Ik heb met zeer genoegen en belangstelling kennisgenomen van de bijdragen van mijn waarde collega-juristen mr. Delano Landvreugd met de titel 'Tellen, vaststellen en hertellen binnen het verkiezingsproces' en van mr. Gerold Sewcharan met de titel 'Van onze verkiezingen naar ons bestuur (2020-2025)' die recentelijk op dit medium zijn gepubliceerd. 

Het op deze wijze inzichtelijk maken van de verkiezingsprocessen bevordert de burgerparticipatie en levert daarmee een positieve bijdrage aan het democratisch niveau van de rechtsstaat en de beleving van de bevolking daarvan. Aangezien er toch nog enige onduidelijkheid heerst omtrent de termijnen die gelden, lijkt het mij goed om deze als volgt nader toe te lichten en hiermee met name het artikel van mr. Sewcharan aan te vullen.

Het verkiezingsproces bestaat uit verschillende onderdelen, waarvan de belangrijkste zijn: de kandidaatstelling, de stemming, de stemopneming, de vaststellingen en de bekendmaking van de uitslag. 

Het onderdeel van het verkiezingsproces waarin de burger in overwegende mate participeert is de stemming: deze heeft plaatsgevonden op 25 mei 2020. Het proces dat volgt, tussen de stemming en de bekendmaking van de uitslag is reeds genoegzaam beschreven door de heer Landvreugd en ondergetekende. 

De vaststelling, de gekozen verklaring van de kandidaten, en de bekendmaking van de uitslag van de verkiezingen geschiedt door het CHS in een zitting, waarvan proces-verbaal wordt opgemaakt en wordt gepubliceerd in het Advertentieblad en de nieuwsbladen. 

In het systeem van de Kiesregeling, wordt de term ‘kandidaten’ gebruikt in de periode vóór de vaststelling van de uitslag en de bekendmaking daarvan door CHS. Na deze bekendmaking, wordt in de Kiesregeling de term ‘gekozenen’ gebruikt. 

Over een gekozen lid van een volksvertegenwoordigend lichaam, kan derhalve pas worden gesproken op het moment dat CHS de uitslag van de verkiezingen heeft vastgesteld, de kandidaten als gekozen heeft verklaard, en de uitslag heeft bekendgemaakt.

Het moment waarop de kandidaat van hoedanigheid overgaat naar gekozene, is van belang voor de navolgende twee termijnen (voor wat betreft DNA).

1) De zittingsperiode van de huidige leden van DNA

Volgens artikel 56 van de Grondwet worden de leden van DNA gekozen voor een zittingsperiode van vijf jaren. Het lidmaatschap van DNA eindigt van rechtswege na verloop van deze termijn. Deze termijn vangt aan op het moment dat van de DNA leden de hoedanigheid van kandidaat naar gekozen is overgegaan. Volgens mij bekomen informatie, heeft de zitting van CHS ten aanzien van de verkiezingen in 2015, plaatsgevonden op 15 juni 2015. Het voorgaande, leidt tot de conclusie dat het lidmaatschap van de huidige leden van DNA, verloopt op 15 juni 2020 - en niet op 25 mei 2020, zoals door mr. Sewcharan wordt geconcludeerd. 

2) Eerste bijeenkomst van de nieuwe leden van DNA

Volgens artikel 66 van de Grondwet, dienen de leden van DNA in vergadering bijeen te komen, uiterlijk 30 dagen nadat zij zijn gekozen, om de geloofsbrieven te onderzoeken en de leden te beëdigen. Deze termijn van 30 dagen vangt aan, op het moment dat de hoedanigheid van kandidaat naar gekozene overgaat. Voorafgaand aan deze vergadering wordt het oudste gekozen lid beëdigd door de President. 

Het is goed om te memoreren dat na de verkiezingen in 2015, het toenmalige gekozen oudste lid, de heer S.P. Somohardjo, door de President is beëdigd op 26 juni 2015. De vergadering daarna (als bedoeld in artikel 66 jo. 67 van de Grondwet), waarin de overige DNA-leden zijn beëdigd, heeft plaatsgevonden op 30 juni 2015.

Aangezien de DNA-kandidaten (nog niet) de hoedanigheid van gekozene hebben verkregen, is de termijn van dertig dagen van artikel 66 van de Grondwet nog niet aangevangen. De opvatting dat de termijn waarbinnen de nieuwe DNA leden in vergadering bijeen moeten komen op woensdag 24 juni verloopt, zoals mr. Sewcharan stelt, vindt geen grondslag in de wet: deze termijn moet nog aanvangen. 

De President en de Vice-president worden, zoals mr. Sewcharan ook stelt, ingevolge art. 91 Grondwet, voor een periode van vijf jaren gekozen. Ingevolge datzelfde artikel, eindigt de ambtstermijn van de President bij de beëdiging van een nieuwgekozen President. 

Dat de President voor vijf jaren wordt gekozen, en de huidige President is gekozen op 14 juli 2015, leidt echter niet tot de gevolgtrekking dat de nieuwe President imperatief moet zijn gekozen op uiterlijk 13 juli 2020. Het is het prerogatief van DNA om het moment van die verkiezing te bepalen.