International Jaguar Day: Hoop onder voorbehoud

Op deze 'International Jaguar Day' staan we stil bij de bedreigingen waar de grootste katachtige van de Amerika's mee te maken heeft. Hoe gaat het met de jaguar in Suriname? Om antwoord te kunnen geven op die vraag is van 2021 tot 2022 onderzoek uitgevoerd door WWF-Guianas  in samenwerking met AdeKUS, NeoWild, Amazon Conservation Team Suriname en support van andere organisaties en lokale gemeenschappen. Als voornaamste bevinding van dit 'Jaguar Survey Project', kan worden gesteld dat connectiviteit van habitats de sleutelfactor is voor het behoud van gezonde jaguarpopulaties. Maandenlang zijn jaguars en andere dieren met behulp van strategisch geplaatste camera’s in beeld gebracht en vervolgens zijn die beelden geanalyseerd om meer inzicht te krijgen in de gezondheid van de jaguar populatie in Suriname.

Op de onderzoek locaties is onder andere een dichtheidsschatting gemaakt, wat weergeeft hoeveel jaguars er per 100 km2 aanwezig zijn in de omgeving. De schattingen uit deze studie varieerden tussen 0.54 en 2.98 individuen per 100 km2. Als we dit vergelijken met onderzochte jaguarpopulaties in het hele verspreidingsgebied, dat loopt van Mexico tot en met Argentinië, vallen deze schattingen rond het gemiddelde. Vanwege knelpunten in de onderzoeksmethodiek is het echter aannemelijk dat er meer jaguars voorkomen dan er in de studie zijn waargenomen. Een doorslaggevende aanwijzing voor deze conclusie is de vastgestelde gezondheid van prooi en habitat.

Hoop onder voorbehoud
Een hoopvolle conclusie, met een onmiddellijk voorbehoud omdat op de meer toegankelijke vindplaatsen een duidelijke invloed van menselijke verstoring is vastgesteld. In verstoorde gebieden zijn zowel jaguars als hun prooidieren namelijk meer ’s nachts actief, wat typisch is in gebieden met veel menselijke verstoring waar er toch nog voldoende gezond habitat is. Jacht op jaguars is verboden net als de handel in tanden en andere jaguar delen. De in juni 2023 uitgebrachte documentaire van Humberto Tan, 'de Jacht op de Jaguar' brengt op confronterende wijze in beeld dat de dagelijkse werkelijkheid een reële bedreiging vormt voor de jaguarpopulaties in ons bos.

Een wellicht nog grotere bedreiging is het verlies van connectiviteit tussen leefgebieden van jaguars. Jaguars hebben een zeer veelzijdig dieet en leggen grote afstanden af. Ontbossing voor mijnbouw, nieuwe wegen of grootschalige landbouw resulteert in verdere isolatie van gebieden, wat kan leiden tot afname van het prooibestand en jaguarpopulaties. Slimme ruimtelijke ordening, politieke wil inspanning om natuurwetgeving na te kunnen leven, is nodig om versplintering van leefgebieden te voorkomen.

Raakvlak met internationale initiatieven
De aanbeveling om verbinding te bewaken is in lijn met de Jaguar 2030 Roadmap. Onder dit initiatief hebben verschillende landen in het verspreidingsgebied van de jaguar, waaronder Suriname, zich gecommitteerd om tegen 2030 de connectiviteit tussen 30 belangrijke jaguarleefgebieden te waarborgen en zo de 'Jaguar Corridor' die van Mexico tot Argentinië loopt te versterken.

Mede vanwege het belang van habitatconnectiviteit, biedt het WWF ondersteuning aan het ministerie van Ruimtelijke Ordening en Milieu (ROM) in zijn streven naar groenere infrastructuur. Deze duurzame insteek is onmisbaar vanwege de snel groeiende vraag naar infrastructuur die gepaard gaat met economische ontwikkeling vanwege onder andere olie en gas. Dankzij initiatief zal Suriname beter in staat zijn om de klimaatdoelen van Parijs, de SDG’s en de eigen commitment om 93% bosbedekking te behouden, te verwezenlijken.

Meer kennis over de invloed van menselijke activiteiten op jaguars is belangrijk voor het populatiebeheer in Suriname en het bredere verspreidingsgebied. Een dringende aanbeveling is om door te gaan met monitoringactiviteiten waarbij de lokale bevolking maximaal wordt betrokken bij het verzamelen en beheren van gegevens met behulp van een eenvoudig gestandaardiseerd systeem, dat uitwisseling van gegevens binnen de eerder genoemde 'Jaguar Corridor' vereenvoudigt. 

We moeten bovendien doorgaan met het creëren van bewustzijn over de rol van jaguars in het ecosysteem en een positievere houding ten opzichte van jaguars bewerkstelligen. Gemeenschappen die met de jaguar samenleven spelen een cruciale rol bij het bereiken van deze doelen. Ook in dit project blijkt duurzame ontwikkeling met eerlijke kansen, ongeacht de leefomgeving, een voorwaarde om in harmonie met de jaguar blijven te leven, zoals we dat al generaties met trots doen.