President Santokhi, mag ik uw aandacht?

De VHP heeft de afgelopen verkiezingen in mei 2020 gewonnen. Maar het is goed te onderstrepen dat veel kiezers niet vóór de VHP hebben gestemd, maar tégen de NDP. De overwinning drijft dus op een grote categorie zwevende kiezers. Bovendien is de overwinning niet groot genoeg om een eigen beleid te bepalen. Anders gezegd, de overwinning is fragiel. Voeg daaraan toe dat u een failliete boedel heeft geërfd, dan is duidelijk dat elke president het in deze situatie moeilijk zal hebben. Dat dwingt tot zure compromissen die tot veel onbegrip hebben geleid. Daarnaast heeft u door eerdere besluiten veel kritiek uitgelokt. Ik zal die hier niet herhalen, maar mij beperken tot economische kwesties die onvoldoende doorklinken in de publieke discussie en die de komende tijd dwingende gevolgen zullen hebben. Waarvoor graag uw aandacht.

Allereerst, u benadrukt bij elke gelegenheid dat de huidige economische janboel een erfenis is van de vorige regering. Een onderdeel van die erfenis is dat de toekomstige inkomsten uit de export zijn verpand om leningen te krijgen. Het is mij onbekend of de hele exportproductie is verpand of dat de belastingen daarbuiten vallen. Maar wel is duidelijk dat de exportopbrengst in mindere mate naar Suriname zal terugvloeien, omdat die in mindere mate geherinvesteerd zal worden. Het is daarom te verwachten dat het land afstevent op een deviezenprobleem. Dat scenario noodzaakt tot het ‘saneren’ van de import op de korte termijn. Alleen zo kunt u de gevolgen van een deviezenschaarste mitigeren en toekomstige prijsstijgingen en verarming afzwakken. Maar voor de bevolking zullen het zware tijden blijven.

Ten tweede, ik hoor u tijdens verschillende gelegenheden praten over uw pogingen om de overheidsschulden te herstructureren en investeerders aan te trekken. Dat laatste is aanzienlijk lastiger dan u het voorstelt, bijvoorbeeld omdat er onvoldoende arbeiders zijn om serieuze investeringen te realiseren. Maar ondanks de deplorabele openbare financiën belooft u de inkomsten van armlastige particuliere huishoudens te verhogen. Hoe dacht u dat te realiseren wanneer de overheid moeite heeft om salarissen te betalen, buitenlandse leningen af te lossen en afkoerst op een deviezencrisis?

Ten derde, ik heb u ook horen zeggen te rekenen op hulp van het IMF. Van het IMF is bekend dat hij altijd een aantal sanerende maatregelen eist, waarvan devaluatie, belasting verhogen, sanering van de overheidsfinanciën, verhoging van de rente en bevriezing of verlaging van de lonen standaardelementen zijn. Dat is een sterk versoberend pakket met verregaande consequenties, zeker in een kleine economie. Het zal de werkloosheid doen toenemen, de schaal van de verarming vergroten, en de sociale onrust aanwakkeren.

Ten vierde, het is mij bekend dat de ontstane armoede u ter harte gaat. Maar dat bestrijdt u niet door hogere inkomsten te beloven. Zeker in een periode van inflatie, die de komende tijd harder gaat stijgen, zal er onvermijdelijk een loon-prijs spiraal ontstaan. Een goede strategie om de armoede te bestrijden is om maximumprijzen voor de eerste levensbehoeften vast te stellen, die streng te handhaven en de cambiohouders en bankiers te betrekken in een strategie om prijzen te laten dalen. U kunt deze monetaire actoren tot partners maken van beleid in plaats van tot beleidsobjecten. Helaas zie ik op dit front, ondanks uw goede bedoelingen, geen serieuze beweging. 

Het voorgaande betekent, ten vijfde, dat u zo snel mogelijk een werkgelegenheidspolitiek dient op te starten. Suriname heeft historisch te maken met een veel te kleine particuliere sector om de natuurlijke aanwas van de beroepsbevolking op te vangen, laat staan wanneer dit segment van werkzoekenden wordt aangevuld met ontslagen werknemers. Traditioneel is dit probleem ‘opgelost’ door de werkzoekenden in de overheidssector onder te brengen, het zogenoemde ‘regelen’. Maar in de huidige omstandigheden kan de overheid deze belasting economisch en politiek niet dragen.

Het is overigens een misrekening om, gegeven de huidige beperkingen, te blijven anticiperen op toekomstige inkomsten zoals exportopbrengsten, leningen en investeringen. Het vereist een proactief beleid om de economische problemen het hoofd te bieden, vooral een beleid gericht op expansie van sectoren die deviezen en werkgelegenheid genereren. Ik vind het zorgelijk dat niets in uw pakket van maatregelen doet denken aan een begin van een dergelijke aanpak van de economische problemen. 

Ten slotte, u heeft in mei 2020 niet alleen een failliete boedel gewonnen, maar ook een enorme volkswoede geërfd. Door de kritiek uit de samenleving te negeren stuwt u de woede tot grotere hoogte. Daarom is het onverstandig om de kritiek uit de samenleving of uit uw eigen partij af te doen als ‘ruis’. U kunt makkelijk uw voordeel doen met het commentaar van kritische economen in Suriname, dat is immers het nut van de publieke discussie in een democratie. Het is een illusie dat u die corrigerende kritiek zonder politieke consequenties kan negeren.