Palestijnen dragen zakken meel die ze uit een hulpvrachtwagen hebben gehaald, bij een Israëlische controlepost. (Foto: Reuters)
De VN-Veiligheidsraad heeft opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, nadat de VS geen veto had uitgesproken over de maatregel, in tegenstelling tot zijn eerdere standpunt. Het eiste ook de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars.

Het is de eerste keer dat de raad heeft opgeroepen tot een staakt-het-vuren sinds de oorlog in oktober begon, na verschillende mislukte pogingen.

De stap van de VS duidt op een groeiende kloof tussen het land en zijn bondgenoot Israël over het Israëlische offensief in Gaza.

In een ongewoon krachtige berisping werd in een verklaring van het kantoor van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu gezegd dat de VS zijn eerdere standpunt, dat een staakt-het-vuren rechtstreeks koppelde aan de vrijlating van gijzelaars, hadden 'verzaakt'.

'Helaas heeft de Verenigde Staten geen veto uitgesproken over de nieuwe resolutie', aldus het document.

In de verklaring staat dat dit de inspanningen om gijzelaars vrij te laten schaadt, doordat Hamas de hoop krijgt dat het internationale druk op Israël kan gebruiken om een staakt-het-vuren te bereiken, zonder de gevangenen te bevrijden.

Er werd ook gezegd dat Netanyahu had besloten de ontmoetingen tussen een Israëlische delegatie en Amerikaanse functionarissen in Washington, die voor deze week gepland waren, te annuleren.

De Israëlische minister van Defensie zei dat Israël de oorlog in Gaza niet zou stoppen zolang daar nog gijzelaars worden vastgehouden.

De Palestijnse vertegenwoordiger bij de VN, Riyad Mansour, verwelkomde de resolutie, maar zei dat deze te laat was. "Het heeft zes maanden geduurd, ruim 100.000 Palestijnen gedood en verminkt, twee miljoen ontheemd en in hongersnood, voordat deze raad eindelijk een onmiddellijk staakt-het-vuren eiste", zei Mansour.

Hamas, de Palestijnse islamitische groepering die Gaza regeert en die de oorlog op gang bracht met een ongekende aanval op Israël op 7 oktober, verwelkomde de resolutie eveneens. Het zei bereid te zijn "om deel te nemen aan een onmiddellijk proces van gevangenenuitwisseling dat leidt tot de vrijlating van gevangenen aan beide kanten".

De groep heeft de vrijlating van gijzelaars afhankelijk gesteld van de vrijlating door Israël van Palestijnen die in Israëlische gevangenissen worden vastgehouden.

Bij de stemming in de Veiligheidsraad op maandag onthield de VS zich van stemming, terwijl de overige veertien leden vóór stemden.

De VS had eerder resoluties geblokkeerd waarin werd opgeroepen tot een staakt-het-vuren, omdat hij zei dat een dergelijke stap verkeerd zou zijn, terwijl de delicate onderhandelingen over een wapenstilstand en de vrijlating van gijzelaars tussen Israël en Hamas voortduurden.

Maar donderdag heeft het land zijn eigen ontwerp ingediend, waarin voor het eerst werd opgeroepen tot een staakt-het-vuren, wat een verharding van zijn houding ten opzichte van Israël markeerde.

Woordvoerder van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad, John Kirby, zei dat het besluit van de VS om de resolutie door te laten gaan, geen "verandering in ons beleid" betekende. Hij zei dat de VS een staakt-het-vuren steunde, maar niet vóór de resolutie stemden omdat de tekst Hamas niet veroordeelde.

Tijdens een persconferentie nadat de resolutie was aangenomen, zei Kirby: "We zijn heel duidelijk geweest, we zijn zeer consistent geweest in onze steun voor een staakt-het-vuren als onderdeel van een gijzelingsovereenkomst. Zo is de gijzelingsovereenkomst gestructureerd, en de resolutie erkent de lopende gesprekken."

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres zei dat de resolutie "ten uitvoer moet worden gelegd" om een staakt-het-vuren en de "onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle gijzelaars" veilig te stellen.

Mark Lyall-Grant, die van 2009 tot 2015 de Britse ambassadeur bij de VN was, vertelde op BBC Radio dat de resolutie betekende dat Israël nu "in wezen verplicht is zijn militaire campagne de komende vijftien dagen stop te zetten" – de duur van de rest van de islamitische heilige maand Ramadan, die de tekst voorschreef voor het staakt-het-vuren.

Hij voegde eraan toe dat de tekst juridisch bindend was voor Israël, maar niet voor Hamas, aangezien de Palestijnse groep geen staat is.

De VS werd er eerder van beschuldigd zijn vetorecht te gebruiken om Israël bij de VN te beschermen.

Het land is echter steeds kritischer geworden tegenover Israël over het escalerende dodental in Gaza, waar volgens het door Hamas geleide ministerie van Volksgezondheid in het gebied, ruim 32.000 mensen – voornamelijk vrouwen en kinderen – zijn omgekomen door het Israëlische bombardement.

De VS heeft Israël ook onder druk gezet om meer te doen om hulp in Gaza te krijgen, waar de gehele bevolking volgens hen te kampen heeft met ernstige niveaus van acute voedselonzekerheid.

De VN heeft Israël ervan beschuldigd de hulp te belemmeren; Israël heeft de VN de schuld gegeven van het niet uitvoeren van de distributies.

De huidige oorlog brak uit, nadat Hamas-schutters de grens waren binnengevallen en Israëlische gemeenschappen hadden aangevallen, waarbij volgens Israëlische cijfers ongeveer 1.200 mensen omkwamen.