Als de Centrale Bank van Suriname (CBvS) een autodealer was geweest, zou niemand daar een tweedehandse auto durven kopen. ‘We vertrouwen die club niet’, zouden potentiële kopers zeggen. De CBvS is de afgelopen weken grandioos door de mand gevallen als een organisatie die niet transparant of integer is. Een organisatie die geen verantwoording aflegt over de eigen activiteiten, die geen respect verdient van externe stakeholders en die hen niet betrekt bij de tenuitvoerlegging van de missie en visie van de Surinaamse moederbank.

Ik bedenk die termen niet zelf. Op de website van de CBvS staan zeven kernwaarden benoemd: Betrokkenheid, Inclusiviteit, Enthousiasme, Respect, Verantwoording, Integriteit en Transparantie. 

Maar wat is dat nou eigenlijk, een kernwaarde? Een kernwaarde kun je zien als een onderdeel van je organisatorische DNA. Het is kenmerkend voor de manier waarop jouw organisatie handelt. Hoort te handelen, eigenlijk. Jouw kernwaarden geven aan wat je stakeholders van jou mogen verwachten. Die kernwaarden vormen de basis van jouw (gewenste) identiteit. En geven aan hoe je graag wilt worden gezien, je imago.

Wanneer het écht ergens om gaat, scheidt het kaf zich van het koren. Zoals in het geval van de CBvS. Eerst wordt bekend dat de governor een scheve schaats heeft gereden. Hij zou onder andere peperdure auto’s hebben besteld en daarvoor geld hebben gebruikt dat er niet voor was bedoeld. Achteraf zou een van de directeuren de datum waarop die lening is verstrekt, hebben vervalst. 

Daarna luidt de directeur van De Surinaamsche Bank de noodklok. De CBvS heeft onder Van Trikt 100 miljoen US$, geld dat de commerciële banken aan de moederbank in bewaring hebben gegeven, oneigenlijk gebruikt. Geld van de burgers. Gestolen, zegt de hevig verontwaardigde directeur van DSB. 

Deze kwesties laten zien dat de CBvS absoluut geen idee heeft wat kernwaarden betekenen. Als het klopt wat minister Hoefdraad van Financiën zegt, zijn de governor én de directeur die valselijk stukken liet opmaken, niet integer. De bank is niet transparant omdat er zoveel vragen rond die twee kwesties onbeantwoord blijven. De moederbank legt geen verantwoording af over wat zich precies heeft afgespeeld, wie er allemaal bij betrokken zijn en hoe het verkeerd heeft kunnen gaan. Natuurlijk, de namen van de governor en de directeur zijn breed uitgemeten in de media en hen wordt van alles verweten. Maar dat is geen transparantie, het is het topje van de ijsberg. Een beetje transparantie bestaat niet. Zoals je ook niet een beetje zwanger kunt zijn. Bij daadwerkelijke transparantie en het afleggen van verantwoording moet je met de billen bloot. Alles moet op tafel worden gelegd. Ook als het ongemakkelijk voelt. Dan ben je pas transparant. En kan het geschonden vertrouwen in jouw organisatie, worden hersteld.

Als je het rijtje kernwaarden van de CBvS naloopt en die legt naast de gebeurtenissen van de afgelopen weken, zie je dat het gros van de kernwaarden dus gebakken lucht is. Kernwaarden zijn geen ballonnen of slingers die je ophangt om je organisatie te pimpen. Je benoemt ze niet omdat het leuk staat op de website en in het jaarverslag. Of omdat het interessant klinkt in jouw speech op een conferentie. 

Kernwaarden leven inblazen is een stevige klus. Elke medewerker moet weten wat die kernwaarden betekenen voor zijn of haar werk. Het begint al bij het aannemen van nieuwe medewerkers. De beveiliger, de mensen aan de balie. En helemaal als het gaat om de  governor of een directeur. Zij zijn boegbeelden van de organisatie en horen het goede voorbeeld te geven. Als zij er een potje van maken, zal de rest van de organisatie denken dat het zo hoort.

Maar hoe zorg je er nou voor dat die kernwaarden voor alle medewerkers gaan leven? Ten eerste door het er regelmatig over te hebben: wat moeten wij doen of juist nalaten als we het hebben over integriteit? Of over transparantie? Door een cultuur te creëren waarin mensen elkaar durven aanspreken op het naleven van die kernwaarden. De governor is niet integer als hij geld gebruikt voor een doel waar het niet voor is bedoeld. Als hij aan de directeur vraagt om valsheid in geschrifte te plegen, hoort zij te weigeren en naar de Raad van Toezicht te stappen. Die hoort dan volledig openheid van zaken te geven: transparantie en verantwoording. 

Hoe je invulling geeft aan jouw kernwaarden bepaalt mede jouw imago, het beeld dat de buitenwacht van jou heeft. En iedereen kan zelf invullen hoe het op dit moment met het imago van de CBvS is gesteld.