Suikerprijzen stijgen wereldwijd na slecht weer door El Niño

Door de torenhoge suikerprijzen had Ishaq Abdulraheem weinig keus. Het verhogen van de broodkosten zou een daling van de omzet betekenen, dus besloot de Nigeriaanse bakker zijn productie met de helft te verminderen.

Voor tientallen andere bakkers die moeite hadden om het hoofd boven water te houden, terwijl ze hogere kosten voor brandstof en meel moesten doorstaan, bleken de stratosferische suikerprijzen de druppel te zijn, en ze gingen voorgoed dicht.

Suiker is nodig om brood te maken, een hoofdbestanddeel van de 210 miljoen inwoners van Nigeria. En voor velen die moeite hebben om eten op tafel te krijgen, biedt het een goedkope bron van calorieën. Stijgende suikerprijzen – een stijging van 55% in twee maanden – betekent minder bakkers en minder brood.

"Het is een zeer ernstige situatie", zei Abdulraheem.

Wereldwijd wordt suiker verhandeld tegen de hoogste prijzen sinds 2011, voornamelijk als gevolg van een lager mondiaal aanbod, nadat ongewoon droog weer de oogsten in India en Thailand, de tweede en derde grootste exporteurs ter wereld, beschadigde.

Dit is nog maar de jongste klap voor de ontwikkelingslanden die al kampen met tekorten aan basisproducten als rijst en een verbod op de voedselhandel, die hebben bijgedragen aan de voedselinflatie. Dit alles draagt bij aan de voedselonzekerheid vanwege de gecombineerde effecten van het natuurlijk voorkomende klimaatfenomeen El Niño, de oorlog in Oekraïne en zwakkere munten. Rijkere westerse landen kunnen de hogere kosten opvangen, maar armere landen hebben het moeilijk.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties voorspelt een daling van 2% in de mondiale suikerproductie in het seizoen 2023-2024, vergeleken met het voorgaande jaar, wat zich vertaalt in een verlies van ongeveer 3,5 miljoen ton, aldus Fabio Palmeri, een onderzoeker van de mondiale grondstoffenmarkt van de FAO. Suiker wordt steeds vaker gebruikt voor biobrandstoffen zoals ethanol, waardoor de mondiale suikervoorraden het laagst zijn sinds 2009.

Brazilië is de grootste suikerexporteur, maar de oogst zal de gaten pas later in 2024 helpen dichten. Tot die tijd blijven importafhankelijke landen – zoals de meeste in het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika – kwetsbaar.

Nigeria koopt bijvoorbeeld 98% van zijn ruwe suiker uit andere landen. In 2021 verbood het de import van geraffineerde suiker, wat in strijd was met een plan om de binnenlandse suikerverwerking op te bouwen, en kondigde het een project van $ 73 miljoen aan om de suikerinfrastructuur uit te breiden. Maar dat zijn strategieën voor de langere termijn. Abuja-handelaren zoals Abba Usman worden nu met problemen geconfronteerd.

Dezelfde zak suiker van 50 kilo die Usman een week geleden kocht voor 66 dollar, kost nu 81 dollar. Naarmate de prijzen stijgen, slinken zijn klanten.

"De prijs blijft elke dag toenemen, en we weten niet waarom", aldus Usman.

Dit is deels te wijten aan de El Niño, een natuurverschijnsel dat de mondiale weerpatronen verandert en extreme weersomstandigheden kan veroorzaken, variërend van droogte tot overstromingen. Wetenschappers geloven dat klimaatverandering El Niño sterker maakt.

India kende de droogste augustusmaand in meer dan een eeuw, en de oogsten in de westelijke deelstaat Maharashtra, die ruim een derde van de suikerrietproductie voor hun rekening neemt, bleven tijdens de cruciale groeifase achter.

Volgens de Indian Sugar Mills Association zal de Indiase suikerproductie dit jaar waarschijnlijk met 8% dalen. Het dichtstbevolkte land ter wereld is ook de grootste suikerconsument en beperkt nu de suikerexport.

