VN-chef in Davos: Wereld in een armoedige staat

De wereld verkeert in een "armoedige staat" vanwege talloze onderling verbonden uitdagingen, waaronder klimaatverandering en de Russische oorlog in Oekraïne, die "zich opstapelen als auto's in een kettingreactie-crash", zei de VN-chef woensdag, vandaag, op de vergadering van het World Economic Forum.

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres bracht zijn sombere boodschap op de tweede dag van de elitebijeenkomst van wereldleiders en bedrijfsleiders in het Zwitserse skigebied Davos. Sessies namen een grimmige wending toen het nieuws bekend werd over een helikoptercrash in Oekraïne waarbij meer dan een dozijn mensen om het leven kwamen, onder wie de minister van Binnenlandse Zaken van Oekraïne en andere functionarissen.

Forumvoorzitter Borge Brende vroeg om 15 seconden stilte en de Oekraïense first lady Olena Zelenska depte tranen in haar ogen, noemde het "weer een zeer trieste dag". Ze vertelde de aanwezigen vervolgens dat "we deze negatieve situatie ook ten goede kunnen veranderen".

De Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy zou het conclaaf per videoverbinding toespreken terwijl de Oekraïense delegatie, waaronder zijn vrouw, aandringt op meer hulp, inclusief wapens, van internationale bondgenoten om Rusland te bestrijden. Kort voor Zelenskyy spreekt de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, die onder druk staat om tanks te sturen om Oekraïne te helpen en de enige leider is die Davos bijwoont vanuit de Groep van 7 grootste economieën.

Guterres zei dat de "ernstigste niveaus van geopolitieke verdeeldheid en wantrouwen in generaties" de inspanningen ondermijnen om mondiale problemen aan te pakken, waaronder ook de toenemende ongelijkheid, een crisis in de kosten van levensonderhoud veroorzaakt door een stijgende inflatie en een energiecrisis, aanhoudende effecten van de Covid- 19 pandemie, verstoringen in de toeleveringsketen en meer.

Hij noemde klimaatverandering een "existentiële uitdaging", en zei dat een wereldwijde toezegging om de temperatuurstijging van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius "bijna in rook opgaat".

Guterres, een van de meest uitgesproken figuren ter wereld op het gebied van klimaatverandering, verwees naar een recent onderzoek waaruit bleek dat wetenschappers van Exxon Mobil al in de jaren zeventig opmerkelijk nauwkeurige voorspellingen deden over de effecten van klimaatverandering, hoewel het bedrijf publiekelijk betwijfelde dat opwarming was echt.

"Vorige week hebben we vernomen dat bepaalde producenten van fossiele brandstoffen zich er in de jaren zeventig volledig van bewust waren dat hun kernproduct het bakken van onze planeet was", zei hij in zijn toespraak. "Sommigen in Big Oil verkondigen de grote leugen."

Critici hebben vraagtekens gezet bij de impact van de vierdaagse bijeenkomst waar politici, CEO's en andere leiders de wereldproblemen bespreken - en deals sluiten aan de zijlijn - maar waar concrete actie moeilijker te meten is. Milieuactivisten bekritiseren bijvoorbeeld de koolstofspuwende privéjets die hoge pieten naar een evenement vliegen dat prioriteit geeft aan de strijd tegen klimaatverandering.

Op de tweede dag woonden overheidsfunctionarissen, reuzen uit het bedrijfsleven, academici en activisten tientallen panelsessies bij over onderwerpen als de metaverse, milieu-greenwashing en kunstmatige intelligentie.

Oekraïne staat centraal nu de verjaardag van de oorlog nadert, waarbij Zelenska de aanwezigen aanspoorde om meer te doen om haar land te helpen in een tijd waarin door de Russische invasie kinderen sterven en de wereld worstelt met voedselonzekerheid.

De crash voegde nog meer tragedie toe nadat een Russische raketaanval tijdens het weekend een flatgebouw trof in de zuidoostelijke Oekraïense stad Dnipro, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen bij een van de dodelijkste enkele aanvallen in maanden.

Maar Oekraïne krijgt extra internationale steun: de Nederlandse premier Mark Rutte zei dinsdag dat Nederland van plan is zich aan te sluiten bij de inspanningen van de VS en Duitsland om Oekraïne te trainen en te bewapenen met geavanceerde Patriot-verdedigingssystemen.

De Duitse regering staat onder toenemende druk om nog een belangrijke stap voorwaarts te zetten in de militaire hulp aan Oekraïne door in te stemmen met de levering van Leopard 2-gevechtstanks. De Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin, zal deze week Berlijn bezoeken en vervolgens een bijeenkomst van bondgenoten organiseren op de luchtmachtbasis Ramstein in West-Duitsland.

Guterres was niet optimistisch dat het conflict, dat op minder dan 1.000 kilometer van Davos wordt gevoerd, spoedig zou kunnen eindigen.

"Er komt een einde aan deze oorlog. Er is het einde van alles. Maar ik zie het einde van de oorlog niet in de nabije toekomst", zei hij. Diepe historische verschillen tussen Rusland en Oekraïne maken het moeilijker om een oplossing te vinden die gebaseerd is op internationaal recht en die de territoriale integriteit respecteert, voegde hij eraan toe.

"Op dit moment denk ik niet dat we een kans hebben om serieuze onderhandelingen te bevorderen of te bemiddelen om op korte termijn vrede te bereiken", zei Guterres.