Column: Uitgavenbeleid Overheid; Ideologie en Opportunisme

Op maandag 25 september 2023 heeft de Regeringsraad een buitengewone vergadering gehouden, waarbij de begroting voor 2024 is goedgekeurd. Het tekort op deze begroting bedraagt 4,3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) en is door de regering aangemerkt als een mijlpaal. Hier een nadere beschouwing van het begrotingstekort in historisch perspectief.

Een begrotingstekort ontstaat als de uitgaven van de overheid (inclusief aflossingen op staatsschuld) in een jaar hoger liggen dan de inkomsten. De inkomsten bestaan uit de heffing van directe en indirecte belastingen, afdrachten van winsten door staatsbedrijven etc., terwijl de uitgaven bestaan uit de bestedingen van de verschillende ministeries. Begrotingstekorten worden gefinancierd met diverse vormen van schulden en voorschotten.

De periode 2005-2008 laat een begrotingsoverschot zien, maar in aanloop naar de verkiezingen ontstaat een tekort in 2009/2010. In de periode 2011-2013 worden de staatsfinanciën nog redelijk beheerst, maar rond de verkiezingen in 2014-2015 verloederen deze wederom. En hetzelfde patroon herhaalt zich van 2016-2018 van enige beheersing en een explosie van het tekort in 2019-2020 rond de verkiezingen. Met een simpele grafiek wordt geen wetenschappelijk bewijs geleverd, maar laten we wel wezen: er is degelijk sprake van opportunisme is het uitgavenbeleid rond de verkiezingen (los van de directe kosten van de verkiezingen). In 2019 werd zelfs een record gevestigd van een tekort van maar liefst 15.7% van het BBP.

Maar er is nog een ander record gevestigd: de voortvarendheid waarmee de regering het tekort heeft teruggedrongen vanaf het dieptepunt van 15.7% in 2019! Hetzelfde beleid dat is gevoerd om de schulden terug te dringen richting de norm van 60% van het BBP. (zie column)

Stijgende tekorten gingen gepaard met stijgende schulden die werden aangegaan om de tekorten te financieren: de schulden hebben niet geleid tot duurzame economische groei, waardoor de overheid deze niet/niet tijdig kon aflossen wat de kredietwaardigheid van ons land heeft aangetast.