Een journalist houdt de met bloed bedekte camera vast van de Palestijnse fotojournaliste Mariam Dagga, een journaliste die omkwam bij een Israëlische aanval op het Nasser-ziekenhuis in Khan Yunis in het zuiden van de Gazastrook, tijdens haar begrafenis op 25 augustus 2025. (Foto: AFP)
Het Israëlische leger gebruikt een geheime eenheid om het narratief rondom Gaza te sturen, waarbij Palestijnse journalisten worden afgeschilderd als Hamas-operaties om aanvallen te rechtvaardigen. Analisten zeggen dat deze tactiek journalisten het zwijgen oplegt en het verhaal controleert in een van de dodelijkste conflicten ter wereld voor journalisten.

Israels oorlog in Gaza wordt niet alleen gevoerd met drones, tanks en luchtaanvallen. Ook woorden, video’s en zorgvuldig geconstrueerde verhalen spelen een cruciale rol. Centraal daarin staat de schimmige 'Legitimatiecel' van het leger, een communicatieteam dat is belast met het vormen van internationale percepties over het conflict.

Volgens het onafhankelijke Israëlische medium +972 Magazine is de missie duidelijk: het leven van overleden en levende journalisten wordt onderzocht op elke - hoe zwak ook - mogelijke link met Hamas om hun doding te rechtvaardigen.

In de afgelopen weken zijn meer dan een dozijn journalisten omgekomen bij Israëlische luchtaanvallen in Gaza, wat analisten beschrijven als een bewuste militaire strategie om Palestijnse verslaggeving te criminaliseren.

"De belangrijkste taak van de 'Legitimatiecel' is het ondermijnen van het werk van Palestijnse journalisten en het bieden van een excuus om hen te doden," zegt politicoloog Ahron Bregman.

De Legitimatiecel volgt rapportages uit Gaza en verspreidt tegenverhalen via sociale media en internationale kanalen. In de praktijk portretteert zij Palestijnse verslaggevers vaak als Hamas-agenten – claims die volgens persvoorvechters en analisten vaak zwak zijn.

"De connecties die Israël legt tussen Palestijnse journalisten en Hamas zijn vaak zwak, maar in de Israëlische Hasbara-oorlog (publieke diplomatie gevoerd door het IDF of het kantoor van de premier) is dat goed genoeg om hun doding te rechtvaardigen," legt Bregman uit.

Een oorlog van verhalen
Dit patroon is zichtbaar in meerdere spraakmakende gevallen. Begin augustus werd Al Jazeera-correspondent Anas al-Sharif gedood samen met vier collega’s bij een aanval vlakbij het Shifa-ziekenhuis in Gaza-stad. Het Israëlische leger verspreidde snel documenten waarin werd beweerd dat hij sinds 2013 een Hamas-agent was. Zelfs als deze documenten serieus worden genomen, tonen ze aan dat zijn laatste contact met Hamas in 2017 was – jaren voor de huidige oorlog.

Al-Sharif (28) had maandenlang verslag gedaan vanuit Noord-Gaza, over honger en onophoudelijke luchtaanvallen. "Ik heb nooit getwijfeld om de waarheid te vertellen, zonder vervorming of vervalsing," schreef hij in een bericht dat hij voor zijn dood voorbereidde.

Een vergelijkbare tactiek volgde na de dood van journalist Ismail al-Ghoul in juli 2024, samen met zijn cameraman. Weken later noemde het leger hem een "Nukhba-terrorist", lid van Hamas’ speciale eenheden, op basis van een document uit 2021 dat zogenaamd van een Hamas-computer was gehaald. Maar datzelfde document vermeldde dat hij zijn rang had ontvangen in 2007 – toen al-Ghoul pas tien jaar oud was.

Een anonieme journalist die in Gaza werkt, vertelde aan France 24 dat de tactieken van de Legitimatiecel "alarmerend" zijn, omdat ze het leven van journalisten in gevaar brengen door hen aan gewapende groepen te koppelen.

"We werken al onder constante angst – luchtaanvallen, het verliezen van collega’s, het zwijgen worden opgelegd. Nu is de dreiging ook reputatieschade, waardoor we internationale steun en bescherming verliezen," zei de journalist. "Het is een systematische poging om onze stemmen te delegitimeren en te voorkomen dat de waarheid over Gaza de wereld bereikt. We worden als doelwitten bestempeld, niet als professionals die het nieuws brengen."

