Deze recente discussie was onnodig doch terecht opgelaaid binnen de
kringen van de DNA c.q. de regering. Hieronder het volgende. 'Agent',
meervoud 'Agents' (beide Engels) moet men op zijn Engels lezen, en niet
verwarren met het Nederlandse woord agent. Binnen het
internationaal recht is het Engelse woord 'Agent' gangbaar wanneer een
regering een functionaris benoemd (veelal een deskundige) om haar te
vertegenwoordigen in een bepaalde hoedanigheid in het buitenland in een
internationaal dispuut. Bijvoorbeeld bij het internationale Hof van
Justitie, is het gebruik van de term 'Agents' voor juridische bijstand
procedureel vastgelegd. Dit zijn functionarissen van een Staat dus, en
hoeven ook niet per se juristen te zijn. Zij kunnen ook Staatsadviseurs
en advocaten zijn. Bij het Int. Hof van Justitie geldt
bijvoorbeeld de formulering:
The parties shall be represented by the
Agents. Agents kunnen verder ook bijgestaan worden door advocaten en
adviseurs
'Agents'
(Engels) zijn dus niets anders dan functionarissen van een Staat die
in een ander land binnen een internationale of regionale organisaties (zoals de VN, EU, Inter Amerikaans Hof of Caribisch Hof) in een
bepaalde capaciteit namens hun Staat een opdracht uitvoeren (veelal
juridische bijstand verlenen in een internationaal dispuut. De Agent
(Engels) heeft dus een taakopdracht voor bepaald specifiek omschreven
doel, voor een bepaalde periode, schriftelijk is vastgelegd en vooraf
gecommuniceerd aan de Registrar, die aan alle betrokken partijen bij
het geschil een Notice stuurt. Verder, de Secretaris Generaal van de
VN circuleert aan alle lidlanden circulaires.
De
Agent moet dus formeel via de diplomatieke kanalen bij de 'Registrar'
van het instituut (bijv. bij het Internationaal Hof) vooraf gemeld zijn en ook
geaccepteerd zijn, by written application or notification (dit is
vergelijkbaar met accreditatie). Agents oefenen hun taak onder
diplomatieke bescherming, ze zijn onafhankelijk maar vertegenwoordigen
wel hun Staat. Kortom: verlenen bijstand en diensten via hun
vertegenwoordigende rol. Het Hof noemt zulke vertegenwoordigers dan
Agents.
Keert de vertegenwoordiger of Agent terug naar zijn/haar land, dan houdt de
opdracht dus op, en daarmee loopt zijn/haar vertegenwoordigende
capaciteit ook ten einde. De persoon mag zich niet langer als Agent noemen,
(immers de internationaalrechtelijke taak heeft opgehouden te
bestaan).
Ontlening van
een titel of capaciteit van een 'Agent van de Staat' aan het
volkenrecht is dus een verwarring. Immers het strookt niet met het
concept en de praktijk van internationale geschillenbeslechting, met
bijstand van door de Staat benoemde 'Agents' en andere deskundigen in
het rechtsproces. De thans gevoerde discussie is
een vergelijking dus tussen appels en peren. 'Agent' in het
Internationaal recht laat zich niet vergelijken met de discussie zoals
thans gaande is m.b.t 'Agent van de Staat'.
Tot
slot
Om de Nedelandse terminologie 'Agent van de Staat' te (mogen/kunnen)
gebruiken, is een wettelijke basis vereist. Het gebruik ervan zonder
een wettelijke grondslag roept terecht vragen op! De wet schrijft voor
dat vervulling van functies verbonden aan de Staat, op een bepaalde
formele wijze plaatsvinden en op een wettelijke basis gestoeld behoren
te zijn. Gebeurt dit niet, (bijv. gebrek aan goedkeuring in het parlement, of het ontbreken van een Presidentieel Besluit/Resolutie als
grondslag, dan is er geen wettelijke grondslag, met als gevolg, dat
een dergelijke publieke benoeming van een deskundige tot 'Agent van de
Staat' juridisch aanvechtbaar wordt.
De
wetgever kent duidelijke procedures voor wetgeving, er is een
duidelijke balans tussen wetgevende en uitvoerende machten. Benoemingen voor een rol en functie van 'Agent van de Staat' mist thans iedere grondslag in de grondwet of lagere wetten.
Mr. drs. Sardhanand Panchoe
Jurist Civiel- en Internationaal Recht,
(schrijver dezes is, o.a. gewezen docent Internationaal Publiekrecht, en functionaris van de VN Hoge Commissaris voor Vluchtelingen).