Trump overleeft moordaanslag na grote beveiligingsfout

Donald Trump heeft een moordaanslag overleefd in het weekend, dagen voordat hij de formele Republikeinse presidentiële nominatie zou aanvaarden. De aanval zal de politieke verdeeldheid in de VS verder aanwakkeren en het heeft vragen doen rijzen over de tekortkomingen op het gebied van de veiligheid.

De 78-jarige Trump was net begonnen aan een campagnetoespraak in Butler, Pennsylvania, ongeveer 50 kilometer ten noorden van Pittsburgh, toen er zaterdag schoten klonken die het rechteroor van de voormalige president raakten en zijn gezicht met bloed besmeurden.

"Vecht vecht vecht!" Trump richtte zijn vuist tegen de supporters terwijl agenten van de geheime dienst hem haastig wegbrachten. Zijn campagne zei dat het goed met hem ging en dat hij geen ernstige verwondingen leek te hebben opgelopen, afgezien van een wond aan zijn rechterbovenoor.

De FBI identificeerde de 20-jarige Thomas Matthew Crooks uit Bethel Park, Pennsylvania, als de verdachte van wat zij een poging tot moord noemde. Volgens de kiezersgegevens van de staat was hij een geregistreerde Republikein en had hij op 17-jarige leeftijd een donatie van $ 15 gedaan aan een Democratisch politiek actiecomité.

Wetshandhavers vertelden verslaggevers dat ze nog geen motief voor de aanval hadden geïdentificeerd.

De schietpartij vond plaats minder dan vier maanden vóór de verkiezingen van 5 november, toen Trump te maken kreeg met een herverkiezingsstrijd met de democratische president Joe Biden. Uit de meeste opiniepeilingen, waaronder die van Reuters/Ipsos, blijkt dat de twee in een spannende strijd verwikkeld zijn.

De verdachte werd doodgeschoten door agenten van de geheime dienst, zei de dienst, nadat hij het vuur opende vanaf het dak van een gebouw op ongeveer 140 meter van het podium waar Trump sprak. Bij zijn lichaam werd een halfautomatisch geweer in AR-15-stijl teruggevonden.

Eén persoon die de bijeenkomst bijwoonde werd gedood en twee andere toeschouwers raakten ernstig gewond, aldus de geheime dienst.

"Op dit moment is het belangrijker dan ooit dat we verenigd zijn en ons ware karakter als Amerikanen laten zien, sterk en vastberaden blijven en het kwaad niet laten winnen”, zei Trump zondag tijdens zijn Truth Social-dienst.

Trump verliet het Butler-gebied onder bescherming van de geheime dienst en arriveerde later bij zijn golfclub in Bedminster, New Jersey.

De geheime dienst ontkende in een verklaring de beschuldigingen van sommige Trump-aanhangers dat zij campagneverzoeken om extra veiligheid hadden afgewezen.

"De bewering dat een lid van het veiligheidsteam van de voormalige president om extra veiligheidsmiddelen vroeg, maar die de Amerikaanse geheime dienst of het ministerie van Binnenlandse Veiligheid hebben afgewezen, is absoluut onjuist", zei woordvoerder
Anthony Guglielmi van de geheime dienst in een verklaring. "In feite heeft de Amerikaanse geheime dienst onlangs beschermende middelen en capaciteiten toegevoegd aan het beveiligingsdetail van de voormalige president."

Vorige schietpartijen
Hoewel massale schietpartijen een vast onderdeel zijn van het Amerikaanse leven, was de aanval de eerste schietpartij op een Amerikaanse president of kandidaat van een grote partij sinds de poging tot moord in 1981 op de Republikeinse president Ronald Reagan.

In 2011 raakte de toenmalige Democratische congresvrouw Gabby Giffords ernstig gewond bij een aanval op een bijeenkomst van kiezers in Arizona. De Republikeinse Amerikaanse vertegenwoordiger Steve Scalise raakte ook zwaar gewond bij een politiek gemotiveerde aanval in 2017 op een groep Republikeinse vertegenwoordigers die oefenden voor een honkbalwedstrijd voor een goed doel.

Giffords richtte later een toonaangevende wapencontroleorganisatie op. Scalise is een fervent verdediger van wapenrechten gebleven.

