Tellen, vaststellen en hertellen binnen het verkiezingsproces 
06 Jun 2020, 02:17
foto


Het tellen en hertellen van stemmen is een belangrijk onderdeel van het verkiezingsproces. Het verkiezingsproces wordt onder meer bewaakt in een tripartiete verhouding tussen het Centraal Hoofdstembureau (CHS), het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) en de kiezer. De taken en bevoegdheden binnen deze verhouding zijn vastgelegd in de Kiesregeling. De rol van de kiezer wordt binnen deze verhouding helaas gemarginaliseerd tot slechts het uitbrengen van een stem op de dag der stemming van de verkiezingen. Bij het hoofdstembureau Paramaribo is er geklaagd dat het proces van tellen en hertellen van de stembiljetten nogal traag verloopt. Vanwege de huidige gang van zaken is het evenwel onduidelijk binnen welke taakstelling deze telling en hertelling plaatsvindt. De Kiesregeling is daar duidelijk in en bepaald dat zowel de kiezer als het CHS als het OKB dé verkiezingsautoriteiten zijn in de bewaking van het verkiezingsproces. Het systeem van checks and balances binnen deze regelgeving bakent voor deze verkiezingsautoriteiten het speelveld af waarbinnen zij kunnen opereren en bepaalt wie binnen dit systeem telt, vaststelt en kan laten hertellen.  
 
Wie telt? 
De Kiesregeling praat niet over het tellen van stemmen. De Kiesregeling kent stemopneming. Aangenomen wordt echter dat met de stemopneming het tellen van de stemmen wordt bedoeld. Het is dan ook duidelijk dat het stembureau de stemmen telt. De voorzitter van het stembureau deelt mee voor wie het stembiljet geldt. 
Artikel 119: 1. De voorzitter opent de stembiljetten en deelt van elk stembiljet mede:  a. de naam (namen) van de kandidaat (kandidaten) op wie een stem is uitgebracht, indien het de verkiezing van een Ressortraad betreft;  
b. de naam van de kandidaat op wie, alsmede de aanduiding van de politieke organisatie op welke een stem is uitgebracht, indien het de verkiezing voor De Nationale Assemblee betreft. 
2. Vervolgens doet de voorzitter lijstgewijs ten aanzien van elk stembiljet mededeling van de naam van de kandidaat, voor wie het stembiljet geldt. 
3. De oudste der leden van het Stembureau ziet het stembiljet na. Twee andere leden houden aantekening van iedere uitgebrachte stem. 
 
Wie stelt vast? 
De taak van het hoofdstembureau betreffende het vaststellen van de uitslag van de verkiezingen is opgenomen in de artikelen 123 tot en met 127 van de Kiesregeling. Het is de taak van het hoofdstembureau om een zitting te houden zodra alle processen–verbaal van de stembureau’s zijn ingekomen (artikel 123 Kiesregeling). Vervolgens stelt conform artikel 125 van de Kiesregeling het hoofdstembureau vast:  
a. het aantal der op iedere kandidaat van een lijst uitgebrachte stemmen;  
b. het aantal op elke politieke organisatie uitgebrachte stemmen per kiesdistrict, respectievelijk ressort;  
c. het gezamenlijk aantal der op kandidaten en politieke organisaties in het kiesdistrict uitgebrachte stemmen;  
d. het aantal zetels in de Districtsraad moet worden toegekend aan politieke organisaties, naar evenredigheid van het totaal aantal in de Ressortraden verworven zetels. Leidraad voor het hoofdstembureau zijn de processen-verbaal van de stembureaus. Het hoofdstembureau heeft niet als taak het stembureau te controleren en heeft in deze fase dan ook geen enkele bevoegdheid om stembiljetten te tellen laat staan deze te hertellen.  
 
Wie kan laten hertellen? Bij de bekendmaking van de verkregen uitkomsten (aan de hand van de processen verbaal van de Stembureau’s) is aan de kiezer een zeer belangrijke rol toebedeeld. Het is namelijk de kiezer die het proces van hertelling kan “ontsteken”. Maar niet elke kiezer kan dit proces initiëren. Slechts door de in het lokaal aanwezige kiezers kunnen bezwaren worden ingebracht, die in het proces-verbaal der zitting worden opgenomen. (artikel 125 lid 2 Kiesregeling). 

De consequentie van het inbrengen van bezwaren zit in artikel 126 van de Kiesregeling. Deze luidt als volgt voor zover van belang: artikel 126  
1. Ingeval de in de processen-verbaal vermelde bezwaren, als in artikel 125 lid 2 bedoeld, door het hoofdstembureau niet onaannemelijk worden geacht en van zodanig ernstige aard zijn, dat de gegrondheid daarvan naar zijn oordeel een merkelijk verschil in de uitslag der telling ten gevolge zou kunnen hebben, worden de in artikel 124 bedoelde vaststellingen voorlopig geschorst en kan het hoofdstembureau besluiten tot hertelling van de uitslag der stemming van één of meer stembureaus van het kiesdistrict respectievelijk van het ressort, over te gaan. 

De uitslagen waartegen bezwaren zijn ingebracht kunnen door het hoofdstembureau worden geschorst en kan het hoofdstembureau besluiten tot hertelling over te gaan bij het stembureau of de stembureaus of van de uitslagen in het betreffende kiesdistrict. Indien de kiezer het hoofdstembureau daartoe beweegt gebruik te maken van deze bevoegdheid, hoeft het hoofdstembureau geen rekening te houden met de uitslag van betrokken stembureau. Alleen geldig is dan de hertelling van het hoofdstembureau. Indien het hoofdstembureau reeds een zitting heeft gehouden is hertelling dan ook niet meer mogelijk.  
 
Het is dus de kiezer die het proces van hertelling van de stemmen kan inzetten. Deze ingrijpende bevoegdheid is met uitsluiting van iedere andere autoriteit, voorbehouden aan de kiezer alleen! Zelfs het OKB komt deze bevoegdheid niet toe, geen waarnemer en ook geen politieke partij! 
 
Delano P. A. Landvreugd 
Advertenties