COP30 eindigt in teleurstelling: fossiele brandstoffen taboe in slotverklaring

De internationale klimaatonderhandelingen in Brazilië zijn zaterdag afgesloten met een slotverklaring die door velen wordt gezien als een gemiste kans. Ondanks weken van diplomatiek overleg en dringende oproepen van wetenschappers, kon de COP30-top geen directe verwijzing naar fossiele brandstoffen opnemen — precies de sector die verantwoordelijk is voor het grootste deel van de wereldwijde uitstoot.

Het sterk afgezwakte einddocument werd door diplomaten openlijk bekritiseerd als “onvoldoende”, “risicomijdend” en “onverantwoord vaag”. Vooral olieproducerende landen, waaronder Saudi-Arabië en Rusland, kwamen als duidelijke winnaars uit de onderhandelingen. Zij slaagden erin om expliciete taal over het afbouwen van olie, gas en steenkool te blokkeren, ondanks groeiende druk van kwetsbare eilandstaten, Europese landen en ngo’s die waarschuwen dat verder uitstel catastrofaal is.

Hoewel de verklaring waarschuwt voor de kosten van klimaatinactie en de urgentie van wereldwijde solidariteit benadrukt, ontbreekt elke routekaart om opwarming daadwerkelijk te beperken. Beleidsplannen om fossiele brandstoffen te vervangen door duurzame energiebronnen werden naar voetnoten verwezen, zonder concrete tijdslijnen of bindende verplichtingen.

Klimaatexperts reageren somber. Zij benadrukken dat zonder een snelle mondiale transitie weg van fossiele brandstoffen, het beperken van de opwarming tot 1,5°C onmogelijk wordt. Het vooruitzicht is zorgwekkend: dodelijke hittegolven, langdurige droogtes, vernietigende overstromingen en steeds extremere bosbranden zullen in intensiteit blijven toenemen.

“De wetenschap is helder, maar de politieke wil ontbreekt,” waarschuwde een vooraanstaand klimaatonderzoeker in Belém. “We kunnen het ons niet permitteren om deze woorden nog langer te vermijden.”

De conferentie leek op vrijdagavond zelfs volledig te ontsporen. Diplomaten verlieten urenlang de onderhandelingszalen, teksten werden herschreven, geschrapt en opnieuw ingediend, en coalities botsten openlijk met elkaar. Pas in de vroege ochtend slaagden onderhandelaars erin om voldoende consensus te vinden om een totale implosie van COP30 te vermijden.

De marathonvergaderingen, omschreven als chaotisch en gespannen, resulteerden uiteindelijk in een slotdocument dat vooral bedoeld lijkt om de schijn van vooruitgang op te houden — zonder fundamentele verschuivingen in het mondiale energiebeleid.

Hoewel de top enkele technische afspraken opleverde over klimaatfinanciering, monitoring en ondersteuning voor ontwikkelingslanden, blijft de kern van het probleem onaangeroerd. Voor klimaatactivisten, kwetsbare gemeenschappen en landen die al worden geconfronteerd met de harde realiteit van klimaatverandering, voelt het eindresultaat als een politieke capitulatie.

“Dit was hét moment voor wereldleiders om te tonen dat ze de klimaatcrisis serieus nemen,” reageerde een afgevaardigde uit een Caribisch eilandstaat. “Maar hun stilte over fossiele brandstoffen spreekt luider dan elke toespraak die hier is gehouden.”

COP30 in Belém stond symbool voor de strijd om het Amazonegebied te beschermen en om wereldwijd een nieuw hoofdstuk te openen in klimaatbeleid. In plaats daarvan eindigde de top met een document dat vooral de geopolitieke realiteit weerspiegelt: de belangen van de fossiele industrie blijven stevig verankerd, zelfs op het moment dat de wereld brandt.