In een opmerkelijke beslissing heeft het ministerie van Economische Zaken, Ondernemerschap en Technologische Innovatie (EZ) aangekondigd dat het de prijzen van tweedehands autobanden zal vaststellen. Dit gebeurt na screening van importdocumenten en betalingsbewijzen, en in overleg met autobandenbedrijven en importeurs. Hoewel deze maatregel is bedoeld om de markt te reguleren en consumenten te beschermen, roept het ingrijpen in de prijsbepaling van een product zoals autobanden vragen op over de marktwerking en het effect op de consument in Suriname. Het voorbeeld van de autobanden kan dienen als casus voor andere soortgelijke goederen.

In een gezonde, geliberaliseerde markt is concurrentie het mechanisme dat prijzen reguleert. Door aanbieders vrij te laten in hun prijsstelling, worden bedrijven gestimuleerd om efficiënter te werken en de beste prijs-kwaliteitverhouding aan consumenten te bieden. 

Suriname heeft 25 jaar geleden geprobeerd marktliberalisatie te introduceren, waarbij concurrentie werd aangemoedigd. Echter, deze inspanningen faalden omdat er geen passende wetgeving werd gecreëerd om de liberalisatie te ondersteunen. Marktliberalisatie vereist bijpassende wetgeving, zoals consumentenbeschermingswetgeving, mededingingswetgeving en kwaliteitswetgeving. Tijdens de regering onder leiding van Bouterse zijn conceptwetten voor deze noodzakelijke regelgeving aangeboden aan De Nationale Assemblee, maar deze wetten zijn nooit goedgekeurd. Hierdoor ontbreekt de juridische infrastructuur die een vrije en concurrerende markt mogelijk maakt en beschermt, wat nadelig is voor de consument.
 
Prijscontrole is doorgaans voorbehouden aan economisch gevoelige producten zoals basisvoedingsmiddelen of essentiële medicijnen, waar fluctuaties in prijs grote sociale gevolgen kunnen hebben. Economisch gevoelige producten zijn goederen en diensten die cruciaal zijn voor de basislevensbehoeften van burgers, zoals voedsel, drinkwater, elektriciteit en gezondheidszorg. Voor deze producten kan prijscontrole gerechtvaardigd zijn om ervoor te zorgen dat iedereen, ongeacht hun financiële situatie, toegang heeft tot deze essentiële goederen en diensten.
 
Autobanden vallen echter niet in deze categorie. Zij vormen geen primaire levensbehoefte en hun prijsvariaties hebben geen directe impact op de koopkracht van de gemiddelde burger. Het zijn eerder luxe goederen die, hoewel nuttig en soms noodzakelijk, niet van dezelfde urgentie zijn als voedsel en medicijnen. De argumenten voor prijsregulering in dit segment lijken dan ook onterecht en kunnen op de lange termijn nadelig zijn voor de consument. Ditzelfde geldt voor andere niet-essentiële goederen.
 
Prijsregulering kan namelijk leiden tot een verstoring van de marktbalans. Bedrijven kunnen minder geneigd zijn om te investeren in kwaliteitsverbetering of innovatie wanneer zij beperkt worden in hun prijsstrategieën. Dit kan resulteren in een afname van de productkwaliteit en een gebrek aan variëteit voor de consument. Bovendien kan het opleggen van prijsplafonds leiden tot een grijze markt, waar producten buiten de officiële kanalen om worden verhandeld tegen hogere prijzen, wat schadelijk is voor de consument. Deze problemen zijn niet uniek voor autobanden, maar kunnen zich voordoen bij elke poging om de prijzen van vergelijkbare goederen te reguleren.
 
Een andere negatieve consequentie van prijsregulering is de ontmoediging van nieuwe toetreders tot de markt. Wanneer prijzen kunstmatig laag worden gehouden, kunnen de winstmarges van nieuwe bedrijven verkleinen, waardoor hun motivatie om de markt te betreden vermindert. Dit beperkt de concurrentie, wat kan leiden tot minder keuze en mogelijk hogere prijzen voor de consument op de lange termijn. Ditzelfde effect kan optreden bij andere markten waar prijsregulering wordt ingevoerd.
 
Daarnaast moeten de administratieve lasten van het handhaven van dergelijke prijscontroles niet worden onderschat. Zowel de overheid als bedrijven moeten tijd en middelen investeren om aan deze regelgeving te voldoen, wat kan resulteren in hogere operationele kosten en uiteindelijk hogere prijzen voor de consument.
 
Bovendien heeft de prijsregulering van tweedehands autobanden tot nu toe niet gewerkt om de consumenten gerust te stellen. Consumenten blijven bezorgd over de prijs en kwaliteit van autobanden, ondanks de maatregelen van de overheid. Dit laat zien dat prijsregulering niet altijd de gewenste effecten heeft en soms juist averechts kan werken.
 
De Economische Controle Dienst zal weliswaar toezicht houden op de naleving van de nieuwe regels, maar het zou efficiënter en economisch verstandiger zijn om toezicht te houden op eerlijke concurrentie en kwaliteitsstandaarden in plaats van prijsbepaling bij producten zoals autobanden en vergelijkbare goederen. Dit zou niet alleen de autobandenmarkt, maar ook andere sectoren ten goede komen, wat op lange termijn beter is voor de consument.
 
In conclusie, het ministerie van Economische Zaken moet heroverwegen of het vaststellen van prijzen voor tweedehands autobanden en soortgelijke goederen wel de juiste weg is. Het vertrouwen in de vrije markt en het stimuleren van concurrentie zijn de sleutels tot een gezonde en duurzame economische ontwikkeling die uiteindelijk de consument ten goede komt. Autobanden en soortgelijke goederen zijn geen economisch gevoelige producten en zouden vrij verhandeld moeten worden zonder onnodige overheidsinmenging. De noodzakelijke wetgeving die marktliberalisatie ondersteunt, moet alsnog worden gerealiseerd om een eerlijk en competitief speelveld te waarborgen, wat uiteindelijk de consument zal beschermen en ten goede zal komen.
 
Tot slot moeten we ons realiseren dat een succesvolle liberalisatie van de markt ook betekent dat er actief wordt gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur en het ondersteunen van ondernemers. Dit omvat het creëren van een gunstig ondernemingsklimaat, het bieden van educatieve en financiële ondersteuning aan kleine en middelgrote ondernemingen, en het garanderen van transparantie en integriteit binnen de overheid. Door deze maatregelen te implementeren, kan Suriname een sterke, concurrerende markt ontwikkelen die de belangen van zowel consumenten als ondernemers beschermt en bevordert.

Daniella Sumter
Ex-Assembleelid