Columbusdag moet 'dag van reparaties' worden

In diverse landen op het Amerikaanse continent en ook in enkele Zuid-Europese landen wordt Columbusdag herdacht en gevierd. Men herdenkt dat met de tocht van Columbus naar het Westen aan het einde van de vijftiende eeuw, eindelijk duidelijk was geworden dat de Wereld niet plat maar rond was. Sommige personen gedenken ook de rijkdom die de reis van Columbus de westerse landen uiteindelijk heeft opgeleverd. Maar deze medaille van vooral materiële voorspoed, had ook een ernstige keerzijde die heden ten dage de roep voor reparaties in tal van delen van de wereld oproept.

Christopher Columbus
Het is op 12 oktober 2017, precies 525 jaar geleden dat de Italiaan in Spaanse dienst, Christopher Columbus met zijn bemanning de eerste Europeanen waren die voet aan wal op de Amerika’s hebben gezet. Zij deden dit zonder visum en zonder paspoort. Honderden jaren daarvoor hadden Afrikanen, inderdaad Afrikanen, de kusten van de nieuwe wereld al bezocht. Ook zij hadden geen visum of paspoort meegenomen, maar zij hadden een andere agenda dan de Europese bezoekers toen zij de diverse landen van de Inheemsen bezochten. De Elmec cultuur in Mexico is de stille getuige van de Afrikanen die vóór Columbus de Amerika's hebben bezocht. De Europeanen die aan het einde van de 15de eeuw de Amerika’s bezochten, waren gekomen om te blijven en wel ‘ten koste van alles’. In diverse landen in de Amerika’s is en wordt Columbus op een voetstuk geplaatst als de drager en brenger van cultuur, godsdienst en ontwikkeling in de Amerika’s. Zo herdenkt men in Costa Rica de Dag van de Culturen, in de Bahama's herdenkt men de Dag van de Ontdekkingen en in Spanje herdenkt men Fiesta Nacional, in Uruguay spreekt men van Dag van de Amerika's.

ColumbusDay is sedert 1906 in de Amerikaanse staat Colorado tot officiële vrije dag verheven. In 1934 werd deze dag een federale vrije dag en in 1971 heeft de toenmalige Amerikaanse regering bepaald dat Columbusdag elke tweede maandag van de maand oktober een vrije dag is. Dit betekent dat maandag, 9 oktober 2017 als Columbus Day in de Verenigde Staten is herdacht en is gevierd.

Reparaties voor grondroof, slavenhandel, slavernij en genocide
De andere kant van het Columbusverhaal is inmiddels ook in de Verenigde Staten en de rest van de wereld bij velen al bekend. Dat wil zeggen dat Columbus zelf geen makkelijk mannetje was. Zo voerde hij in februari 1494 de slavenhandel in. Ook heeft hij op zijn 'track record’ staan dat toen hij in 1492 Hispanola bereikte de bevolking bestond uit bijkans 300.000 Inheemsen. Vijftien jaar later waren 240.000 Inheemsen gedood, aan allerlei ziektes gestorven of als tot slaaf gemaakten in eigen land verkocht.

De productie, export en weelde voor de indringers die na Christopher Columbus in de Amerika's is gevolgd, heeft verschrikkelijke consequenties gehad voor de Inheemse volkeren vanaf Canada tot en met het laatste puntje van het Latijns Amerikaanse continent. Van de Inheemse volkeren werd hun land afgepakt, er is genocide onder hen gepleegd en hun ontwikkelingskansen zijn hun systematisch ontnomen. De Inheemsen in de Verenigde Staten en Canada hebben in de loop van de tijd diverse rechten op de grond van hun regeringen in het kader van reparaties succesvol afgedwongen. Enkele voorbeelden zijn, de betaling van reparaties in 1980 aan de Klamath Inheemse volkeren van US$ 81 miljoen voor het ontnemen van hun land en menselijk leed dat hun voorouders is aangedaan; de betaling voor reparaties voor het afpakken van hun gronden van US$ 105 miljoen van de Sioux stam in Zuid Dakota in 1985; reparaties aan de Inheemse volkeren van de Ottawa stam in Michigan voor een bedrag van US$ 36 miljoen. In Alaska is er in 1971 een bedrag van maar liefst US$ 1.4 miljard plus 44 miljoen hectaren grond aan Inheemse volkeren verstrekt.