In 2024 onderzocht de organisatie Forbidden Stories, die journalisten wereldwijd samenbrengt, de dood van bijna honderd Palestijnse verslaggevers door het Israëlische leger, als onderdeel van het Gaza Project.

"Het Israëlische leger is betrokken bij desinformatie rond journalisten om te suggereren dat alle journalisten die in Gaza werken Hamas-agenten zijn," zei uitvoerend directeur Laurent Richard tegen Radio France.

"De werkelijkheid is veel genuanceerder en complexer… Het begint meestal met geruchten en artikelen op sites dicht bij de Israëlische regering waarin wordt beweerd dat een bepaalde journalist in feite een terrorist is. Weken of maanden later wordt die journalist door een drone aangevallen."

'Het dodelijkste conflict voor journalisten'
Maandag viel Israël twee keer het hoofdziekenhuis in Zuid-Gaza aan, waarbij minstens 20 mensen omkwamen, onder wie vijf journalisten, volgens medische functionarissen. Reporters Without Borders (RSF) veroordeelde de aanvallen als onderdeel van Israëls "progressieve eliminatie van informatie in Gaza" en riep op tot een spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad.

"Hoe ver zullen de Israëlische strijdkrachten gaan in hun pogingen om informatie in Gaza geleidelijk uit te schakelen? Hoe lang blijven ze het internationaal humanitair recht negeren?," vroeg RSF-directeur Thibaut Bruttin.

Mediatoezichthouders schatten dat ongeveer 200 journalisten zijn omgekomen in bijna twee jaar strijd tussen Israël en Hamas, waarmee Gaza het dodelijkste conflict ooit is voor journalisten in de moderne geschiedenis. In april noemde het Watson Institute van Brown University het "eenvoudigweg het dodelijkste conflict ooit voor verslaggevers."

"Israël doodt Palestijnse journalisten alsof het vliegen zijn," zei Bregman. "De Israëlische methode is simpel: zij laten journalisten en influencers toe die de Israëlische versie van het verhaal ondersteunen, en laten – vaak met kogels – degenen zwijgen die het tegendeel beweren."

Het verhaal controleren
Behalve de zaak van al-Sharif stelt Israël dat zijn operaties niet gericht zijn op journalisten, en dat luchtaanvallen alleen militanten en militaire infrastructuur treffen. 

Na de recente aanval op het ziekenhuis gaf de stafchef van het leger opdracht tot een voorlopig onderzoek en benadrukte dat het IDF "journalisten op geen enkele wijze als zodanig doelwit maakt."

Maar persvrijheidsgroepen zeggen dat het patroon duidelijk is: journalisten die worden weggezet als militanten, en vervolgens worden gedood in aanvallen die door diezelfde beschuldigingen worden gerechtvaardigd. Voor Bregman draait het om controle over informatie, niet om operationele noodzaak.

"Het gaat hier om Hasbara en het beheersen van het narratief dat Israël de wereld wil laten geloven. Het heeft niets te maken met veiligheid of militaire operaties," zei hij.

Israël breidt zijn controle over het Gaza-verhaal uit tot buiten het conflictgebied, door buitenlandse verslaggevers alleen toegang te geven als zij met het leger meereizen.

"Dit is een van de zeldzame keren in de moderne geschiedenis dat een conflict van deze omvang niet kan worden verslagen door journalisten die echt ter plaatse willen rapporteren," aldus Richard. "Als een land buitenlandse journalisten weigert in een oorlogsgebied, is dat een groot democratisch probleem voor de toegang tot informatie."

De Legitimatiecel is meer dan een PR-instrument. Het belichaamt de militarisering van informatie, waarbij elk woord, beeld of verslag wordt bekeken als een potentiële bedreiging. In dit kader zijn journalisten niet alleen boodschappers, maar zelf doelwitten geworden.

"Journalist zijn betekent niet dat je een doelwit bent, maar helaas probeert het Israëlische leger ons zo te bestempelen, waardoor zowel het publiek als journalisten zelf worden getraumatiseerd," aldus de anonieme verslaggever.