Divaliviering Surinaamse ambassade in Den Haag

Volgens prof. dr. Chan Choenni is op maandag 5 november geschiedenis geschreven. Voor zover zijn kennis reikt was het de eerste keer dat in de Surinaamse ambassade in Nederland een traditionele Divali ceremonie heeft plaatsgevonden. Een pandit en een brede vertegenwoordiging van de Surinaamse diaspora waren te gast bij de heer Ebu Jones, zaakgelastigde van de Republiek Suriname.

Nadat de pandit een aantal mantra's had gereciteerd en gezamenlijk enkele bhadjans waren gezongen, konden de aanwezigen aan tafel voor een vegetarische maaltijd. Hoewel de dampende geur van de dahl, karhi en warme rijst de mensen al tegemoet kwam, moest eerst wat geduld worden opgebracht. De pandit wilde als symbool van verbinding – het innerlijke met de kosmos, het land waar je verblijft met de rest van de wereld maar vooral ook de verbinding tussen Suriname en Nederland – een keten van 16 diya's laten aansteken.

Diverse vertegenwoordigers uit de Surinaamse diaspora werden daartoe uitgenodigd. Mensen die het maatschappelijk middenveld representeren, professionals uit de media, een voormalig burgemeester, een voorvechtster voor gendervraagstukken, vertegenwoordigers van organisaties die actief zijn in verschillende steden, vertegenwoordigers van de KKF, een ondernemer uit de Marrongemeenschap en de voorzitter van Stichting Apna de heer Vijay Gangadien. De laatste heeft samen met de ambassade het initiatief genomen tot de viering.

Uitdaging
Deze representanten van de Surinaamse diaspora stonden kort stil bij de betekenis van Divali. Naast verbondenheid ging het vooral om het aanwakkeren van het goede in de mens en je belangeloos inzetten voor de ander. De zaakgelastigde, Ebu Jones, sloot als gastheer af met een 'uitdaging' aan zijn gasten. Hoewel alle tafels keurig gedekt waren met bestek, daagde hij zijn gasten uit om de vegetarische maaltijd gewoon met de hand te eten. Zoals gebruikelijk dienen daartoe eerst de handen gereinigd te worden. Ook voor dat euvel had de heer Jones een oplossing. Hij ging persoonlijk met een karaf water langs de tafels om de handen te laten wassen.

Tijdens het eten zoemden de divaliwensen van de verschillende vertegenwoordigers nog door mijn hoofd. Ik ben grootgebracht in een Arya Samadji familie. De grondlegger van deze hervormingsbeweging was Swami Dayanand. Hij heeft zich vooral sterk gemaakt om af te rekenen met het kastenstelsel en de uitwassen daarvan. Door te strijden voor gelijke kansen voor mannen en vrouwen ongeacht hun afkomst wilde hij meer eenheid realiseren tussen de verschillende etnische groepen. Ik herkende iets van de geleverde strijd van deze Swami op deze avond.

De ambassade had namelijk gekozen om geen tafelschikking te maken naar de positie die mensen bekleden, zodat iedereen naar eigen keuze aan een tafel kon aanschuiven. De zienswijze van Swami Dayanand om meer eenheid tussen mensen te smeden kan in de huidige politieke context van Suriname bestempeld worden als het werken aan natievorming. Natievorming vereist niet alleen een visie op de samenleving maar ook leiderschap om verbindend te werken.

Persoonlijk betekenis
Met dit in mijn achterhoofd heeft Divali voor mij méér dan een spirituele betekenis. De diya die wij aansteken bestaat uit drie afzonderlijke elementen namelijk de diya, de ghee en de batti. Het aardewerk kuipje, de geklaarde boter en het wattelontje stellen als afzonderlijk element weinig voor. Maar door het aansteken komen deze drie afzonderlijke elementen wel tot eenheid namelijk het vuur dat gaat branden. Vuur staat voor mij voor energie, beweging, (warmte)ontwikkeling. Vuur symboliseert hartstocht en liefde en staat tevens symbool voor levenskracht. Die levenskracht hebben we als mens, ongeacht tegenslagen waar we mee te maken hebben, in elke fase van ons leven nodig. Oók als land is de levenskracht nodig om tegenstellingen te overbruggen, door te ontwikkelen en te groeien. Divali heeft daarmee een nationale betekenis: het is de eenheid in verscheidenheid van de Surinaamse gemeenschap die wij als waarde moeten koesteren.

Mes en vork
Al mijmerend dwaalden mijn gedachten verder af en keek ik tijdens het eten nog even om mij heen naar de andere tafels. Enkele dames hadden de uitdaging van zaakgelastigde toch niet aangedurfd. Ik zag uit mijn ooghoeken hoe deze dames met mes en vork hun roti aten én met een lepel rijst met dahl en karhi. In de nazit hoorde ik enkele mannelijke aanwezigen fluisteren: "die dames zijn zeker vanmiddag naar de nagelstudio geweest en dachten zeker aan de rekening die ze daar hebben betaald. Daarom durfden ze niet met hun handen”. Laat ik dit laatste maar op 'mannenhumor' houden voordat ik van seksisme wordt beticht.

Stanley Ramkhelawan
Hij schrijft over de Surinaamse diaspora in Nederland