COP28 botst over uitfasering fossiele brandstoffen

Landen raakten zaterdag op de COP28-top in Dubai in conflict met elkaar over een mogelijke overeenkomst om fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen, waardoor pogingen in gevaar worden gebracht om een allereerste toezegging te doen om uiteindelijk een einde te maken aan het gebruik van olie en gas. Er vinden al 30 jaar gesprekken plaats over de opwarming van de aarde.

Saudi-Arabië en Rusland waren enkele van de landen die erop aandrongen dat de conferentie in Dubai zich alleen zou richten op het terugdringen van de klimaatvervuiling – en niet op het aanpakken van de fossiele brandstoffen die deze veroorzaken, aldus waarnemers bij de onderhandelingen.

Aan de andere kant eisen minstens 80 landen, waaronder de Verenigde Staten, de Europese Unie en veel arme, klimaatkwetsbare landen, dat een COP28-deal duidelijk oproept tot een uiteindelijk einde aan het gebruik van fossiele brandstoffen.

COP28-president Sultan al-Jaber zei zaterdag laat tegen de landen dat ze hun werk moesten bespoedigen om tot een definitief akkoord te komen, waarbij hij zei dat er "nog steeds meer gebieden van meningsverschil dan van overeenstemming" waren. "Het raam gaat dicht om de gaten te dichten", zei hij tegen de top.

Secretaris-generaal van de OPEC, Haitham Al Ghais, zei eerder in een commentaar dat door een functionaris aan de afgevaardigden van de top werd voorgelezen: "We hebben een realistische aanpak nodig om de uitstoot aan te pakken. Een aanpak die economische groei mogelijk maakt, de armoede helpt uitroeien en tegelijkertijd de veerkracht vergroot."

Eerder deze week stuurde de olieproducentengroep een brief waarin ze er bij haar leden en bondgenoten op aandrong elke vermelding van fossiele brandstoffen in de uiteindelijke topovereenkomst af te wijzen, waarbij ze waarschuwden dat "ongepaste en onevenredige druk op fossiele brandstoffen een omslagpunt zou kunnen bereiken".

Volgens Alden Meyer van de klimaatdenktank E3G was het de eerste keer dat het OPEC-secretariaat met een dergelijke brief tussenbeide kwam in de VN-klimaatbesprekingen. 'Het duidt op een vleugje paniek', zei hij.

EU-klimaatcommissaris Wopke Hoekstra bekritiseerde de brief als "niet in de war" met de klimaatinspanningen.

"Door velen, ook door mij, wordt dit gezien als onzinnig, als nutteloos, als niet in overeenstemming met waar de wereld staat in termen van de zeer dramatische situatie van ons klimaat," zei hij.

Saudi-Arabië is de topproducent in de OPEC en de feitelijke leider van de organisatie en Rusland is lid van de zogenaamde OPEC+ groep.

Door vast te houden aan de focus op emissies in plaats van op fossiele brandstoffen, leken de twee landen te leunen op de belofte van dure koolstofafvangtechnologie, die volgens het VN-klimaatwetenschapspanel niet de plaats kan innemen van het wereldwijd terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen.

Andere landen, waaronder India en China, hebben tijdens de COP28 niet expliciet ingestemd met de uitfasering van fossiele brandstoffen, maar hebben wel een populaire oproep gesteund om hernieuwbare energie te stimuleren.

China's beste klimaatgezant, Xie Zhenhue, omschreef de klimaattop van dit jaar als de moeilijkste uit zijn carrière. "Ik heb zestien jaar lang deelgenomen aan deze klimaatonderhandelingen", zei hij tegen journalisten. "De moeilijkste bijeenkomst is dit jaar. Er zijn zoveel problemen die opgelost moeten worden."

Hij zei dat er weinig kans was dat de top een succes zou worden genoemd als de landen het niet eens konden worden over de toekomst van fossiele brandstoffen.

De Indiase minister van Milieu, Bhupender Yadav, eiste bij elke deal 'gelijkheid en rechtvaardigheid' en stelde dat rijke landen het voortouw zouden moeten nemen op het gebied van de mondiale klimaatactie.

