Ondanks zijn gevorderde leeftijd is het overlijden van dr.
Eugene Gessel als een schok door de samenleving gegaan. Suriname verloor
in hem een icoon wat betreft het geven van heldere analyses en
standvastigheid wat beginselen betreft. Naast een succesvolle studie in
Nederland (MO Geschiedenis en Staatsinrichting), een maatschappelijke
carrière als leraar aan een gymnasium in Nederland, keerde hij naar zijn
vaderland terug om zijn beste krachten aan het land te geven.
Ik
heb als jongste lid van de Kerngroep van de Nationalistische Beweging
Suriname (NBS) en van de kaderschool van die beweging kunnen genieten
van zijn scherpe politieke analyses en van zijn didactische kwaliteiten.
Aan deze school was hij onmiddellijk na zijn komst in Suriname
verbonden. Na mijn vertrek naar Nederland bleek mij dat Gessel al ver
voor zijn vertrek naar Suriname ook politiek zeer belangrijk is geweest
in de vormgeving van het nationalistisch denken, vooral met betrekking
tot de nieuwe staatkundige verhouding die Nederland na de IIe WO met
Suriname wilde aangaan.
In de strijd die
binnen de Surinaamse gemeenschap ontbrandde tussen degenen die tot in
lengte van dagen verbonden wensten te blijven met het Oranjehuis
("afhankelijkheid tot de dood") en de groep jonge studenten die ijverden
voor een onafhankelijk Suriname ("wan monki fri!") heeft de standpuntbepaling van Gessel een beslissende rol gespeeld.
In het speciaal daarvoor opgerichte blad de Westindiër met als hoofdredacteur E. Waaldijk (later de oprichter van De Vrije Stem,
na in Duitsland in de Perswetenschap te zijn gepromoveerd) nam Gessel
de verzorging van de parlementaire rubriek voor zijn rekening. Zijn in
dit periodiek ontwikkelde visie over de staatkundige ontwikkeling van
Suriname, vooral in relatie tot Nederland is hij tot het einde toe trouw
gebleven. Velen weten niet dat hij samen met dr. Waaldijk juist om die
visie (anti-kolonialisme en anti-imperialisme) door mij samen met dr
Waaldijk door de eerste burgerregering-Chin A Sen aan Nederland voor de
bezetting van de post op ambassadeursniveau werd voorgedragen.
Hoe
het daarmee gelopen is en de perikelen die ontstonden binnen de
politieke top van de nationalistische beweging is tot dusverre
onvoldoende aandacht geschonken. In deze omissie wil ik in bijgaand stuk
voorzien.
André Haakmat
Het volledig stuk kunt u hier downloaden.