De temperatuur op aarde wordt bepaald door een aantal factoren, waarvan sommige het laten stijgen en andere het laten dalen. Factoren die de temperatuur laten stijgen zijn zonnestraling, warmteproductie door bosbranden/verbranding van brandstoffen en warmte die uit de binnenste van de aarde, naar buiten komt. Factoren die de aarde afkoelen zijn fotosynthese, waarbij planten en algen zonlicht gebruiken, en uitstraling van warmte naar het heelal: een deel van de warmte boven het aardoppervlak verdwijnt uit zichzelf naar het heelal.

De eindtemperatuur van het aardoppervlak wordt bepaald door een evenwicht van de factoren die de aarde opwarmen en afkoelen. Als de temperatuur op aarde om welke reden dan ook stijgt, wordt er meer warmte uitgestraald naar het heelal, totdat de aarde op haar 'normale temperatuur' is gekomen.

Het natuurlijke broeikaseffect
De atmosfeer houdt een groot gedeelte van de zonnestralen tegen (bereiken de aarde niet). Daardoor wordt het niet extreem warm op aarde. Dezelfde atmosfeer houdt de zonnewarmte die de aarde wel bereikt, voor een groot deel vast (een deel verdwijnt naar de ruimte). Daardoor wordt het niet extreem koud. Er is een evenwicht tussen de warmte die de atmosfeer binnenkomt en die naar het heelal verdwijnt. Dit staat bekend als het natuurlijke broeikaseffect. Het broeikaseffect is het door gassen (atmosfeer) opsluiten van warmte. Als de aarde geen broeikasgassen had, zouden wij hier enorme verschillen hebben tussen dag- en nachttemperaturen.

Het versterkte broeikaseffect
Het natuurlijke broeikaseffect, vernoemd naar de kassen die tuinders gebruiken voor het verbouwen van groente, bloemen en planten, is het vasthouden van warmte. De gassen in de atmosfeer hebben dezelfde werking als de glazen overkapping op broeikassen, namelijk de warmte tegenhouden en zo de temperatuur in de broeikas op laten lopen.

Het versterkte broeikaseffect wordt veroorzaakt door de mens, die op grote schaal bezig is de samenstelling van de atmosfeer te veranderen door verschillende gassen uit te stoten, die meer warmte op de aarde vasthouden.

In fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas en kolen) zit koolstofdioxide (CO2) opgeslagen. Bij verbranding van deze brandstoffen komt de CO2 in de atmosfeer terecht. CO2 zit ook opgeslagen in planten. Bij houtkap en bosbranden komt deze CO2 terecht in de atmosfeer. Door de komst van extra CO2 in de atmosfeer wordt het broeikaseffect versterkt. Ruim de helft van het versterkte broeikaseffect wordt veroorzaakt door CO2 uitstoot.

Andere broeikasgassen zijn methaan, lachgas en waterdamp. Methaan komt vooral vrij bij de veeteelt. Koeien, schapen en geiten produceren methaan bij het verteren van voedsel. Die methaan komt via hun adem in de lucht. Verder komt methaan vrij bij het verbouwen van rijst en uit afvalstortplaatsen. Methaan is een sterk broeikasgas: 1 kg methaan heeft hetzelfde effect als 28 kg koolzuurgas. Methaan staat met 16% op de tweede plaats.
Lachgas komt in de atmosfeer vanuit grond die bemest is met kunstmest of dierlijke mest. Het is een zeer sterk broeikasgas: 1 kg lachgas heeft hetzelfde effect als 265 kilo koolzuurgas.
Waterdamp is ook een broeikasgas. Door de opwarming van de aarde komt er meer waterdamp in de atmosfeer.

Als er teveel extra gassen in de atmosfeer komen (uitlaatgassen van auto’s en fabrieken, gassen door bosbranden, extra waterdamp, veel veeteelt en houtkap), wordt het ontsnappen van warmte naar het heelal bemoeilijkt met als gevolg een stijging van de temperatuur op aarde. Mensen die in koude streken leven, zullen dat toejuichen. Maar een temperatuurstijging heeft helaas nadelige gevolgen. In heel warme delen van de aarde zal het nog warmer worden.
Door opwarming van de aarde zal het poolijs smelten, waardoor het water in de oceanen zal stijgen, met kans op overstroming.

Temperatuurstijging zou een hogere verdamping van (zee) water veroorzaken. Hoe meer waterdamp in de atmosfeer, des te meer neerslag (regen, sneeuw).
Op de bodem van de oceanen en onder de permanent bevroren bodem in Canada en Rusland zit veel methaan (gas) opgeslagen. Als de bodem niet meer bevroren is, komt methaan in de atmosfeer terecht met als gevolg een versterking van het broeikaseffect ( temperatuurstijging).

De gevolgen van klimaatverandering
Het klimaatsysteem is wereldwijd in evenwicht; het toegenomen broeikaseffect verstoort de balans. Klimaatverandering veroorzaakt extreme weersomstandigheden zoals orkanen, overstromingen, droogte en hittegolven. Landbouwgewassen reageren ook op het veranderende klimaat. Soms groeien ze beter door een hogere temperatuur. Vaak zijn de effecten negatief. Wereldwijd zal de oogst van maïs, tarwe en rijst dalen. Met name in ontwikkelingslanden, waar boeren niet de middelen hebben om de gewassen te beschermen, draagt dit bij aan voedseltekorten.

De zeespiegel stijgt door het smeltende ijs. De zeespiegel stijgt ook als het water warmer wordt. Elke graad die de oceanen warmer worden, zorgt voor bijna een meter stijging van de zeespiegel. Wetenschappers verwachten eind deze eeuw een wereldwijde stijging van tussen de 0,8 en 2 meter. Dat zal op grote schaal overstromingen, afbrokkelende kusten en verzilting van zoet water veroorzaken.

Bijdrage Suriname
Suriname draagt ook bij aan het versterken van het broeikaseffect/klimaatverandering. Voertuigen, fabrieken, kafverbranding, houtverbranding en houtkap brengen grote hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer. Als de mens op de huidige schaal doorgaat met het brengen van extra veel gassen in de atmosfeer, zal ons land binnen enkele tientallen jaren ook de nadelige gevolgen van klimaatverandering ondervinden.

Onze overheid zal beleid moeten maken om uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Vooral het kappen van tropisch hout zou aan banden moeten komen. Wij kappen op grote schaal bossen waarbij koolzuurgas, dat opgeslagen zit in planten, vrijkomt en vervolgens bijdraagt aan het opwarmen van de aarde. Ons land zou moeten overwegen om houtkap te beperken tot de lokale behoefte. Verlies van opbrengst door houtexport zal de overheid moeten zien te verhalen op de rijke landen. Voorts zou de overheid zwaar vervuilende auto’s moeten ontmoedigen door extra heffingen. Zoals wij voor onze nakomelingen al onze vergaarde rijkdommen willen achterlaten, net zo moeten wij voor hen een goede aarde achterlaten.

Jack Mohanlal