De Surinaamse casus
In Suriname heeft de drang om Columbusdag te herdenken of te vieren nooit bestaan. Dit komt waarschijnlijk door de sterke invloed die het Nederlandse kolonialisme op Suriname heeft gehad. Bovendien hebben de Spanjaarden noch de Nederlanders hoogstandjes van welke aard dan ook in de kolonie achtergelaten. Het enige gedenkteken dat ons historisch aan de Spaanse indringers herinnerde was het gedenkteken van ijzervreter Alonso de Ojeda, die in 1493 ons land in naam van de Koning van Spanje heeft aangedaan.

Illegale bronsjagers hebben enige jaren geleden gemeend om ook dit artefact van de sokkel te lichten om het waarschijnlijk voor een appel en een ei aan bronsopkopers aan te bieden. Er is hierna geen nationale verontwaardiging in ons land opgetreden en waarschijnlijk komt er op korte termijn geen monument op die plek dat ons aan de Spaanse indringers zal herinneren. Dat hoeft ook niet, want in Suriname doen wij nog steeds aan zelfkastijding door anno 2017 nog aan onze kleintjes de grote nationale leugen te leren. Wij vertellen hun namelijk nog steeds dat Alonso de Ojeda Suriname heft ontdekt, terwijl wij weten dat vóór dit heerschap Suriname aandeed de Inheemse volkeren hier al zo’n 6.000 jaren hadden bewoond.
In Suriname hebben degenen die na de Spanjaarden Suriname hebben bezet, ook onder de Inheemsen huisgehouden. Zo wordt geschat dat in 1493 toen Ojeda Suriname aandeed er 70.000 Inheemsen in Suriname woonachtig waren.

Bij de volkstelling in 1921 zijn er slechts 1.400 Inheemsen geregistreerd. Kortom, het heeft maar een haartje gescheeld of deze oorspronkelijke bewoners van Suriname waren geheel weggevaagd. De Inheemse in het Caribische gebied en ook in het huidige Suriname hebben nog steeds met structurele achterstanden te kampen. De achterstanden zijn respectievelijk:
- Nog steeds geen erkenning van hun collectieve grondenrechten;
- Onvoldoende huisvesting;
- Onvoldoende toegang tot culturele en educatieve voorzieningen;
- Gebrek aan werk in de formele sector;
- Onvoldoende ontwikkeld ondernemerschap;
- Allerlei aanslagen op hun leefomgeving en diverse soorten van vervuiling van de natuur en hun leefmilieu;
- Gebrek aan grond en met name aan landbouwgrond.

Geconfronteerd met de hiervoor genoemde structurele achterstanden hebben de Caricom staatshoofden in juni 2013 gesteld dat ex-koloniale landen excuses voor de genocide in de koloniale tijd moeten aanbieden en dat er herstelbetalingen aan de Inheemse volkeren zullen moeten worden uitgekeerd. Deze herstelbetalingen moeten op basis van door Inheemsen zelf opgestelde ontwikkelingsplannen plaatsvinden. Dit betekent wel dat in het kader van lokale self-reparaties de overheden de Inheemse volkeren moeten accommoderen, motiveren en faciliteren om tot het opstellen van de duurzame ontwikkelingsplannen te komen. Vanuit dit perspectief is nu ook de regering van Suriname aan zet. Als onderdeel van deze accommodatie zou de regering in overleg met de Inheemse volkeren kunnen overwegen om 12 oktober, Columbusdag te proclameren tot Reparatiedag. Voor de goede orde kan worden opgemerkt dat Reparatiedag een gewone werkdag moet zijn.

Nationale Reparatie Commissie Suriname
Armand Zunder, voorzitter