Op het podium werden zaterdag ook bredere diplomatieke grieven geuit, waardoor de aandacht voor de opwarming van de aarde werd vertroebeld.

Een vertegenwoordiger van Rusland zei in een toespraak dat Moskou onderzoekt of een deel van de ongeveer 300 miljard dollar aan goudreserves die door het Westen zijn bevroren nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen, gebruikt zou kunnen worden voor een klimaatschadefonds voor ontwikkelingslanden.

Ondertussen klaagde China over wat het zei als onaanvaardbare gesprekken over de deelname van Taiwan aan de gesprekken. En een Palestijnse vertegenwoordiger hekelde de Israëlische oorlog in Gaza en zei dat het conflict het moeilijk maakte om zich te concentreren op de inspanningen op het gebied van klimaatverandering.

'Kritieke fase'
Nu de top dinsdag afloopt, hebben ministers van de bijna 200 landen op de top in Dubai zich aangesloten bij een poging de impasse op het gebied van fossiele brandstoffen te doorbreken.

Klimaatkwetsbare landen zeiden dat een afwijzing van een vermelding van fossiele brandstoffen op de COP28 de hele wereld zou bedreigen.

"Niets brengt de welvaart en de toekomst van alle mensen op aarde, inclusief alle burgers van de OPEC-landen, in groter gevaar dan fossiele brandstoffen", aldus Tina Stege, klimaatgezant van de Marshalleilanden, in een verklaring.

De Marshalleilanden, die te maken krijgen met overstroming door klimaatgedreven zeespiegelstijging, is momenteel voorzitter van de High Ambition Coalition-groep van landen die aandringt op sterkere emissiereductiedoelstellingen en -beleid.

Om het mondiale doel te bereiken om de opwarming van het klimaat binnen 1,5 graden Celsius boven de pre-industriële temperaturen te houden, dringt de coalitie "aan op een geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen, die aan de basis liggen van deze crisis", zei ze. "1,5 is niet onderhandelbaar, en dat betekent een einde aan fossiele brandstoffen."

De laatste versie van de onderhandelingstekst, die vrijdag werd vrijgegeven, laat zien dat landen nog steeds een reeks opties overwegen – van overeenstemming over een "uitfasering van fossiele brandstoffen in overeenstemming met de beste beschikbare wetenschap", tot het uitfaseren van "onverminderde fossiele brandstoffen", tot het opnemen van helemaal geen vermelding.

De Duitse klimaatgezant Jennifer Morgan zei dat de provincies "de kritieke fase van de onderhandelingen ingaan".

"Het is tijd dat alle landen zich herinneren wat er op het spel staat", zei ze. "Ik ben bezorgd dat niet iedereen constructief betrokken is."

Gevraagd naar de OPEC-brief vermeed COP28-directeur-generaal Majid Al Suwaidi de term 'fossiele brandstoffen', maar zei dat de Verenigde Arabische Emiraten, als voorzitter van de top, een overeenkomst wilden om de wereld op het goede spoor te krijgen om de opwarming tot 1,5 graden Celsius te beperken.

"Onze COP-president wil duidelijk een zo ambitieus mogelijk resultaat zien, en we geloven dat we dat gaan verwezenlijken", vertelde hij op een persconferentie.

De Samoa-minister van Milieu, Cedric Schuster, sprak namens de Alliantie van Kleine Eilandstaten en maakte zich zorgen dat de gesprekken dit jaar zouden verzanden door geschillen.

"We zijn uiterst bezorgd over het tempo van de onderhandelingen, gezien de beperkte tijd die we hier in Dubai nog hebben", vertelde hij zaterdag op de top vanaf het hoofdpodium.

“Een doelstelling voor duurzame energie kan geen vervanging zijn voor een sterkere inzet voor de uitfasering van fossiele brandstoffen en een einde aan subsidies voor fossiele brandstoffen”, zei hij. “COP28 moet beide waarmaken.”

Azerbeidzjan lijkt volgend jaar gastheer te zijn van de COP29-top over klimaatverandering, nadat het de steun heeft gekregen van andere Oost-Europese landen, waardoor een geopolitieke impasse over de volgende mondiale bijeenkomst om de klimaatverandering aan te pakken wordt doorbroken.