In het oorspronkelijke verdrag van Chaguaramas is duidelijk aangegeven dat het doel van Caricom vooral gericht was op economische samenwerking en integratie. Men heeft het expliciet over de hoop en aspiraties om volledige werkgelegenheid en betere leef- en werkomstandigheden te realiseren. Dat moest gebeuren via de instelling van een gemeenschappelijke markt (Common Market) met een gezamenlijk buitentarief. Daarnaast was er ruimte voor functionele samenwerking en afstemming van het buitenlands beleid. Formeel is de Caribbean Community gescheiden van de Common Market en de Bahama's is in 1983 wel lid geworden van de Community, maar niet van de Market.

De economische integratie is niet goed gelukt en in 1989 werd besloten om de Gemeenschappelijke Markt te vervangen door een Caricom Single Market and Economy (CSME). Ook wilde men de eigen markt vergroten, hetgeen kon door andere landen toe te laten als lid, en door de handelsbetrekkingen met niet traditionele partners te versterken. Ook dit gaat moeizaam, want de lidlanden willen wel de voordelen hebben, maar niets inleveren. Elk land wil steeds zelf alles bepalen. Suriname is hier o.m. slachtoffer van geworden in het geval van de Doksenclub, omdat Trinidad ondanks de vrije importregels allerlei andere drempels opwierp om de import van doksen tegen te houden.

In Europa vormden de landen in 1957 een samenwerkingsverband via de Europese Economische Gemeenschap. Daar werd een Europese Commissie opgericht, welke meer beleidsruimte kreeg om gezamenlijke regels vast te stellen en die te monitoren. Hierdoor konden de interne handelsgrenzen worden afgeschaft, zodat er binnen de Europese Unie inderdaad een vrijhandel is ontstaan. Ook is er een gezamenlijke munt gekomen, de Euro, waardoor het reizen en de handel veel makkelijker zijn geworden. De Caricom heeft wel een secretariaat, maar dat is vrij klein omdat er niet voldoende middelen beschikbaar worden gesteld, terwijl het secretariaat beperkte bevoegdheden heeft. Dat levert beperkingen op voor verdere groei.

Caricom heeft in de afgelopen 50 jaar zeker een aantal zaken bereikt met name via de oprichting van nieuwe instituten om de samenwerking te verbeteren. In 2001 is het verdrag van Chaguaramas vernieuwd met een ruimere doelstelling. Er zijn nu vier zaken waar de Caricom zich op richt t.w.: Economische Integratie, Menselijke en Sociale Ontwikkeling, Coördinatie van Buitenlands Beleid, en Coördinatie op gebied van veiligheid.

Bij de viering van 50 jaar gaf de huidige Secretaris Generaal van de Caricom, mevr. Carla Barnett, het volgende overzicht. “We hebben gefunctioneerd als een samenwerkingsmechanisme dat verschillende gespecialiseerde regionale instellingen heeft opgericht, onder meer op het gebied van onderwijs, gezondheid, landbouw, rampenbeheer, klimaatverandering en criminaliteit en veiligheid, die allemaal werken om de voordelen van onze integratie te vergroten. We moeten onszelf er van tijd tot tijd aan herinneren dat we als regio succesvol zijn geweest bij het opzetten van de Caribbean Development Bank, het Caribische Hof van Justitie, het Caribbean Disaster Emergency Management Agency, de Caribbean Catastrophe Risk Insurance Facility, de Caribbean Examination Council, het Pan Caribbean Partnership against HIV/AIDS en het Caribbean Public Health Agency, onder andere.” Er zijn nog meer gebieden en instituten te noemen, die het lidmaatschap de moeite waard maken.

Suriname is in 1995 lid geworden van de Caricom. Wij zijn geen Engelse kolonie geweest en ook geen lid van de voorloper van de Caricom nl. de Caribbean Free Trade Association (Carifta, 1965-1973). Het integreren in de regio is een proces geweest, waarbij Suriname zelf stappen moest zetten, want onbekend maakt onbemind. Die stappen zijn gaandeweg ook gezet en wij zijn nu lid van Caricom en van diverse andere regionale organisaties. In het begin was het vooral belangrijk om lid te worden vanwege politieke redenen nl. beter leren kennen van onze buurlanden en de regio. Nu wij ze beter hebben leren kennen, kunnen wij de volgende stappen zetten nl. economische, politieke en andersoortige samenwerking op basis van wederzijds belang.

Het is tegenwoordig heel moeilijk om als klein land alleen te staan en doelen te realiseren. Bundeling van krachten levert meer op. Dat hebben de Caribische landen die samenwerken inmiddels wel begrepen. Het bespaart kleine landen ook hoge kosten, want als je gezamenlijke standpunten hebt, dan hoeft niet iedereen elke keer overal aanwezig te zijn. Er kunnen woordvoerders worden aangewezen die namens de groep spreken. Wanneer de Caricom samen optrekt wordt er wel naar geluisterd, want dan gaat het om een regionaal blok van 15 stemmen en een bevolking van bijna 20 miljoen. In de relatie met de Verenigde Staten is er dankzij goed gezamenlijk optreden de laatste jaren ook verandering gekomen. De toespraak van minister Blinken tijdens de 45e vergadering van regeringsleiders van Caricom is van een heel ander kaliber en toonzetting dan voorheen. U moet dat zelf maar lezen.

Marten Schalkwijk

Politiek analist