Gelukt met Decreet Uitgifte Domeingrond boedels tegen te gaan?

Ik heb met heel veel genoegen het artikel van de heer Ronald Hooghart van 5 september j.l. onder de kop ’Hooghart wil optreden tegen misstanden gronduitgifte’gelezen en ben blij dat enkele specifieke gevallen aan het Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer (RGB) zijn voorgelegd en waarbij gevraagd is om een eind te brengen aan deze misstanden. Mij trok m.n. de laatste alinea van bedoeld stuk aan, namelijk ’Familieboedels worden onderhands verkocht met behulp van notarissen en anderen met de bekende gevolgen.

De familieboedels zorgen decennia lang voor stagnatie in de ontwikkeling van de gerechtigden in de boedelgronden, alsook van de Overheid en deze houden de ontwikkeling van Suriname achter.
Het grondbeleid in Suriname werd onder leiding van de huidige president van de Republiek Suriname, de heer D.D. Bouterse in het jaar 1981 geheel gewijzigd en in de 'Contouren van het Nieuwe Grondbeleid' uiteengezet. Het nieuwe grondbeleid, geregeld in de L-decreten, was bedoeld om het gronduitgiftebeleid te ordenen, maar ook was het bedoeld als een instrument om boedelvorming tegen te gaan.

In het Decreet Uitgifte Domeingrond krijgen erfgenamen of degenen die mede gerechtigd zijn, een termijn van 18 maanden om aan te geven op wie het recht van grondhuur overgaat na o.a. het overlijden van de grondhuurder. Indien dat niet gebeurt, vervalt het recht van grondhuur en keert het stuk terrein van rechtswege terug in overheidsboezem. Deze termijn van 18 maanden kan slechts in één geval worden geschorst voor de duur van één jaar, ingaande de dag van het openvallen van de nalatenschap.

Aangezien de wet duidelijk is geformuleerd, kan er geen sprake zijn van boedelpercelen op de titel grondhuur na een periode van 18 maanden vanaf het overlijden van de grondhuurder. Doch in de praktijk blijkt dat er geen enkele controle ter zake wordt uitgeoefend: deelgenoten blijven het recht van grondhuur gewoon uitoefenen na de termijn van 18 maanden. Het Ministerie van RGB als ministerie belast met de uitvoering van deze regeling verzuimt om erop toe te zien dat de regeling wordt nageleefd.
Ook blijkt uit de notariële praktijk dat notarissen ook na die 18 maanden de 'boedelgronden' onderhands verkopen, ondanks dat het recht van grondhuur van rechtswege is komen te vervallen en de grond weer in de boezem van de Staat is teruggekeerd (vrij domein).

In gevallen waarbij de gerechtigden binnen de in het Decreet genoemde termijn aangeven op wie het recht van grondhuur overgaat, blijkt dat de overdracht in de praktijk jaren in beslag kan nemen. In de praktijk kiest men vaak voor de constructie van overdracht aan een stichting door de gezamenlijke gerechtigden. De overdracht kan echter niet zonder toestemming van het Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer. Als uiteindelijk de toestemming van het Ministerie wordt verkregen, dan blijkt heel vaak dat een of meerdere van de gerechtigden is/zijn overleden.

Volgens de regel kan deze overdracht niet niet meer plaatsvinden, zonder de toestemming van de gerechtigden van de overledenen.
In de praktijk blijkt dat enkele notariaten deze regeling terzijde leggen en de overdracht laten doen plaatsvinden zonder toestemming van de gerechtigden van de overleden gerechtigde.
Als voorbeeld: Meneer A was grondhuurder en overleed in 2012. A heeft 5 gerechtigden nagelaten, tw: 1, 2, 3, 4 en 5. De gerechtigden 1 tot en met 5 besluiten het recht van grondhuur over te dragen aan een Stichting in het jaar 2013. In 2016 geeft het Ministerie van RGB de toestemming tot overdracht aan de Stichting. Ondertussen is gerechtigde 5 overleden met achterlating van 2 kinderen.
De overdracht aan de Stichting kan alleen met toestemming van 1,2, 3, 4 en de 2 kinderen van 5 geschieden. In de praktijk blijkt dat enkele notarissen de overdracht alleen door 1,2, 3 en 4 laten doen. Deze handeling is NIET CORRECT en HEEFT GEEN ENKELE RECHTSKRACHT. HET IS NIETIG!
Wegens het ontbreken van de controle op dergelijke handelingen in de praktijk vinden dergelijke overdrachten frequent plaats.

Het is de vraag of de ratio van Decreet Uitgifte Domeingrond is begrepen. In de praktijk blijkt dat het ministerie dat met de uitvoering van dit Decreet belast is, kennelijk niet of niet volledig op de hoogte is van deze regeling. Haast dagelijks worden gerechtigden die zich wenden tot het ministerie verwezen naar het notariaat en de advocatuur met de woorden ‘dit is een boedelkwestie en u moet naar de notaris of advocaat’.

Deze verwijzing door het bevoegde ministerie noopt mensen om de notaris te banaderen om de scheiding en deling in te zetten van een recht dat reeds vervallen is. In tal van gevallen wordt de scheiding en delingsprocedure door tussenkomst van een advocaat bij de Kantonrechter ingezet.

Ik concludeer derhalve dat de uitvoerders van deze decreten de grondbeginselen en de ratio van de L-decreten mbt het tegengaan van boedelvorming niet hebben begrepen en kan kennelijk worden gesteld dat de invoering van het recht van grondhuur met als een der doelen ’voorkomen van boedels’ mislukt is, omdat de uitvoerders dat niet begrijpen of niet willen begrijpen.

Ik heb meerdere malen gepleit voor het instellen van een grondinstituut. Het grondinstituut is van eminent belang voor alle boedels op de grond (de oude boedels, de boedels op het recht van erfpacht en bij het recht van grondhuur).
In het artikel van de heer Carlo Jadnanansing van 27 augustus 2016 onder de kop ‘Mogelijkheden (gedeeltelijke) oplossing boedelproblematiek’ heeft hij een resumé gegeven van mijn eerder geschreven artikel in het Surinaams Juristen Blad (SJB 2017 nummer 1) hierover. Hierbij heb ik, en naar ik mag aannemen ook de heer Carlo Jadnanansing, wederom benaderd het belang van het instellen van een Grondinstituut.

Ik roep derhalve de uitvoerende instanties op om spoedig het Grondinstituut in het leven te roepen en om niet over oneigenlijke boedels te praten.

Mr. dr. A.C. Akkal-Ramautar,
Email: chequitaram@hotmail.com