Verliefde vlinders op de werkvloer

Oppassen
Maar problemen kunnen ontstaan wanneer de relatie wordt verbroken en slaande ruzies volgen. Dat kan de werksfeer beïnvloeden en de belangen van de werkgever schaden. Er kunnen verblind “door de liefde” beslissingen worden genomen die de belangen van de werkgever belemmeren of verhinderen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de verliefden nauw met elkaar samenwerken en elkaars werkzaamheden moeten controleren.
Liefdesrelaties op de werkvloer kunnen de intermenselijke verhoudingen op de werkvloer verstoren en een goede uitvoering van de werkzaamheden belemmeren, soms kan dat zelfs leiden tot onveilige situaties. Bij zulke situaties heeft de werkgever het recht om in te grijpen, want iedere werkgever moet zorgdragen voor veiligheid op de werkvloer.

Sommige bedrijven hebben in hun arbeidscontracten of Collectieve Arbeids Overeenkomsten (CAO’s) duidelijke regels opgenomen wat werknemers wel of niet mogen. Soms zijn deze regels ook vastgelegd in het handboek voor het personeel. Eenvoudige regels zijn geen hand in hand lopen door het bedrijf, niet zoenen op de werkvloer en niet wegsluipen om lange lunchtijden te nemen. Bij overtreding van deze regels mag de werkgever overgaan tot het treffen van maatregelen, die kunnen uiteenlopen van overplaatsing tot ontslag.

Verboden
Het aangaan van liefdesrelaties op de werkvloer is in principe een privézaak, maar er ontstaat een heel andere situatie wanneer het gaat om een relatie van een leidinggevende en een ondergeschikte. In bijna alle bedrijven moeten deze relaties verplicht worden gemeld of zijn soms helemaal verboden.

In de onderwijswereld is een liefdesrelatie tussen docent en student ten strengste verboden, over het algemeen wordt de docent direct ontslagen, in Amerika kan daar ook gevangenisstraf op volgen. In ziekenhuizen en zorginstellingen is het op grond van de beroepscode voor verpleegkundigen of verzorgden niet toegestaan een intieme of seksuele relatie aan te gaan met de zorgbehoevenden op straffe van direct ontslag.

Meldingsplicht
Liefdesrelaties in een organisatie hoeven over het algemeen niet gemeld te worden bij de leidinggevenden, tenzij er problemen ontstaan. In een kleine organisatie leidt een relatie tussen collega’s eerder tot problemen dan in een grote organisatie. In een kleine organisatie waar de leidinggevende soms ook eigenaar is, behoudt deze meestal zijn functie, maar de ondergeschikte wordt veelal ontslagen. In grote organisaties wordt meestal de leidinggevende ontslagen, omdat hij zijn gezag en respect bij een groot deel van het personeel heeft verspeeld. Men kijkt niet meer tegen hem op, zijn leiderschapskwaliteiten worden twijfelachtig, want één van de basiseigenschappen van een gezaghebbende leider is om niet te zwichten voor macht, rijkdom en seks. Hij dient altijd af te blijven van kwetsbare en afhankelijke ondergeschikten en zich bovenal niet laten manoeuvreren in een chantabele positie.

Een leidinggevende mag in de meeste organisaties geen enkele relatie aangaan met een ondergeschikte, die de schijn zou kunnen wekken dat er sprake is van favoritisme en voorkeursbehandeling. Zulk een relatie moet gemeld worden bij de directie, omdat aan een relatie met een ondergeschikte ook werk gerelateerde aspecten zijn verbonden. De werkgever moet er namelijk voor waken dat roddels en gekonkelfoes de werksfeer niet negatief beïnvloeden, want als die ook buiten de eigen gelederen bekend worden, kan dat de concurrentiepositie van de organisatie negatief beïnvloeden.

Relaties op de werkvloer worden ook wel verboden vruchten genoemd. Volgens het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek waren er in 2019 circa 150.000 stelletjes op de Nederlandse werkvloeren. Dit betekent dat er bijna 300.000 werknemers in hetzelfde bedrijf werken. De kans om je nieuwe jeevan saathi (= levenspartner) op de werkvloer te vinden lijkt groter dan in populaire cafés zoals Het Dorstige Hert of Het Vat.
Maar het is niet altijd rozengeur en maneschijn, want liefdesrelaties op de werkvloer kunnen door allerlei factoren leiden naar ongemakkelijke situaties, die ook arbeidsrechtelijke consequenties kunnen hebben. Deze arbeidsrechtelijke gevolgen kunnen soms alleen bij de rechter worden opgelost.

Vlinders op de politieke werkvloer
Op de werkvloer van politieke partijen worden vaak liefdesrelaties aangegaan die in de finale analyse van invloed zijn op het hele land. Want aan de wieg van de haast onoplosbare problematiek van het vrienden en familiebeleid, van nepotisme en het verheffen van incompetenten in hoge functies, liggen veelal de relaties die op de politieke vloer worden gesmeed en die jarenlang kunnen duren.

Rudie Alihusain

Met heel veel dank aan August Boldewijn (bestuurskundige), Dayanand Dwarka (vakbondsleider) en Mevr. Naomi Esajas (OD ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid en Jeugdzaken) voor hun adviezen bij het schrijven van dit artikel.

Bronnen:
Gewoon arbeidsrecht: De verboden vrucht: relaties op de werkvloer, 18 februari 2019
Dennis Hut; Vlinders op de werkvloer: oppassen geblazen?!, maart 2023