Dat er ook op scholen besmettingen kunnen plaatsvinden, behoeft geen betoog. Wie gaat vertellen dat er thuis besmette personen zijn en het risico lopen om de toegang tot de lessen geweigerd te worden. Dat wordt bijna vragen om hiaten in hun kennis met als gevolg zitten blijven. Het is goed te weten dat  wanneer de scholen in oktober starten er reeds enkele maatregelen getroffen zijn. Deze regels zijn er om eenduidigheid en geen willekeur aan te geven. Ze heten onderwijs protocollen.  Als deze maatregelen toereikend zullen zijn zal de tijd ons leren. In de districten, het binnenland en voor alle kinderen die geen internet hebben dienen er enkele extra maatregelen getroffen te worden. Een Surinaams gezegde ‘drin dresi wakti siki' is in dit geval zeer toepasselijk. 

Ik vroeg aan eenieder die met het onderwijs te maken heeft die ik ken als ik ze tegenkom, hoe ze gewerkt hebben en wat hun ervaringen zijn. Enkele zijn dat kinderen via whatapp lessen gevolgd hebben en ook repetities gemaakt hebben. Ook via zoom zijn er op VOJ/VOS en HBO-lessen gevolgd. Kinderen zijn in whatsapp groepen zijn geplaatst door leraren maar sommigen zijn uit de groepen gegaan. Op HBO-scholen waar er volwassenen zijn, vindt er wat uitval plaatst vanwege allerlei redenen. Geen vast internet thuis omdat dat niet in alle buurten dat mogelijk is. Data zetten op je mobile kost nogal wat. Geen motivatie omdat het nieuwe normaal ‘online les volgen’ wennen is. Nieuwe software aanleren, zelf discipline, aanpassingen van zowel de leerlingen/studenten als de leraren/docenten zijn nu een ‘must’. 

Kijk je op de dashboard van je auto dan zie je alles wat je nodig hebt om veilig te rijden. Zo moeten we ons onderwijs gaan inrichten. Het MinOWC heeft voor elk type school (GLO, LBO, VOJ en VOS) voor elk leerjaar een leerplan. Ideaal zou het zijn als bij alle leerjaren het leerplan van de school precies bij de aangegeven leerstof is. De realiteit is dat op een groot percentage scholen het anders is. Hierom zal elke school een eigen draaiboek van elk leerplan voor elke klas moeten maken. Scholen moeten deze draaiboeken bij de start van het schooljaar af hebben. Er mag geen ruimte zijn voor willekeur. Alle 1e jaars van de GLO, LBO, VOJ, VOS moeten met die van het MinOWC werken en streven te eindigen als het plan zodat na 3-4 jaar er homogene leerstof op alle niveaus is. Hierdoor zullen de volgende leerjaren goed aansluiten en zullen achterstanden weggewerkt worden. De taken van school leiders zullen meer hier op afgestemd moeten zijn. 

Een doorsnee leslokaal in Suriname is ongeveer 7m breed en 7m lang, dat betekent dat er maar 8-12 leerlingen in zo een klas kunnen. De doorsnee klasse grootte is 25 leerlingen, dat betekent dat de leraar minder tijd heeft voor een leerling. Een leraar moet heel efficiënt te werk gaan. Hoe precies? In werk/draaiboeken kan dat exact aangegeven worden. Van elk vak moet elk kind exact weten wat het moet kennen. We moeten niet uit het oog verliezen dat de leraar ook besmet kan worden vooral op de GLO waar er niet heel goed afstandelijk gewerkt worden, want die moet in de schriften van de kinderen kijken. 

Onderzoeker Michael Fullan zegt dat vertrouwen en overtuigingen van leraren cruciale variabelen zijn om innovatieve inspanningen te plegen die ervoor zullen zorgen dat de nodige verbeteringen gedaan zullen worden. Om de kloof in onderwijs ongelijkheid te dichten is het van belang nu goed te handelen. Het is de tijd om de ervaringen van de leraren/ docenten en ook van de ouders en kinderen  van de afgelopen maanden af te zetten tegen wetenschap. Als een leraar uitvalt vanwege corona moet er snel een andere worden ingezet. Anders zullen 25-30 leerlingen weken onderwijs ontberen. Als de draaiboeken af zijn kan er gewoon doorgewerkt worden. Er zal maandelijks geëvalueerd en eventueel bijgesteld moeten worden. Best practices moeten gedeeld worden om optimale resultaten over het hele land te boeken. De ouderparticipatie moet gestimuleerd en vergroot worden.