De klimaattop in Madrid, Spanje was de langste tot nog toe. Toch zijn de resultaten teleurstellend. (Foto: Reuters)
De langste klimaatbesprekingen van de Verenigde Naties zijn eindelijk in Madrid beëindigd met een compromisakkoord. Uitgeputte afgevaardigden bereikten overeenstemming over de kernvraag om de wereldwijde respons op het terugdringen van koolstof te vergroten. Alle landen zullen nieuwe klimaatbeloften op tafel moeten leggen tegen de tijd van de volgende grote conferentie volgend jaar in Glasgow.

Geschillen over andere vragen - inclusief koolstofmarkten - werden uitgesteld tot de volgende bijeenkomst. Na twee extra dagen en nachten van onderhandelingen kwamen de afgevaardigden eindelijk een deal overeen die nieuwe, verbeterde plannen voor CO2-reductie op tafel zal leggen tegen de tijd van de Glasgow-conferentie volgend jaar.

Alle partijen zullen de kloof moeten dichten tussen wat volgens de wetenschap noodzakelijk is om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, en de huidige stand van zaken waardoor de wereld in de jaren 2030 voorbij deze drempel zou komen.

Ondersteund door de Europese Unie en kleine eilandstaten werd de drang naar hogere ambitie tegengewerkt door een reeks landen, waaronder de VS, Brazilië, India en China. Er werd echter een compromis gesloten waarbij de rijkere landen moesten aantonen dat zij hun beloften over klimaatverandering in de jaren vóór 2020 hebben waargemaakt.

Reactie
VN-secretaris-generaal Antonio Guterres is teleurgesteld over het resultaat. "De internationale gemeenschap verloor een belangrijke kans om meer ambitie te tonen met betrekking tot mitigatie, aanpassing en financiering om de klimaatcrisis aan te pakken," werd hij geciteerd door persbureau AFP. 'Ik heb nog nooit zo'n gebrek aan voeling gezien'.

Ondertussen beschreef Laurence Tubiana van de European Climate Foundation en een architect van de overeenkomst van Parijs het resultaat als "echt een allegaartje en een verre schreeuw van wat de wetenschap ons vertelt dat nodig is."

"Grote spelers die met resultaten moesten komen in Madrid voldeden niet aan de verwachtingen, maar dankzij een progressieve alliantie van kleine eilandstaten, Europese, Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse landen, hebben we de best mogelijke resultaten behaald, tegen de wil van grote vervuilers in."

Beslissingen over andere kwesties, waaronder de netelige kwestie van de koolstofmarkten, zijn uitgesteld tot Glasgow. Campagnevoerders hebben dit aspect van de deal verwelkomd. "Gelukkig zijn de zwakke regels voor een marktgebaseerd mechanisme, gepromoot door Brazilië en Australië, dat de inspanningen om de uitstoot te verminderen zou hebben ondermijnd, opgeschort en kan het gevecht daarop volgend jaar doorgaan op COP26 in Glasgow," zei Mohamed Adow met de groep Power Shift Africa.

Velen van de aanwezigen waren niet tevreden met het totale pakket en vonden dat dit niet de urgentie van de wetenschap weerspiegelde. De waarnemend minister van Spanje voor de ecologische transitie, Teresa Ribera, zei dat het mandaat duidelijk was. "Landen moeten ambitieuzere NDC's (nationaal vastgestelde bijdragen) in 2020 presenteren dan wat we vandaag hebben, omdat het belangrijk is om de wetenschap en de eisen van mensen aan te pakken, en onszelf te verplichten meer en sneller te doen."

Onderhandelaars zullen echter tevreden zijn dat ze het proces levend hebben gehouden na deze moeilijke en complexe gesprekken in Madrid.

Bewijs opwarming aarde
De wereld is nu volgens de World Meteorological Organization (WMO) bijna een graad Celsius warmer dan voorheen. De 20 warmste jaren ooit waren in de afgelopen 22 jaar, waarbij de jaren 2015-2018 de top vier vormen.

De WMO zegt dat als de huidige opwarmingstrend aanhoudt, de temperaturen tegen het einde van deze eeuw met 3tot 5°C kunnen stijgen. Een drempel van 2°C werd lang beschouwd als de toegangspoort tot gevaarlijke opwarming. Meer recent hebben wetenschappers en beleidsmakers betoogd dat het houden van de temperatuur tot boven 1,5°C een veiliger limiet is voor de wereld.

Maar een IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change)-rapport in 2018 suggereerde dat het behalen van de 1,5°C-doelstelling "snelle, ingrijpende en ongekende veranderingen in alle aspecten van de samenleving zou vereisen". Er zijn verschillende niveaus van onzekerheid over de omvang van mogelijke effecten.

Maar de veranderingen kunnen zoetwatertekorten veroorzaken, grote veranderingen teweegbrengen in ons vermogen om voedsel te produceren en het aantal sterfgevallen als gevolg van overstromingen, stormen, hittegolven en droogtes verhogen.

Zelfs als we de uitstoot van broeikasgassen nu drastisch verminderen, zeggen wetenschappers dat de effecten zullen voortduren omdat delen van het klimaatsysteem, met name grote water- en ijslichamen, honderden jaren nodig kunnen hebben om te reageren op temperatuursveranderingen. Het duurt ook tientallen jaren voordat broeikasgassen uit de atmosfeer worden verwijderd.