Tweejarige overeenkomst Surgold-Paramaccaners is uniek

Cultureel-antropoloog Salomon Emanuels noemt de samenwerkings- overeenkomst tussen Surgold en het ‘Traditioneel Gezag Pamaka Gemeenschap’ uniek. “De Paramaccaners hebben zelf om de tafel gezeten met de multinational. Zij hebben zelf gedeald en eruit gehaald wat zij denken dat goed is voor hun gemeenschap.” De overeenkomst is voor twee jaar gesloten. “De deal is niet bedoeld om elkaar vast te binden, maar is juist flexibel gehouden. Er is geleerd uit het verleden.”

De tijdsduur geeft beide partijen de ruimte om ervaring met elkaar op te doen. Zo kunnen zij de samenwerking evalueren en indien nodig aanpassen. Emanuels is één van de adviseurs van de Paramaccaanse Onderhandelings Commissie (POC). Ook de werking van het Gemeenschapsontwikkelingsfonds, vindt hij bijzonder. “In tegenstelling tot andere fondsen, zal de overheid hier niet kunnen bepalen welke projecten financiering krijgen.” Voorafgaand aan de instelling van het fonds, volgende maand, start het consultancybedrijf Nikos binnenkort met behoefteonderzoek. De consultant zal in de tien tot twaalf dorpen nagaan wat de noden zijn en dit verwerken in een ontwikkelingsplan voor het gebied. Emanuels benadrukt dat Surgold geen donaties zomaar mag doen aan dorpelingen of dorpen. “We moeten constant bedacht zijn om niet te vervallen in het scheppen van precedenten, en dorp A boven B voortrekken. We gaan voor een evenwichtige besteding van de fondsmiddelen.”

Sweri a no fe tego
POC-voorzitter Adriaan Adawde is blij met de overeenkomst. “A sweri we mek tide, a no fo tego, maar na wan sweri fo 2 yari.” Mocht blijken dat de samenwerking niet goed verloopt, of afspraken niet worden nagekomen, dan wordt de overeenkomst ontbonden. Dan zal POC opnieuw onderhandelen. “Wat goed is voor Pamaka, is goed voor Surgold en omgekeerd.” Hij dankte het POC-adviseursteam geleid door Guno Castelen. “Soms kregen wij onderling onenigheid met de deskundigen, maar wij hadden een doel: de overeenkomst tekenen.”

Volgens Adawde betekent onderhandelen niet dat je ruzie zoekt en het onmogelijke vraagt. “Het gaat om moeite doen om te krijgen wat je wilt.” Hij blikte terug op gesprekken tussen de commissie met de President en de Nationale Assemblee. POC kreeg steeds te horen dat de Staat al een overeenkomst met Surgold had lopen. Omgekeerd benadrukte POC dat zij geen Staat in een Staat willen, maar opkomt voor de rechten van de lokale gemeenschap.

'POC verkoopt gemeenschap'
De overeenkomst met Surgold is de tweede grote deal voor de gemeenschap. Eerder ging wijlen granman Jan Levi een overeenkomst aan met Suralco, die wilde prospecten. Hij kreeg allerlei verwijten als ‘ye seri busi’, haalde Adawde aan. De POC-voorzitter zegt dat hij ook tot op het laatste moment is verweten van “Adawde ye seri Pamaka baka. Wij verkopen niets en niemand. Wij hebben van niemand iets geleend. Het is de Staat Suriname die verkoopt en vergunning geeft. Wij komen slechts voor onze rechten op.” Granman Samuel Foster staat achter de samenwerking. Zonder in details te gaan, verduidelijkt Emanuels dat er belanghebbenden zijn, zoals de kleine goudzoekers, die moeite hebben met de overeenkomst.

De kwestie van het illegaal goudmijnen speelt nog steeds. “Wij moeten dit nog oplossen. Het is als punt opgenomen in de overeenkomst.” Surgold is voorstander van kwik vrij goudwinnen. Naast alternatieve winmethodes biedt het bedrijf, de goudzoekers werkopties, zoals wegen aanleg, zegt Salomon.
Volgens Castelen heeft het adviseursteam gewerkt heeft met internationale regels en afspraken. Hij vindt het belangrijkste dat de multinational met de overeenkomst de tribale rechten van de Paramaccaners erkent. De partijen zijn gelijkwaardige partners en de informatiestroom verloopt volgens een procedure. Er is ook een geschillenprocedure opgenomen. Alle structuren moeten nog worden opgezet. De vier hoofdkapiteins Albert Kamil (Langatabiki), Walter Doedoe (Nason), Hendrik Ceder (Loka Loka) en Antonius Abagi (Badaatabiki) hebben namens het ‘Traditioneel Gezag Pamaca Gemeenschap’ het document met Surgold directeur Adriaan van Kersen getekend.