De acceptatie van Resolutie 217 terzake de fundamentele rechten van de mens, aangenomen tijdens de 3e Sessie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN), 10 December 1948, markeert een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de ontwikkeling en bescherming van mensenrechten. De internationale gemeenschap, vertegenwoordigd  in de VN,  met 58 vooraanstaande landen in een voortrekkers rol, kwamen toen bijeen in Parijs en debatteerde over de verankering van onmisbare en fundamentele rechten van burgers in een integraal document, de zogenoemde “(de) Verklaring voor de Rechten van de Mens”, dat een universele geldigheid zou moeten hebben. Met de goedkeuring door 48  landen toen, werd “de Universele Verklaring van  de Rechten van de Mens” (UVRM) aangenomen, als een set van onvervreemdbare normen en waarden, die voor eenieder zou gelden, ongeacht  woonplaats, geslacht, ras, geloof, kleur of politieke overtuiging; een document dat onmiskenbaar en onlosmakelijk in verband zou staan met eenieder zijn ontwikkeling, bescherming en welzijn, zo hebben de ontwerpers voor ogen gehad.

Hoewel de Verklaring geen juridisch-technisch afdwingbaar document was en is - dat was ook niet beoogd met de Conferentie -  heeft het over de jaren heen een zeer belangrijke ontwikkeling meegemaakt, aan rechtskracht gewonnen en vormt vandaag de dag een onmisbare rechtsbron en referentiekader in de individuele rechtsbescherming. In de rechtspraak krijgt men er vaak mee te maken, terwijl de staat in zijn handelen of nalaten kritisch wordt gevolgd en zo nodig, ter verantwoording wordt geroepen. Via nationale rechtssystemen en -instituten hebben slachtoffers van schendingen van mensenrechten toegang voor hun klachtenbehandeling, en bij ontevredenheid zijn er beroepsgangen tot regionale en  internationale rechtsmechanismen, die ingebouwd zijn in de mensenrechten instrumenten en die als beroepsorganen tegen de staat functioneren.

Over de jaren heen heeft de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens, een belangrijke grondslag  gevormd voor de verdere opbouw en codificering van essentiële internationale mensenrechten verdragen en protocollen. Hiermee is het systeem van mensenrechten een onmisbaar rechtskader en beroepsinstrument geworden voor individuen en slachtoffers van schendingen van hun mensenrechten. Al deze verdragen hebben een ingebouwd mechanisme, namelijk het recht voor directe individuele communicatie naar de VN of regionale organisaties, terzake  klachten van mensenrechten schendingen.

Anno 2019, zijn er helaas ook uitdagingen. Als we om ons heen kijken, merken wij dat er nog heel veel te doen valt met de rechtsbescherming van individuen. Er is nog veel  ellende en leed die de mens wordt aangedaan, door  regeringen, die een voorbeeldfunctie zouden moeten geven: samenlevingen worden uit elkaar gerukt, onschuldige burgers vermoord, gevangenen belanden achter tralies  zonder vorm van proces, de onafhankelijke rechtsspraak komt onder druk te staan, soms door politieke invloeden, burgers worden  gefolterd en gedenigreerd, vrouwen en jonge meisjes verkracht als instrument voor oorlogvoering, minderjarige jongens worden in het leger gedwongen gerekruteerd, sociale- en etnische groepen worden tegen elkaar opgehitst omwille van eigen belang, en een klimaat van angst en intimidatie wordt bewust gehandhaafd. Politieke andersdenkenden en pluriformiteit worden niet getolereerd en terwijl anderen, met kritische meningen, monddood worden gemaakt. ‘Hate speeches’ en dreigende taal in politieke manifestaties, zijn zichtbare tekenen van een verdere erosie van de democratische rechtsstaat en een vredig samenleven. Thans, uit de 55 miljoen ontheemden wereldwijd, hebben we in Afrika al 18 miljoen, uit elkaar gedreven door oorlogsgeweld, conflicten, epidemieën, natuurrampen, en hongersnood.

Maar liefst 71 miljoen burgers, slachtoffers van geweld en politieke overtuigingen, discriminatie en etnische vervolgingen, hebben anno 2019, hun land moeten ontvluchten voor asiel in het buitenland. 37.000 burgers vluchten dagelijks in de wereld, omdat zij de nodige  rechtsbescherming missen in hun eigen land, en toeschrijven aan het slecht en onverantwoord   beleid, onderdrukkingen en politieke vervolgingen.

De Universele Verklaring is een duur goed, een ondenkbaar instrument voor de rechtsbescherming, zowel voor burgers alsmede voor de samenleving als geheel. Schendingen van de onvervreemdbare rechten, vervat in de negen essentiële (internationale) en andere regionale mensenrechten instrumenten  moeten  onder alle omstandigheden voorkomen worden. Overheden en politieke ambtsdragers hebben een plicht, om de burgers in de naleving van hun toekomende mensenrechten onder alle omstandigheden te beschermen. Politieke ambtsdragers hebben hierbij een belangrijke rol te vervullen, ter waarborging van alle vrijheden en rechten die burgers in een democratische rechtsstaat hebben.

Sardhanand Panchoe