Roy Khemradj schreef een recensie over mijn boek ‘De Onbedoelde Samenleving’, gebaseerd op de herinneringen van Harvey Naarendorp. Hij concludeert: “Veel politieke ontwikkelingen in de roerige jaren ’80 begrijp ik nu beter na lezing van het boek”. Zo is het boek ook bedoeld. Toch haalt Khemradj een aantal beweringen uit het boek aan, die ik als schrijver daarvan, niet herken.

Zo waren Hans van Mierlo en ambassadeur Hoekman ‘de enige twee politici uit Nederland die volgens Naarendorp deugden’, aldus de recensie. Feitelijk geeft Naarendorp een zeer gedetailleerd inzicht in de betrekkingen tussen Den Haag en Paramaribo, zowel in de publieke sfeer als achter de schermen van de stille diplomatie. Hij stelt dat aan beide zijden ‘sprake van onkunde’ was. Naarendorp oordeelt inderdaad kritisch over ‘Politiek Den Haag’, maar beschrijft ook het positief en openhartig gesprek dat hij had met Premier Van Agt, noemt Minister Jan de Koning een zeer billijk man, looft de Nederlandse sectie van de CONS en refereert aan de ‘uitstekende gesprekken die werden gevoerd met de PvdA’ers Relus ter Beek, Bram Peper, Max van de Berg en Ed van Thijn’. In het boek beschrijft Naarendorp uitgebreid zijn -soms geheime- gesprekken en ontmoetingen met Minister Hans Van Mierlo, en hoe zij samen probeerden de turbulente relatie tussen Den Haag en Paramaribo naar een rustig vaarwater te loodsen.

In de recensie staat dat Naarendorp er heilig van overtuigd is dat Politiek Den Haag nog steeds uit is op rekolonisatie van Suriname. Dat staat nergens zo te lezen. Het boek betreft hoofdzakelijk de jaren ’80, de huidige relatie tussen Suriname en Nederland komt in dit boek niet aan de orde. Wel hekelt hij dat sommige Nederlandse politici nog steeds het koloniale gedachtegoed verkondigen “dat alleen bij volledige acceptatie van de Nederlandse cultuur als enige norm, ethiek en waardebepaling wij Surinamers erin kunnen slagen iets van ons land te brouwen”.

De recensie suggereert tweemaal dat Naarendorp stelt dat Nederland wel degelijk een coup en/of een invasieplan had in de aanloop naar december 1982. Dat staat nergens in het boek. Naarendorp beschrijft uitgebreid de internationale context van de jaren ’80 en waarmee Suriname werd meegezogen in de koude oorlog. Op grond van zijn eigen kennis en met verwijzing naar inmiddels vrijgegeven documenten geeft Naarendorp aan dat op verschillende momenten in de geschiedenis zowel Den Haag als Washington invasieplannen hebben overwogen, maar nooit van de grond zijn gekomen. Hetgeen niet weg neemt dat groepen en individuen in beide landen daar wel voor hebben gepleit. Specifiek over 1982 geeft Naarendorp aan dat tijdens een ontmoeting met Hans Van Mierlo op Curaçao, deze hem op de hoogte stelde dat ‘een aantal Surinamers steeds harder op de deuren van Den Haag bonsden met het verzoek om een direct militair ingrijpen’. Dat leidde dat jaar tot een toenemende geruchtenstroom in die trant.

Roy Khemradj schrijft in zijn recensie dat volgens Naarendorp Nederland (Naarendorp spreekt van ‘Politiek Den Haag’ i.p.v. ’Nederland’) de hand heeft gehad in de Rambocuscoup. Dat zegt hij niet. Hij zegt dat Rambocus voor zijn couppoging in Nederland wellicht werd geïnspireerd door de anti-Bouterse stemming aldaar, en daarover met enkele kamerleden heeft gesproken, maar dat die krakkemikkig en speculatief door Rambocus zelf was opgezet en uitgevoerd.

Het is te simpel gesteld dat Naarendorp, Van Mierlo heeft geadviseerd over een Nederlands verzoek tot uitlevering van Bouterse tijdens diens bezoek aan Brazilië. Naarendorp stelt dat zowel Den Haag als Washington slecht op de hoogte waren van een historisch consistente Braziliaanse buitenland-politiek. Zo’n Nederlands uitleveringsverzoek, net als eerdere Amerikaanse pogingen om Brazilië bij militaire avonturen in Suriname te betrekken, waren in Brasilia bij voorbaat gedoemd te mislukken. Die kennis had Naarendorp dankzij zijn uitstekende diplomatieke contacten en heeft Van Mierlo daar op gewezen.

Khemradj stelt dat Naarendorp ‘helaas niet uit de doeken doet wat de rol van Politiek Den Haag was in aanloop naar december 1982’. Dat wordt uitgebreid besproken: hoe een scala aan bemoeienissen, pesterijen en besluiten van Den Haag, samen met ook interne factoren, heeft bijgedragen tot de escalatie van de politieke spanning in Suriname en mede hielp afstevenen op een uitbarsting.

Wel looft Roy Khemradj dat Naarendorp zijn memoires heeft opgeschreven voor toekomstige generaties. Dat is de intentie die hij met zijn verhaal heeft. Hij heeft geen obsessie met Politiek Den Haag. Integendeel, hij stelt juist dat veel Surinamers nog steeds de neiging hebben zich op Nederland c.q. Politiek Den Haag te oriënteren en te weinig vertrouwen hebben in het eigen potentieel. Dat is de kern van zijn betoog.

Jan Thielen