Gewapende bendes hebben het politiebureau vernield en controleren grote delen van het land. (Beeld: AFP)
Een gevangenisuitbraak in de Haïtiaanse stad Saint-Marc kostte vrijdag het leven aan 12 gevangenen, zei burgemeester Myriam Fievre. Het is het derde incident in Haïti in de afgelopen maanden, te midden van een langdurige humanitaire crisis die wordt aangewakkerd door bendegeweld.

Openbaar aanklager Venson Francois zei dat de situatie vrijdagmiddag onder controle was in de gevangenis, waar ongeveer 540 gevangenen zaten, maar dat de lokale bevolking waakzaam moet blijven en moet uitkijken naar ontsnapte gevangenen.

"De situatie is onder controle, maar de gevolgen zijn catastrofaal. Alle slaapzalen van de politie zijn afgebrand. De archieven zijn afgebrand. Ze hebben alles in brand gestoken, behalve hun cellen," zei Francois.

Eerder op de dag lieten ongeverifieerde video's op sociale media zien hoe mensen over muren klommen en rook uit muren stroomde die omringd waren met prikkeldraad. Er was ook een luide explosie en brand.

Walter Montas, een lokale overheidsfunctionaris, zei dat het incident was ontstaan ​​uit een spontaan protest, omdat gevangenen zonder eten zaten en met afschuwelijke gezondheidsproblemen te maken hadden.

De nationale politie reageerde niet onmiddellijk op het verzoek van Reuters om meer informatie over het incident in Saint-Marc, zo'n 88 km ten noorden van de hoofdstad.

Volgens gegevens van de VN zaten er eind juni meer dan 7.500 mensen vast in Haïtiaanse gevangenissen, een daling ten opzichte van bijna 12.000 voordat bendes begin maart duizenden mensen uit de twee grootste gevangenissen bevrijdden.

De gevangenisuitbraak in maart leidde tot een noodtoestand die al snel werd gevolgd door het aftreden van voormalig premier Ariel Henry, die naar het buitenland was gereisd om Kenia's steun te krijgen voor een veiligheidsmissie om de gewapende bendes te bestrijden, en niet kon terugkeren vanwege de gevechten.

Slechts 400 van de 1.000 politieagenten die door Kenia waren toegezegd, zijn tot nu toe aangekomen, en van de andere landen die personeel hadden toegezegd om de onderbemande politie van Haïti te ondersteunen, is er nog geen ingezet.

Nu veel cellen bijna vier keer zo vol zijn, zei de VN dat slechte omstandigheden en een gebrek aan benodigdheden dit jaar tot de dood van ten minste 109 gevangenen hebben geleid.

De lokale krant Le Nouvelliste meldde dat gevangenisfunctionarissen in staking waren om een ​​betere behandeling door de overheid te eisen. Het citeerde Francois, de aanklager, die "grote angst voor muiterij" uitsprak, zonder meer details te geven.

De politie heeft moeite om bendes tegen te houden, aangezien de levering van fondsen, personeel en uitrusting voor de door de VN gesteunde veiligheidsmissie die voor het eerst in 2022 werd aangevraagd, nog steeds achterblijft.

Het conflict heeft bijna 600.000 mensen gedwongen hun huizen te ontvluchten naar elders in Haïti, terwijl ongeveer 5 miljoen mensen - bijna de helft van de bevolking - ernstige hongersnood lijdt.