De aanval verhoogde de al lang bestaande zorgen dat er tijdens de presidentiële campagne en na de verkiezingen politiek geweld zou kunnen uitbarsten. De zorgen weerspiegelen gedeeltelijk de polarisatie van het electoraat, waarbij het land bitter verdeeld lijkt in twee kampen met uiteenlopende politieke en sociale visies.

Amerikanen vrezen toenemend politiek geweld, zo blijkt uit recente peilingen van Reuters/Ipsos, waarbij twee op de drie respondenten van een enquête uit mei zeiden dat ze bang waren dat er geweld zou kunnen volgen op de verkiezingen.

Trump-aanhangers bestormden op 6 januari 2021 het Amerikaanse Capitool in een poging zijn verkiezingsnederlaag ongedaan te maken, aangewakkerd door zijn valse beweringen dat zijn verlies het gevolg was van wijdverbreide fraude. Meer dan honderd politieagenten raakten gewond, vijf mensen kwamen om en het Capitool leed voor miljoenen dollars aan schade door het geweld.

Trump zal de formele nominatie van zijn partij ontvangen op de Republikeinse Nationale Conventie, die maandag in Milwaukee van start gaat. Deelnemers aan de bijeenkomst beschreven scènes van paniek en chaos na de schietpartij.

Ron Moose, een Trump-supporter bij de bijeenkomst, zei dat hij ongeveer vier schoten hoorde. "Ik zag de menigte naar beneden gaan en toen dook Trump weg, ook heel snel", zei hij. "Toen sprong eenieder van de geheime dienst op en beschermde hem zo snel ze konden. We praten binnen een seconde dat ze hem allemaal beschermden."

De schoten leken afkomstig te zijn van buiten het door de geheime dienst beveiligde gebied, aldus de dienst.

Uren na de aanval riep de Oversight Committee in het door de Republikeinen geleide Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Kimberly Cheatle, directeur van de geheime dienst, op om te getuigen tijdens een hoorzitting gepland op 22 juli.

"Amerikanen eisen antwoorden over de moordaanslag op president Trump", aldus het panel in een verklaring op sociale media.

Veroordeling geweld
Toonaangevende Republikeinen en Democraten veroordeelden het geweld snel, net als buitenlandse leiders.

"Er is geen plaats voor dit soort geweld in Amerika. We moeten ons verenigen als één natie om het te veroordelen", zei Biden in een verklaring. Bidens campagne onderbrak de televisiereclame en stopte alle andere uitgaande communicatie, zei een campagnefunctionaris.

Sommige Republikeinse bondgenoten van Trump zeiden dat ze geloofden dat de aanval politiek gemotiveerd was.

"Wekenlang voeden de Democratische leiders de belachelijke hysterie dat het winnen van de herverkiezing door Donald Trump het einde zou betekenen van de democratie in Amerika", aldus Scalise, de nummer 2 Republikein van het Huis van Afgevaardigden.

"Het is duidelijk dat we in het verleden extreemlinkse gekken hebben zien handelen met gewelddadige retoriek. Deze opruiende retoriek moet stoppen."

Trump, die van 2017 tot 2021 president was, versloeg al vroeg in de campagne met gemak zijn rivalen voor de Republikeinse nominatie. Hij verenigde zijn partij om zich heen nadat de steun kortstondig wankelde toen zijn aanhangers op 6 januari 2021 het Amerikaanse Capitool aanvielen in een poging zijn verkiezingsnederlaag van 2020 ongedaan te maken.

De zakenman en voormalige reality-tv-ster ging het jaar in met een reeks juridische zorgen, waaronder vier afzonderlijke strafrechtelijke vervolgingen. Hij werd eind mei schuldig bevonden aan het verdoezelen van zwijggeldbetalingen aan een pornoster. Maar de andere drie vervolgingen waarmee hij wordt geconfronteerd – waaronder twee wegens zijn pogingen om zijn nederlaag ongedaan te maken – zijn door verschillende factoren stopgezet, waaronder een uitspraak van het Hooggerechtshof begin deze maand waarin werd vastgesteld dat hij gedeeltelijk immuun was voor vervolging.

Trump beweert, zonder bewijs te leveren, dat alle vier de vervolgingen door Biden zijn georkestreerd om te voorkomen dat hij weer aan de macht komt.