In Thailand veranderden de effecten van El Niño vroeg in het groeiseizoen niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van de oogst, zegt Naradhip Anantasuk, leider van de Thailand Sugar Planters Association. Hij verwacht dat er in het oogstseizoen van 2024 slechts 76 miljoen ton suikerriet zal worden gemalen, vergeleken met 93 miljoen ton dit jaar.

Een rapport van het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) voorspelde een daling van de productie in Thailand met 15% in oktober.

Thailand maakte een stijging van de suikerprijzen binnen enkele dagen ongedaan en voerde voor het eerst sinds 2018 prijscontroles in. Anantasuk zei dat dit boeren ervan zou weerhouden suiker te verbouwen door hun inkomen te beperken.

"Het is alsof je de groei van de industrie verhindert, een open concurrentie verhindert", zei hij.

De groothandelsprijzen mochten stijgen om boeren te helpen de hogere kosten het hoofd te bieden – deels als gevolg van de eis van de overheid dat ze hun velden niet zouden verbranden, wat de oogst goedkoper maakt maar een groot deel van Thailand in zware smog omhult.

Vooruitkijkend wordt verwacht dat de Braziliaanse oogst 20% groter zal zijn dan die van vorig jaar, zegt Kelly Goughary, senior onderzoeksanalist bij het landbouwdata- en analysebedrijf Gro Intelligence. Maar aangezien het land zich op het zuidelijk halfrond bevindt, zal de impuls voor de mondiale voorraden pas in maart komen.

Volgens de USDA komt dit door het gunstige weer eerder dit jaar in Brazilië en een toename van het aantal gebieden waar suikerriet werd geplant.

De komende maanden zijn de grootste zorg, zegt Palmeri van de FAO. De bevolkingsgroei en de stijgende suikerconsumptie zullen de suikerreserves verder onder druk zetten, zei hij.

Volgens gegevens van de USDA heeft de wereld nu minder dan 68 dagen suikervoorraden in voorraad om aan haar behoeften te voldoen, vergeleken met 106 dagen toen de suikervoorraden in 2020 begonnen te dalen.

“Het staat op het laagste niveau sinds 2010”, zegt Joseph Glauber, senior research fellow bij het International Food Policy Research Institute.

Indonesië – vorig jaar de grootste suikerimporteur volgens de USDA – heeft de import teruggeschroefd en China, de tweede importeur, werd voor het eerst in zes jaar gedwongen suiker uit zijn voorraden te halen om de hoge binnenlandse prijzen te compenseren, zegt Palmeri.

Voor sommige landen slokt het importeren van duurdere suiker reserves aan vreemde valuta op, zoals dollars en euro's, die ook nodig zijn om olie en andere cruciale grondstoffen te betalen, zegt El Mamoun Amrouk, een FAO-econoom.

Dat geldt ook voor Kenia. Ooit zelfvoorzienend op het gebied van suiker, importeert het nu 200.000 ton per jaar vanuit een regionaal handelsblok. In 2021 beperkte de regering de import om lokale boeren te beschermen tegen buitenlandse concurrentie, maar kwam op dat besluit terug toen de oogsten krompen als gevolg van onvoldoende regen en wanbeheer.

De hoeveelheid suiker die in Kenia werd gemalen, daalde van juni tot augustus gestaag. Ter compensatie verdubbelde de maandelijkse import van september tot oktober. Ondertussen is de prijs van een zak lokale suiker van 50 kilogram verdubbeld tot 60 dollar, zei winkelier Joseph Kuraru.

In de grootste economie van Afrika is de strijd van Nigeriaanse bakkers een microkosmos van de gevolgen van de stijgende voedsel- en brandstofkosten en de buitensporige impact van hoge suikerprijzen, omdat deze zo alomtegenwoordig is. De vele bakkerijen in Abuja gebruiken suiker zowel om taarten zoeter te maken als om de gist te voeden die het brood doet rijzen.

Brood is vaak het enige voedsel dat arme huishoudens zich kunnen veroorloven. Als bakkers de broodprijzen verhogen, zoals ze eerder dit jaar met 15% deden, lijden sommige mensen honger.

De hogere kosten niet doorberekenen is geen optie, zegt Mansur Umar, voorzitter van de Nigerian Bakers’ Association. "Het is onmogelijk dat je hoog koopt en laag verkoopt", zei hij.