuze organisaties waar ze deel van uitmaakte. Roshnie didi, zus, zoals zij veelal werd aangesproken, was een rasechte Surinaamse die zich buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt voor de Surinaamse gemeenschap in het algemeen en de plattelandsvrouwen en kinderen in het bijzonder. Zo maakte ze deel uit van de volgende organisaties: Suroptimisten (medeoprichtster), Stichting Paasweldadigheids Zegels, de Wanita Stichting, Stichting Apna Ghar (medeoprichtster), De Voogdijraad (Wnd. voorzitter), Nationale Vrouwenraad (president) en was ze adviseur van diverse verenigingen.

Roshnie heeft vele onderscheidingen ontvangen voor haar verdiensten, waaronder: Van Shri Morarji Desai, de toenmalige premier van India; de regeringen van Trinidad en Guyana; het Jnan Adhin Fonds (2004); Kwaku Award (2003). Tijdens de uitreiking van de prijs werd ze door de presentatrice aangekondigd als ‘Hindostaanse, mevrouw Radhakishun…’. Ze reageerde ogenblikkelijk met de woorden: ‘…ik denk dat mevrouw C. zich vergist. Ik ben geen Hindostaanse vrouw mevrouw C., ik ben geboren en getogen in Suriname. Ik ben een Surinaamse vrouw…’
Grote tegenslagen zijn Roshnie Radhakishun niet bespaard gebleven. Zij klom uit de diepste dalen steeds weer omhoog. Ze verloor haar man, levensgezel, op vrij jonge leeftijd. Tijdens een kort verblijf in Nederland, op terugreis van India naar Suriname, overleed hij in de nacht van 23 op 24 juni 1971 in het ziekenhuis. Vrijwel hetzelfde moment brak er brand uit in de omroepstudio van Radika door tot op heden onbekende oorzaak. Na alle droeve plichtplegingen zette Roshnie haar schouders onder de zware taak om Radika weer in de lucht te krijgen en voort te zetten.

In de nacht van 7 op 8 december 1982 werd Radika, onder gruwelijke omstandigheden, letterlijk weggeschoten en brandde volledig af. Om haar eigen leven en dat van haar kinderen te redden, moest ze op de vlucht. Tot 1987 heeft ze noodgedwongen in Nederland gewoond en gewerkt als tolk/vertaler Hindi-Nederlands.

In 1987 keerde ze met haar oudste zoon, Mahindra, terug naar haar geboorteland. Ze nam zich voor het levenswerk van haar en haar man ten koste van wat dan ook weer op te bouwen en voort te zetten. In 1990 was Radika weer te beluisteren na een stilte van ongeveer 8 jaren. Wederom herrees de ‘Stem van het District’ uit de as onder de bezielende leiding van Roshnie en haar zoon.
In 2012 kreeg Roshnie weer een stevige klap. Haar oudste zoon en rechterhand kwam te overlijden. Ook hier liet de directeur van radiostation Radika, dat intussen was uitgebreid met een televisiestation, zich niet uit het veld slaan m.b.t. haar omroepwerkzaamheden.

Twee jaar later, in 2014, sloeg het noodlot weer heel hard toe. Nu kwam haar jongste zoon, Suresh, te overlijden; een niet te bevatten zware beproeving voor Roshnie Radhakishun. Na de droeve en loodzware rituele verplichtingen ging deze dappere en sterke vrouw toch weer aan de slag: de gemeenschap dienen!
En nu is het doek gevallen voor Roshnie, het Licht. Het licht is gedoofd met en voor haar.
En Radika..., wie zal het zeggen: time will tell.

Radika heeft in de afgelopen 55 jaren veel bijgedragen aan de Surinaamse gemeenschap en tevens gediend als kweekvijver en tussenstation voor vele bekende Surinamers. Voorbeelden van een paar klinkende namen zijn: Goeroedath Kallasingh, Nasier Soebratie, Marijke Djwalapersad, Henk Herrenberg, Pt. Ramdew Raghoebier, Sonja Quintus Bos.

Roshnie: ‘Ik ben God dankbaar dat ik in de gelegenheid gesteld ben geworden om wat te doen voor de gemeenschap en vooral voor de plattelandsvrouwen en mijn boodschap is: verloochen je afkomst niet. Als je cultuur verloren gaat, gaat je volk verloren’. Didi, dank, dank, dank; vanuit het hart van uw geliefd Suriname en zijn volk.

Interview met Roshnie Radhakishun.


Stichting Ham Sarnami (SHS)
Prakash Kandhai
1 augustus 2018